میانگین تورم در 40 سال اخیر چقدر است؟

 تورم یکی از دیرپاترین مشکلات اقتصادی ایران تلقی می‌شود. پیش از پیروزی انقلاب نیز وابستگی به نفت از یک سو و رشد نقدینگی از سوی دیگر در کنار دیگر عوامل رشد تورم را رقم می‌زدند.

 هر چند در چهل سال گذشته تورم نوسان های متعددی را پشت سر گذاشته است اما بررسی‌ها نشان می دهد دولت یازدهم بهترین عملکرد را در کنترل نرخ تورم داشته است. در شرایط کنونی ایران در معرض خیز دوباره تورم قرار دارد اما اعداد و ارقام از سال 1357 تا سال 1397 بیانگر نشان می دهد ایران در فاصله سال های 1392 تا 1396، آرام ترین دوره تورمی را پشت سر گذاشت.

 در چهل سال اخیر عوامل برونزایی چون تشدید تحریم موجبات افزایش نرخ تورم را فراهم می آوردند.

 اقتصاد ایران در دوره جنگ عراق علیه ایران موقعیت متفاوت داشت. هر چند عامل برونزایی چون جنگ به اقتصاد تحمیل شده بود اما در این دوره تورم تک رقمی نیز میهمان اقتصاد ایران گشت. بررسی‌ها نشان می دهد در فاصله سال های 1357 تا 1367 بالاترین نرخ تورم حادث شده برابر با 28.9 درصد در سال 1367 بوده است. کمترین نرخ تورم در این دوره زمانی نیز برابر با 6.9 درصد در سال 1364 اتفاق افتاد.

 دولت سازندگی در فاصله سال های 1368 تا خرداد 1376فعالیت کرد. در این دوره زمانی سیاست های اتخاذ  شده برای سازندگی، در قالب سیاست هایی موسوم به “تعدیل اقتصادی” خود را در نرخ تورم نیز نشان داد. عقب نشینی از سیاست تعدیل در سال های پایانی فعالیت دولت هاشمی هر چند نرخ تورم را تا حدی کنترل کرد اما بالاترین تورم رخ داده در چهل سال اخیر را به نام دولت وی رقم زد. نوسازی اقتصاد ایران به اذعان بسیاری از کارشناسان در این دوره زمانی محقق شد و چهره اقتصاد ایران تغییراتی جدی را تجربه کرد.

 بالاترین تورم رخ داده در این دوره زمانی در سال 1374 حاصل شد. نرخ تورم در این سال به 49.4 درصد افزایش یافت.

 پایین ترین نرخ تورم در دولت سازندگی نیز به سال‌های ابتدایی فعالیت این دولت باز می گردد. سال 1369 از معدود سال‌هایی بود که اقتصاد ایران تورمی تک رقمی را شاهد بود. نرخ تورم در سال 1369 برابر با 9 درصد اعلام شده است.

 زمین بازی اینجا تغییر کرده بود. حالا دیگر صفحات سیاسی روزنامه ها خوراک بیشتری برای انتشار داشتند. سال‌های فعالیت دولت اصلاحات را می توان سال های آرام تورمی نامگذاری کرد. نرخ تورم در ثباتی قابل پیش بینی در دوره زمانی 1376 تا 1384 افزایش یافت. در دوره فعالیت ایت دولت اما کاهش شدید قیمت نفت در میانه فعالیت زمینه را برای رشد تورم فراهم کرد.محدوده نوسان نرخ تورم در این سال های بین 12 تا 20 درصد بود. پایین ترین نرخ تورم در سال های فعالیت دولت اصلاحات به سال 1379 بر می گردد. در این سال نرخ تورم 12.9 درصد بود. سال 1378 نیز تورم با ثبت عدد 20.1 درصد، بالاترین تجربه تورمی دولت اصلاحات بود. در سالهای 1379 تا 1383 نرخ تورم در محدوده  12 تا 15 درصدی در نوسان بود.

 سال های فعالیت دولت مهرورز را باید سال های طوفانی تورم در ایران دانست. تورم در این دوره زمانی یعنی فاصل سال های 1384 تا 1392 تغییر ماهیتی آشکار داد. پای تورم به کالاهای مصرفی و روزمره مردم باز شده بود. در این سال‌ها تورم حادث بر کالاهای مصرفی و خوراکی نرخی بسیار بالاتر از میانگین تورم عمومی کشور داشت.  این شکل از تورم فشاری مضاعف را متوجه طبقه متوسط و فقیر جامعه می‌کند.

 افزایش شدید نقدینگی در این دوره و رشد درآمدهای نفتی که منجر به تزریق پول های فراوان به اقتصاد شد از یک سو و تشدید تحریم‌ها علیه ایران در سال های پایانی فعالیت دولت از سوی دیگر عامل محرک در افزایش نرخ تورم تلقی می شود.

 اقتصاد ایران در این سال ها با فشار و نوسان های شدید روبرو بود. در رفتن لنگر نرخ ارز در سال های پایانی دولت دهم از مهمترین عوامل رشد قیمت‌ها تلقی می شود. بالاترین نرخ تورم ثبت شده در سال‌های فعالیت دولت احمدی نژاد برابر باد 34.7 درصد در سال 1392 است و پایین ترین نرخ تورم نیز در اولین سال فعالیت این دولت یعنی سال 1384 اتفاق افتاد. نرخ تورم در این سال برابر با 10.4 درصد بود. نکته اینجاست که کمترین نرخ تورم را دولت احمدی نژاد با دولت پیش از خود و بالاترین نرخ تورم را با دولت پس از خود شریک است.

 دولت تدبیر و امید هنوز ماموریت خود را پایان نبرده است. صحبت از نرخ تورم، در شرایطی که امروز موج افزایش تورم اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است، شاید کمی دشوارتر از قبل باشد. سال 1397 بی تردید در حافظه تاریخی ایران، سال افزایش شدید نرخ تورم ثبت خواهد شد.

 بازگشت تحریم های آمریکا علیه ایران یا به عبارت دیگر تشدید تحریم‌ها عامل برونزایی بود که افزایش نرخ تورم را رقم زد اما در عین حال باید توجه داشت رشد قیمت ارز نیز محرک جدی در این میان تلقی می شود. عامل ارز در همه دولت ها عاملی قابل بررسی در ردیابی نرخ تورم است.

 در دوره های رشد تورم، افزایش قیمت ارز عامل مهمی تلقی می‌شود و این مهم بی تردید ناشی از سرکوب ارزی در دوره‌های گوناگون بوده است. دولت یازدهم در فاصله سال های 1392 تا 1396 توانست آرامشی تورمی را ایجاد کند. نرخ تورم در این چهار سال برای اولین بار کاهشی پیاپی و مستمر را تجربه کرد تا به قول برخی کارشناسان هسته سخت تورمی نیز شکافته شود. پایین ترین نرخ تورم در سال 1395 برابر با 9 درصد و بالاترین نرخ تورم این دولت برابر با 15.6 درصد در سال 1393 گزارش شده است.