مدل استفاده دارندگان کارت های اعتباری و مشکلات آن در ایران

عصر بانک؛ روشناس، مدیر فناوری اطلاعات شرکت پیشگامان پویا  پیرامون ارائه اولین گروه کارت های اعتباری در بانک های ایران گفتگویی با خبرنگار عصربانک داشته که شما رو به خواندن آن دعوت میکنیم.وی در این خصوص گفت: ما خلاء بزرگی در خصوص کارت اعتباری در ایران داشتیم و در سال 82-83 شرکت تجارت الکترونیک پارسیان که زیر مجموعه بانک پارسیان است یکسری کارت اعتباری به بازار عرضه کرد که به صورت خرید دین بود. این موضوع تا مدت ها مسکوت بود تا اینکه توانستند قانون مناسب این کارت های اعتباری را تدوین کنند که بر اساس “قانون مرابحه” بود.

وی در خصوص مشارکت بانک ملی در صدور کارت های اعتباری افزود: بانک ملی ایران به عنوان بزرگترین بانک کشور که یکی از مهمترین مشارکت کنندگان اقدامات و پروژه های گسترده در سطح کشور است رسالت خود دانست که در این حوزه وارد شود. در گذشته نیز وقتی سیستم شتاب راه اندازی شد مادام که بانک ملی وارد شتاب نشده بود عملاً سیستم شتاب به قوام خود دست نیافته بود.

مهندس روشناس در ادامه توضیح داد: به همین جهت و بر اساس رسالتی که  بانک ملی و مدیران ارشد این بانک احساس کردند، شرکت پیشگامان پویا را به منظور راه اندازی  کارت اعتباری به صورت خاص، تاسیس کردند. از آنجاییکه بدنه بانک ملی بدنه بزرگ و گسترده ای بود که امکان داشت برخی از کارهای مجموعه با تاخیر انجام شود به قاعده می بایست یکی از ادارات بانک در امر دخیل می شد ولی برای چابک سازی بدنه بانک شرکتی تاسیس شد و بدین ترتیب ما از دو سال گذشته توانستیم برروی موضوع کارت های اعتباری به شکل خاص کار کنیم.

او به اولین کارت های اعتباری این شرکت اشاره کرد و گفت: ابتدا ما قانون مرابحه را به طور مبسوط بررسی کردیم و براساس آن طرح کسب و کاری را طراحی کردیم. در نهایت بین شرکت ها مناقصه ای انجام شد و در این مناقصه یکی از شرکت ها برای سوویچ کارت اعتباری برنده شد و سرانجام در آبان سال گذشته توانستیم اولین کارت های اعتباری را صادر کنیم.

مدیر فناوری اطلاعات شرکت پیشگامان پویا از ویژگی این کارت ها به مختص نبودن آن ها به بانک ملی پرداخت و یادآور شد: این کارت های اعتباری قابل استفاده در کلیه بانک ها می باشند و سقف آن ها که  در ابتدا 5 میلیونی بود با نظر بانک مرکزی  به 10 میلیون ودر حال حاضر به 50 میلیون تومان ارتقا یافته است. کارت های اعتباری در حال حاضر عبارتند از 10- 30- و 50 میلیون تومانی یعنی سقف هر کارت به اندازه مبالغ مشخص شده اعتبار دارد.
وی از اقدامات شرکت پیشگامان توسعه در راستای اهداف اقتصادی دولت خبر داد و افزود: دولت که در صدد ایجاد تحرک در بازار بود کارت های خرید کالای ایرانی را توسعه داد و شرکت پیشگامان پویا در این راستا توانست در سال گذشته 70 هزار کارت خرید کالای ایرانی را در مدت 2 ماه برای مشتریان خود صادر کند. دو بانک دیگر به ترتیب 20 هزار و 5 هزار کارت صادر کردند ولی سایر بانک ها نتوانستند از این کارت ها صادر کنند و به دست مشتریان برسانند. این مساله نشان دهنده آن است که تفکر بانک ملی منوط بر مجزا بودن شرکتی برای صدور کارت های اعتباری و چابک سازی بدنه بانک، نتیجه داده و بانک به هدفی که در نظر داشته رسیده است.

روشناس به آمار کارت های اعتباری این شرکت اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ما حدود 250 هزار کارت صادر کرده ایم که با این کارت ها مبلغی نزدیک به 2 هزار میلیارد تومان اعتبار به جامعه تزریق کرده ایم که البته مبلغی در همین حدود هم  خرج شده است. ما به طور میانگین روزانه ده هزار تراکنش داریم و تقریبا روزانه بین 1000 تا 1500 کارت صادر می کنیم.

وی در توضیح این مطلب که کارت اعتباری در دنیا سابقه طولانی دارد ولی اجرایی شدن آن در ایران به تعویق افتاد و با تاخیر انجام شد، اضافه کرد: بزرگترین دلیل این مساله خلاء قانونی بوده؛ یعنی با توجه به نوع بانکداری ما که بانکداری اسلامی است، مدلی که مناسب کارت های اعتباری باشد، شکل نگرفته بود اما امروز با قانون مرابحه این قضیه حل شد و درحال حاضر با بوجود آمدن قانون عقد مرابحه خلا قانونی کارت های اعتباری نیز مرتفع شد  و اکنون دیگر نوبت بانک ها است که در گسترش این سیستم تلاش کنند.

این کارشناس امور بانکی در پاسخ به این سوال که با توجه به رفع خلاء قانونی این کارت ها و به وجود آمدن استانداردها چرا همچنان بانک ها با این قضیه همکاری نمی کنند و بازاری که می بایست برای کارت های اعتباری وجود داشته باشد، ایجاد نشده است، پاسخ داد: بحث فرهنگ سازی در این مساله بسیار مهم است آنچه که رفتار مردم به ما منعکس می کند این است که مردم کارت اعتباری را به شکل وام می بینند که یکی از مشکلات عمده این کارت ها است. مثلاً بانک 100 میلیون تومان اعتبار را به  به ده نفر می دهد و چون افراد به صورت وام به این اعتبار نگاه می کنند بلافاصله همه  آن ده میلیون تومان را از کارت خارج می کنند و گویی بانک  100 میلیون تومان را به ده نفر وام داده است.

وی در ادامه توضیح داد: حال چون این ده نفرهمزمان مبلغ مورد نظر را برداشت کرده اند حال این ضریب همزمانی برداشت و مقدار برداشت شده بانک را وادار می کند که در پرداخت این اعتبار احتیاط کند ولی اگر بانک مثلا به پانزده نفر وام 10 میلیون تومانی بدهد که این پانزده نفر در یک بازه زمانی با الگوریتم خاصی آن را خرج کنند، در نتیجه می تواند کارت بیشتری را به افراد توزیع کند اما بانک ها به دلیل اینکه همه بلافاصله کارت را خالی می کنند بسیار محافظه کارانه این کارت های اعتباری را به مشتری می دهند.

مدیر فناوری اطلاعات پیشگامان توسعه به مبحث کارت های فراگیر اشاره و عنوان کرد: آقای قضاوی امروز به مساله دیگری پرداخته و توضیح دادند که مدلی از کارت های اعتباری وجود دارد که شما می توانید آن را از بانک بگیرید و در طول یک ماه خرج کنید ودر انتهای ماه بدون اینکه سودی بدهید کارت را برگردانید که با نام  ” کارت فراگیر” عرضه می شود.

وی در ادامه متذکر شد: از آنجاییکه فرهنگ درست استفاده از این کارت ها وجود ندارد اغلب مردم کارت را می گیرند، استفاده می کنند و در   بانک سپرده گذاری می کنند و 20 درصد سود از بانک می گیرند و آخر ماه مبلغ را برمی گردانند که به این صورت چرخه مورد نظر دچار اخلال می شود.

این کارشناس افزود: متوسط تراکنش های شاپرکی 100 هزار تومان است اما متوسط تراکنش های کارت های اعتباری 3 میلیون تومان است بنابراین مشخص می شود که گیرندگان این کارت ها یا خرید های بزرگی می کنند یا به سوی سمتی سریع آن را خرج می کنند به همین سبب بانک ها چندان تمایل به پرداخت این کارت ها ندارند و دید آن ها به کارت های اعتباری مانند وام است.

روشناس در خصوص نحوه دریافت این کارت ها گفت: در حال حاضر بانک ملی کارت اعتباری 50 میلیون تومانی را با سه ضامن به شما می دهد و مشکل تضامین به این نحو تا حدودی حل شده است. برای مبالغ کمتر مثلا 10میلیون تومان داشتن حداقل یک ضامن کافی است. البته شرکت  الان یک اعتبار سنجی به راه انداخته و اگر آن اعتبارسنجی را برای مشتری انجام دهد به راحتی کارت اعتباری را در اختیار مشتری قرار خواهد داد.

کارشناس امور بانکی که بیشترین اشکال کارت های اعتباری را در بخش فرهنگی جامعه می داند، خاطر نشان شد: مردم ما باید این کارت ها را بشناسد ولی خیلی از افراد هنوز با این کارت ها نا آشنا هستند. خیلی از مردم حتی جاهایی که ما به عنوان مقصد و تارگت مد نظر داریم  و به عنوان جامعه هدف می شناسیم نیز هنوز کارت اعتباری را نمی شناسند.

او ادامه داد: تاکنون ما رسالت خود را انجام داده ایم یعنی کارت را صادر می کنیم اما پس از آن این پذیرنده ها هستند که باید همکاری کنند یعنی باتوجه به اینکه ما کارت رو صادر کردیم خیلی از فروشگاه ها، مراکز هتل ها، آژانس های هواپیمایی و امثالهم خدماتشان را به صورت اعتباری  ارائه دهند که این همان بخش فرهنگی جامعه است که باید همکاری شود.

این کارشناس در پاسخ به این سوال که باتوجه به روندی که کارتهای اعتباری در دنیا دارد و روندی که در ایران داشته آینده این کارت های اعتباری را در ایران چگونه می بینید، گفت: تا در این امر فرهنگ سازی نشود به مشکل بر می خوریم چون همه این کارت هارا به صورت وام می بینند و وقتی ما با مشتری صحبت می کنیم هنوز شناختی روی این مساله ندارند که این اقساطی را که پرداخت می کنند دوباره برروی کارت بر می گردد و بعد ها هم می توانند از آن استفاده کنند و هیچ عجله ای ندارند که از این کارت استفاده کنند. این روشی است که ما به سوی آن می رویم و اگربه گفته آقای قضاوی نتوانیم این کارت ها را در ایران راه اندازی کنیم آینده خوبی رامتصور نخواهیم بود و یک بازار محدودی خواهیم داشت.

وی در حال حاضر این کارت ها را در اقتصاد مملکت تاثیر گزار ندانسته و خاطر نشان کرد: باید برای تاثیر گزاری این کارت ها من بعد اشتغال زایی شود و براساس آن شرکت ها و استارت آپ هایی تاسیس شوند و با توجه به خصیصه اعتباری این کارت ها به مردم و دارندگان آن پیشنهاداتی بدهند و بازار جدیدی را بگشایند. بانک تاکنون رسالت خود را انجام داده و این بار نوبت ابزارهای پذیرش و جامعه هدف است که از این موضوع استقبال کنند و آن را گسترش دهند.