استارتآپها؛ بنگاه‌های خدماتی یا عوامل توسعه؟
عصر بانک؛بسیاری از کارشناسان، صاحب‌نظران و مسئولان، نقش استارتآپها را در توسعه فناوری و اقتصادی کشور تاثیرگذار می‌دانند؛ اما چرا هنوز درباره این نوع کسبوکارها القای نگرانی می‌شود؟
استارتآپها و شرکت‌های استارت‌آپی به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند، این روزها به یکی از مهمترین عوامل رشد اقتصادی در کشورهای مختلف جهان تبدیل شده و سایر بخش‌ها را هم تحت تاثیر قرار داده‌اند. خوشبختانه این نوع خاص از کسبوکارها در ایران نیز مدتی است مورد توجه قرار گرفته و نمونه‌های بومی موفق ایجاد شده است که برکات زیادی را در نیز پی داشته‌اند.
به اعتراف آمارها و تحلیل‌های کارشناسی و بررسی‌های دقیق، حل بخش قابل توجهی از چالش اشتغال، ممانعت از فرار مغزها و خروج نخبگان و تقویت جبهه‌های ملی در شرایط جنگ اقتصادی از مهمترین دستاوردهای توسعه استارتآپها در کشور است.
همین ویژگی آخر یعنی «تقویت جبهه‌های ملی در شرایط جنگ اقتصادی» کافی است تا دشمنان جمهوری اسلامی ایران به جنب و جوش افتند تا از طریق نفوذ و به هرشکل ممکن با فعالیت‌های مختلف برای تضعیف اقدام کنند. اقداماتی که لزوم واکنش هوشمندانه را بیش از پیش یادآور می‌شود. اینجاست که رهنمود ارزشمند مقام معظم رهبری چراغ راه می‌شود: «من به همه‌ی آن هسته‌های فکری و عملیِ جهادی، فکری، فرهنگی در سرتاسر کشور مرتّباً میگویم: هرکدام کار کنید؛ مستقل و به‌قول میدان جنگ، آتش‌به‌اختیار.»
* استارتآپهای خدماتی یا فناور-محور
یکی از مهمترین موضوعات مطروحه در رد فواید استارتآپها اشاره به خدماتی بودن آنهاست. در همین راستا گاها با القای نگرانی بیان می‌شود که استارتآپها فقط خدمات را توسعه می‌دهند و تاثیری در رشد دانش‌بنیان و فناوری ندارند. در پاسخ حتی اگر فرض کنیم همه استارتآپها، یا آن‌هایی که در ایران رشد کرده یا درحال توسعه هستند، از نوع خدماتی به شمار بیایند، باید گفت استارتآپهای خدماتی هم به دلیل تعریفی که دارند فناور-محور به حساب می‌آیند.
بر اساس تعاریف، استارتآپها با به‌کارکیری فناوری‌های نوین، «محصول» یا «فرایند» یا «خدمات نوآورانه» ارائه می‌کنند تا بازار بزرگ مشتریان خود را پوشش دهند.
اگر حتی بخواهیم کمپانی‌های مشهور و نوآور دنیا را مقیاس قرار دهیم متوجه خواهیم شد که نوآوری آنها در فرایندها و خدمات بیشتر و بسیار سریع‌تر از نوآوری در محصول پاسخ داده و توانسته کاربران بیشتر را جذب کند.
در زمینه استارتآپهای محصول-محور حوزه فناوری اطلاعات هم حتی اگر به عنوان مثال به نسخه‌های متفاوت گوشی‌های هوشمند توجه کنیم، متوجه خواهیم شد که ذات فناوری و نوآوری‌ها در نوآوری فرایند ارائه خدمات است.
از طرفی باید به این نکته توجه داشت که توسعه خدمات اینترنتی هم نوعی توسعه فناوری به حساب می‌آ‌ید و هم نمی‌توان گفت توسعه فناوری تنها باید در زمینه‌های غیر فناوری اطلاعات باشد. توسعه فناوری می‌تواند هم در زمینه‌های پایه‌ای علوم و هم فناوری اطلاعات و هم سایر فناوری‌ها باشد.
ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه از این قواعد مستثنا نیست. ضمنا اینکه مطرح کنیم در کشور سرمایه‌گذاری‌ها فقط روی استارتآپهای خدماتی انجام می‌شود هم کاملا غلط است. اگر به شتاب‌دهنده‌ها و مجموعه‌های حوزه فناوری در کشور مثل بخش‌هایی از دانشگاه‌ها و پارک‌های علم‌و‌فناوری سری بزنیم، متوجه خواهیم شد روند شکل‌گیری استارتآپها و شرکت‌های نوپای همه حوزه‌های فناوری با سرعت قابل توجهی در حال رشد هستند.
سرمایه‌گذاران خطرپذیر هم با توجه به برنامه‌های بلندمدت این نوع استارتآپها روی آنها سرمایه‌گذاری‌های بسیار خوبی انجام داده‌اند. نمونه‌های موفق بسیاری هم می‌توان داخل کشور مثال زد. از این لحاظ که به محصول رسیده، طبق برنامه پیش می‌روند و یا در مدت زمان پیش‌بینی شده احتمال موفقیت آنها بسیار بالاست.
البته باید توجه کرد که جدای از رسیدن به تخصص و کسب فناوری، نیاز به ایجاد زنجیره ارزش و تولید و فروش در استارتآپهای فناورانه‌ی محصول-محور زمان بسیار بیشتری می‌طلبد.
در این زمینه به عنوان مثال می‌توان به استارتآپهای حوزه اینترنت اشیا، فناوری‌های نانو، زیستی، دارویی، مهندسی پزشکی، هوافضا و فناوری‌های همگرا اشاره کرد که هر روز خبر از موفقیت‌های آنها در کشور به گوش می‌رسد.
* مراقب نفوذ هوشمندانه دشمن باشیم
اکنون ایران در آغاز راه رشد اقتصادی مستمر بر اساس سیاست‌های کلی اقتصادی نظام مقدس جمهوری اسلامی قراردارد. استارتآپهای بومی نیز از مهمترین عوامل و تقویت‌کننده‌های این رشد شتابان هستند. «رشد اقتصادی شتابان و پایدار و اشتغال‌زا با بسیج همه امکانات و ظرفیت‌های داخلی کشور»، «بهبود مستمر فضای کسب‌وکار و تقویت ساختار رقابتی و رقابت‌پذیری بازارها»، «مشارکت و بهره‌گیری مناسب از ظرفیت نهادهای عمومی غیردولتی با ایفای نقش ملی و فراملی آنها در تحقق اقتصاد مقاومتی»، «توسعه پیوندهای اقتصادی و تجاری متقابل و شبکه‌ای کشور»، «جذب سرمایه ایرانیان خارج از کشور و سرمایه‌گذاران خارجی با ایجاد انگیزه و مشوق‌های لازم»، «دانش‌بنیان نمودن شیوه‌ی تولید و محصولات صنعتی و خدمات وابسته به آن، نشان‌سازی تجاری و تقویت حضور در بازارهای منطقه و جهان» و چند مورد دیگر، همه از موارد اقتصادی سیاست‌های کلی ابلاغی برنامه ششم توسعه توسط مقام معظم رهبری هستند.
در چنین شرایطی فعالیت و سرمایه‌گذاری روی کسب‌و‌کارهای نوپا یا همان استارتآپها بسیار موثر بوده و نتایج و ثمرات تاثیرگذاری را داشته و خواهد داشت. به ویژه اگر همه تمرکز همه‌جانبه بر حمایت از استارتآپهای بومی و جوانان کارآفرین داخل کشور باشد. لزوم حمایت و حفاظت از این ظرفیت‌های به وجود آمده بیشتر از پیش حس می‌شود و هرنوع فعالیت که مانع از رشد آن شود خیانت به ثروت ملی است و جنگیدن در جبهه دشمن است. سخن آخر اینکه جریان استارت‌آپی کشور، شتاب‌دهنده‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر در این زمینه نیاز به مراقبت و حمایت دارند نه تخریب‌هایی که از آگاهی کم یا بر اساس نفوذ مغرضانه و البته هوشمندانه دشمن سرچشمه گرفته‌اند.
/فارس