تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟
سرمایه‌گذاران همواره با این سوالات مواجه شده‌اند که تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟ در سبدگردانی چه خدمات متفاوتی ارائه می‌شود؟ یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها بهتر است یا سبدگردانی اختصاصی؟
در این مقاله سعی شده تا با مقایسه خدمات سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، تصویری شفاف‌تر و دقیق‌تر از این دو ابزار مالی برای علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران محترم ارائه شود.
تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری
حضور در بازار سرمایه به عنوان یکی از بازارهای جذاب برای سرمایه گذاری همواره مد نظر سرمایه‌گذاران است. با نگاهی به بازدهی این بازار در بلند مدت و مقایسه آن با سایر بازارها در ایران به ظرفیت بالای کسب سود در بازار سرمایه پی می‌بریم که این تفاوت در تصویر زیر به وضوح نمایان است:
حال سوال اینجاست که چطور در بازار سرمایه حضور داشته باشیم. دو گزینه کلی پیش روی ماست:
- سرمایه‌گذاری مستقیم و توسط خود شخص در انواع اوراق بهادار از جمله سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه و ….
- سرمایه‌گذاری غیرمستقیم که به دو شیوه انجام می‌شود؛ از طریق خرید واحدهای انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و یا تشکیل سبد سرمایه‌گذاری اختصاصی توسط شرکت‌های سبدگردان.
از آنجا که همواره این سوال مطرح می‌شود که تفاوت سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها با تشکیل سبد اختصاصی چیست در ادامه بحث به تفاوت‌های این دو ابزار مالی از منظر سرمایه‌گذاران اشاره می‌کنیم. تفاوت‌های این دو ابزار در عناوین زیر طبقه‌بندی شده است :
- اختصاصی بودن سرمایه‌گذاری
- دریافت مشاوره و اطلاع از وضعیت سبد
- تنوع دارایی‌ها
- هزینه‌های قابل پرداخت
اختصاصی بودن سرمایه‌گذاری
شاید دور از واقعیت نباشد اگر بگوییم ریسک مهم‌ترین فاکتور در هر سرمایه‌گذاری است. ممکن است به نظر برسد که بازده مهم‌ترین اصل سرمایه‌گذاری باشد ولی بازده خود تابعی از ریسک و میزان ریسک پذیری افراد است. به جرأت می‌توان گفت که قشر بزرگی از سرمایه‌گذاران نسبت به درجه ریسک‌پذیری خود آگاه نیستند یا اگر به لحاظ ذهنی از سطح ریسک‌پذیری خود مطلع باشند این تصور صرفاً تصوری شهودی است و ممکن است منطبق با واقعیت نباشد.
در صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک سبد برای تمامی سرمایه‌گذاران با درجات مختلف ریسک‌پذیری تشکیل می‌شود ولی در سرویس سبدگردانی اختصاصی ضمن اینکه سطح ریسک سرمایه گذار شناسایی می شود، برنامه ها و اهداف مالی او نیز به تفکیک هر شخص دریافت می گردد، سبدی متنوع از انواع اوراق بهادار اعم از سهام شرکت‌های ارزنده، اوراق با درآمد ثابت، اوراق مبتنی بر طلا و سایر اوراق کالایی برای ایشان تشکیل می شود به گونه ای که اهداف سرمایه گذار از طریق ایجاد یک پرتفوی اختصاصی محقق گردد.
در سرویس سبدگردانی ترکیب پرتفوی یک جوان 30 ساله مجرد و پرریسک و با سطح مالی متوسط که هیچ تجربه قبلی نداشته با یک فرد بازنشسته و با تجارب قبلی سرمایه گذاری و با ریسک کم و توان مالی بالا متفاوت خواهد بود و از آنجا که سطح ریسک این افراد، بازده مورد انتظار و نیازهای نقدینگی آن ها با هم یکسان نیست، ترکیب دارایی های پیشنهادی برای آن ها نیز متفاوت خواهد بود.
دریافت مشاوره و پنل سبدگردانی
یکی از مشکلات سرمایه‌گذاران خصوصاً در مورد بازار سرمایه عدم آشنایی با این بازار و شناخت روندها و افق این بازار است. این مسئله تصمیم زمان ورود و خروج به بازار را برای ایشان دشوار می‌کند. از طرفی پایش تمام بازارها و جزئیات آن‌ها برای سرمایه گذاران امری زمان‌بر و دشوار است.
به عنوان مثال بر اساس شرایط موجود و چشم انداز سال 2020 اقتصاد جهانی، موقعیت انگلستان در کشمکش برگزیت، جنگ تجاری امریکا و چین و شرایط خاص اقتصادی ایران ماه های پیش رو و سال میلادی بعد زمانهایی است که تصمیمات سرمایه گذاری در آن ها پیچیده است.
در سبدگردانی اختصاصی این مشکل دیده شده و با بهره‌مندی از تیم های متخصص تحلیل که به صورت مستمر در حال پایش بازارهای داخلی و خارجی هستند و اختصاص یک مشاور به هر سرمایه گذار عملاً این نگرانی برای سرمایه‌گذار برطرف خواهد شد؛ چرا که به صورت مستمر آماده پاسخگویی به سرمایه گذاران و رفع تمامی ابهامات ایشان هستند.
از طرف دیگر در سبدگردانی اختصاصی به هر سرمایه گذار پنلی اختصاص داده می‌شود که ایشان می‌توانند از طریق این پنل به صورت آنلاین نظاره‌گر تغییرات سبد خود و خرید و فروش‌های سبد خود باشند که همچون امکانی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری فراهم نیست.
تنوع دارایی‌ها
یکی از مفاهیم پایه‌ای تئوری پورتفوی مدرن، تنوع دارایی‌هاست. ترکیب دارایی‌ها در صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردانی از دیگر تفاوت‌های موجود بین این دو ابزار مالی است. در ایران ساختار امید نامه صندوق‌ها به گونه‌ای است که عمده دارایی‌های صندوق‌ها یا در سهام، طلا، اوراق با درآمد ثابت و یا ترکیبی از سهام و اوراق است.
در صندوق‌های سهام حداقل باید 70 درصد پرتفوی در سهام باشد یا صندوق طلا طبق امیدنامه خود عمده دارایی خود را باید به طلا اختصاص دهد این درحالی است که در یک سال گذشته (اول مهرماه 97 تا اول مهرماه 98) طلا تقریباً 8% بازده منفی ایجاد کرده است؛ لذا یک صندوق نمی‌تواند مناسب همه افراد باشد و از طرفی نیز این امکان در صندوق‌ها وجود ندارد که هر سرمایه‌گذار سبد مخصوص به خود را داشته باشد.
در این خصوص دو راه وجود دارد: یکی اینکه شخص سرمایه‌گذار از این دانش برخوردار باشد که از طریق سرمایه‌گذاری در انواع مختلف صندوق‌ها ترکیب بهینه را ایجاد کند که این روش نیازمند تخصص، تجربه و دانش بالایی است و یا اینکه از طریق ایجاد یک سبد اختصاصی ترکیب بهینه را ایجاد نماید. سبدگردانی اختصاصی با ترکیب متنوعی از دارایی ها و انعطاف پذیری بالا برای تغییر وزن هرکدام از دارایی‌ها این امکان را برای سرمایه گذار فراهم می‌آورد که ریسک خود را تا حد مطلوبی کاهش دهد.
هزینه‌های قابل پرداخت
اساساً محصول سبدگردانی اختصاصی به دلیل گستره خدماتی وسیع‌تر از نظر هزینه، محصولی گران‌تر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. وجود یک مشاور اختصاصی برای سرمایه‌گذار، ایجاد یک ترکیب پرتفوی بر حسب شرایط بازارهای موازی سرمایه گذاری، بکارگیری تعداد قابل توجهی متخصص سرمایه گذاری، ارائه گزارش‌های تحلیلی، توجه به سطح ریسک و انتظارات و اهداف مالی سرمایه گذار در ایجاد سبد اختصاصی و اطلاع از جزئیات تصمیم‌گیری، موضوعاتی است که باعث تفاوت هزینه این محصول با صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌شود که در آن یک مدیر سرمایه‌گذاری، بدون وجود تعامل مستقیم با سرمایه گذاران و ارائه گزارش و تحلیل و بدون دریافت اطلاعات مالی و سطح ریسک افراد به فعالیت سرمایه‌گذاری در طبقات به مراتب محدودتری از دارایی‌ها می‌پردازد.