بی‌مهری به صندوق‌های سرمایه‌گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای غیرحرفه‌ای‌های بورس طراحی شده است اما از شواهد برمی‌آید اقبال سرمایهگذاران خرد به این صندوقها کم است و حتی تازه‌واردان بازار سرمایه هم ترجیح می‌دهند به‌صورت مستقیم به خرید‌وفروش سهام بپردازند. حرفه‌ای‌ها و استخوان خردکرده‌های این بازار به مبتدیان توصیه می‌کنند اگر قصد سرمایه‌گذاری رقم بالایی در بورس دارند حتما به سراغ صندوقها بروند. در همین حال درصد کمی از سرمایه خود را به‌صورت مستقیم وارد بازار کنند تا تمرین بورس کرده باشند و با بازار آشنا شوند.
نمی‌شود یک نسخه واحد تجویز کرد
همایون دارابی، تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه «برای همه سرمایهگذاران در بورس نمی‌شود یک نسخه واحد تجویز کرد» می‌گوید: هر کس بنا بر شرایط سنی، شغلی و تجربه‌ای که دارد باید یک راهکار و استراتژی سرمایه‌گذاری برای خود تنظیم کند. به همین دلیل سهامداران در بازار سرمایه را بر اساس دو فاکتور کلی دسته‌بندی میکنیم.
او می‌افزاید: یکی از این فاکتورها سن و شغل فرد است و دیگری میزان سرمایه‌ای که می‌خواهد وارد بورس کند. عموما به افراد جوان که تاکنون تجربه شغلی نداشتند، تازه وارد بازار کار شدند و سرمایه کمی نیز دارند سفارش میکنیم بازار را تجربه کنند. البته باید کلاس بروند و آموزش ببینند. این گروه باید بازار را تجربه کنند چون می‌توانند در بلندمدت در بازار حاضر باشند و از بازار استفاده کنند، ضمن اینکه فرصت ریسک کردن را هم دارند.
معامله مستقیم یا غیرمستقیم؟
دارابی در همین حال تاکید می‌کند: در مقابل نیز به افرادی که میانسال هستند، به سن‌های بالا رسیده‌اند، شغل دارند، درگیر کار هستند و وقت کافی هم ندارند سفارش میکنیم برای سرمایه‌گذاری در بورس روش‌های غیرمستقیم را انتخاب کنند؛ به عبارت دیگر به آنان می‌گوییم یا نزد یک سبدگردان، سبد سهام درست کنند، از مرکز مشاوره بهره ببرند یا به‌صورت خرید واحدهای صندوق‌های مشاع، اعم از قابل معامله و غیرمعامله در بازار سرمایه حاضر شوند. چون وقت کافی و فرصت ریسک کردن ندارند.
او همچنین یادآور می‌شود: در کنار این دو فاکتور افرادی که سرمایه بالایی دارند و از سوی دیگر تازه‌کار نیز هستند قطعا باید از خدمات مشاوره، سبدگردانی و صندوقها استفاده کنند چون رقم سرمایه‌گذاری قابل ملاحظه است و ریسک بالایی را هم به همراه دارد. اما اگر رقم سرمایه‌گذاری کم است و سن و سال اجازه ریسک کردن را می‌دهد می‌توانند به‌صورت مستقیم در بازار معامله کنند و می‌توانند امیدوار هم باشند که از بازار سود ببرند. البته هر کاری به ویژه سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نیازمند مطالعه، دانش و پیگیری نیز است و نباید از این نکته غفلت کرد. دارابی معتقد است افرادی که اکنون در بازار سرمایه فعال هستند هر دو طیف سرمایه‌گذار را شامل می‌شوند؛ یعنی برخی به‌صورت مستقیم معامله می‌کنند و برخی نیز از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری. او می‌گوید افزایش میزان ارزش صندوقها بیانگر این است که گرایش مردم به این روش زیاد است.
کاهش تمایل مبتدیان به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ناخوشایند است
اما ابوالفضل شهرآبادی، مدیرعامل سبدگردان داریک پارس از کاهش تمایل دارندگان نقدینگی‌های خرد به سرمایه‌گذاری در صندوقها گلایه دارد و در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» توضیح می‌دهد: استقبال خوبی از بازار سرمایه شده است. به ویژه دو سال اخیر اوج استقبال بوده که تازه‌واردان زیادی به بازار داشتیم. اما نکته ناخوشایند کاهش تمایل این افراد برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است؛ طوری که اکثر این تازه‌واردان دوست دارند مستقیم سهام خرید و فروش کنند.
مدیرعامل سبدگردان داریک پارس با بیان اینکه «متاسفانه سرمایهگذاران جدید با گرفتن مشاوره‌های بعضا غیرحرفه‌ای خود راسا به خرید و فروش سهام اقدام می‌کنند که به عقیده من این کار ماهیتا اشتباه است» می‌افزاید: در هیچ بازاری نباید بدون رعایت اصول آن وارد شد؛ به خصوص بورس که ریسک‌های متنوع و بالایی دارد. در ادبیات مالی جهان همیشه توصیه می‌شود سرمایهگذاران تازه‌وارد و غیرحرفه‌ای روش غیرمستقیم را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند. روش غیرمستقیم نیز شامل تشکیل سبد یا خریدن واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. در ایران نیز باید این اتفاق بیفتد و تازه‌واردان باید این روش را در پیش بگیرند.
خودداری از معامله سهام به‌صورت مستقیم
شهرآبادی با تاکید بر اینکه «سهامداران تازه‌وارد باید از معامله سهام به‌صورت مستقیم خودداری کنند مگر اینکه بخواهند همزمان با سرمایه‌گذاری، با سازوکار بورس هم آشنا شوند» می‌گوید: در این صورت هم نباید ریسک کنند و کل سرمایه خود را به‌صورت مستقیم مدیریت کنند. بلکه می‌توانند بخش اصلی پول خود را که برای سرمایه‌گذاری آورده‌اند، در صندوق ببرند و با بخش جزئی آن، خرید و فروش سهام را تمرین کنند. مثلا دو تا سه درصد از مبلغ سرمایه‌گذاری خود را به‌صورت مستقیم در دست بگیرند و سهام خرید و فروش کنند تا با بازار سرمایه آشنا شوند. البته همین تمرین نیز باید توام با مطالعه و آموزش باشد.
او می‌افزاید: این افراد باید بخش اصلی پول خود را در صندوقها و سبدها ببرند. ما به آنان توصیه میکنیم که رقم‌های بالا را در سبد ببرند و رقم‌های پایین‌تر را در صندوقها سرمایه‌گذاری کنند.
بوروکراسی دست‌وپاگیر برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری
مدیرعامل سبدگردان داریک پارس در همین حال به مشکلات صندوق‌های سرمایه‌گذاری اشاره می‌کند و می‌گوید: معضلی که اکنون صندوقها با آن مواجه هستند این است که بوروکراسی تاسیس یک صندوق خیلی طولانی است و بعضا ممکن است 6 ماه طول بکشد که یک صندوق به پذیره‌نویسی برسد. از طرف دیگر نیز سقف صندوق‌های ما یا پر است یا تعداد لازم را ندارند.
او با گلایه از اینکه تاسیس و افزایش سقف صندوق خیلی زمانبر است می‌گوید: سازمان بورس برای حل این معضل باید فکر جدی کند و سرعت را بالا ببرد. سازمان بورس برای توجیه این تاخیر می‌گوید ما نیرو نداریم در حالی که این توجیه اصلا برای سازمان ناظر خوب نیست چون می‌توانند سریع نیرو بگیرند و این مشکل را حل کنند. شهرآبادی یادآور می‌شود: اکنون هزاران میلیارد تومان پول به‌صورت غیرحرفه‌ای وارد بازار می‌شود و اگر بازار برگردد یا اصلاحی بخورد، تمام کسانی که غیرحرفه‌ای وارد این بازار شده‌اند، فروشنده خواهند بود و ممکن است از بازار بروند و دیگر برنگردند.
او تاکید می‌کند سازمان بورس باید برنامه‌ای اساسی برای حل مشکل پذیره‌نویسی و افزایش سقف صندوقها داشته باشد و روند را برای آنان تسهیل کند.
/ دنیای اقتصاد