حجم نقدینگی در کشور در چه نسبتی با تولید ناخالص داخلی قرار دارد؟
از سال 92 به بعد، با توجه به کاهش رشد اقتصادی حقیقی که در سال‌های بعد با کاهش نرخ تورم همراه شد، نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی افزایش یافت به طوری که این نسبت به 103.6 درصد در سال 98 رسیده است.
نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی سال‌های اخیر روند رو به رشد و صعودی داشته است و در حالی که این نسبت در سال 85 معادل 56.8 درصد بوده در سال 91 به 63.4 درصد افزایش یافته است.
در واقع تقریبا به همان نسبت که متغیر «رشد اقتصادی به قیمت‌های جاری» (رشد بخش واقعی اقتصاد به علاوه تورم) افزایش یافته، نقدینگی هم رشد کرده است، اما از سال 92 به بعد، با توجه به کاهش رشد اقتصادی حقیقی که در سال‌های بعد با کاهش نرخ تورم همراه شد، نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی افزایش یافت به طوری که این نسبت به 103.6 درصد در سال 98 رسیده است.
رشد اقتصادی منفی در سال‌های 94، 97 و 98 و انباشت نقدینگی در سال‌های 92 تا 96 در شبکه بانکی و تبدیل نشدن این نقدینگی به تقاضا را می‌توان از علل تغییر نسبت رشد اقتصادی به تولید ناخالص داخلی عنوان کرد.
* ارقام به میلیارد تومان/ منبع: بانک مرکزی
| دوره | تولید ناخالص داخلی | حجم نقدینگی | نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی |
| 88 | 356،228 | 235،585 | 66.1 |
| 89 | 430،426 | 294،887 | 68.5 |
| 90 | 610،486 | 357،070 | 58.4 |
| 91 | 728،400 | 460،693 | 63.2 |
| 92 | 984،300 | 639،550 | 64.9 |
| 93 | 1،126،089 | 782،390 | 69.4 |
| 94 | 1،112،903 | 1،017،280 | 91.4 |
| 95 | 1،272،285 | 1،253،390 | 98.5 |
| 96 | 1،480،700 | 1،529،980 | 103.2 |
| 97 | 1،861،860 | 1،882،890 | 101.1 |
| 98 | 2،385،328 | 2،472،150 | 103.6 |
همانطور که در نمودار زیر قابل مشاهده است، تا سال 95 حجم نقدینگی از تولید ناخالص داخلی کمتر بوده است اما از سال 96 به بعد حجم نقدینگی از تولید ناخالص داخلی پیش گرفته است.
رشد نقدینگی در سال‌های 92 تا 97 که بیشتر به دلیل نرخ بالای سود سپرده بود، موجب شد نقدینگی با حبس شدن در شبکه بانکی، بدون تاثیرگذاری بر اقتصاد، رشد کند. به عبارت دیگر سپرده‌های در حال افزایش بانکی به تورم و رشد اقتصادی تبدیل نمی‌شد و به همین دلیل نقطه تعادل بین رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری تغییر کرد.
در سال‌های مورد اشاره یکی از نگرانی‌ها این آزاد شدن نقدینگی حبس شده در شبکه بانکی بود. بیم آن می‌رفت که پس از آنکه توان بانک‌ها در پرداخت سود بالای سپرده تحلیل برود، نقدینگی خلق شده در قالب سود سپرده‌ها به حرکت درآمده و موجب تورم‌های شدید شود.
نرخ تورم در سال‌های 97 و 98 به دلیل جهش نرخ ارز افزایش زیادی داشت اما این امر موجب کاهش نسبت نقدینگی به تولیدناخالص داخلی نشده است.
بنابراین به نظر می‌رسد هنوز آثار جانبی نقدینگی خلق شده در چند سال گذشته در اقتصاد ایران نمایان نشده است و این نقدینگی قدرت تخریبی خود را در اقتصاد حفظ کرده است.
/ فارس