طرحی برای عبور از بحران
عصر بانک؛آیا با ادغام بانک ها مشکلات بازار پولی کشور حل خواهد شد؟ درست دو هفته پیش ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی از برنامه این بانک برای ادغام بانکهای کشور خبر داد.اگرچه او پیش از این هم تلویحا درباره ادغام بانکها سخن گفته بود،اما موضوع چندان باز نشده بود.حتی سیف سال گذشته گفته بود که این برنامه فعلا در دستور کار بانک مرکزی نیست و اگر قرار باشد اجرایی شود،سال اجرای آن 97 خواهدبود. حالا به سال 97 رسیده زمزمه های آن به گوش می رسد.
پیش درآمد برنامه بانک مرکزی برای ادغام بانک ها به زمستان سال گذشته باز می گردد.زمستانی که برای بانکها روزهای طولانی داشت.از شهریور سال گذشته بسیاری از بانکها به منظور تدوین صورت های مالی خود بر مبنای استاندارد IFRS نمادهای خود را در بورس بسته بودند.بانک مرکزی به آنها طی چند مرحله فرصت داد تا پس از تدوین صورت های مالی جدید و ارایه آن به بورس می توانند نمادهای خود را در بورس بازکنند.
آخرین فرصت آخر اسفند 95 بود؛برخی بانکها که نمادشان را باز کردند،زیان های میلیاردی دیدند،مثل بانک ملت که 3600 میلیارد تومان از سرمایه اش را به محض باز کردن نمادش در بورس از دست داد.اما برخی بانکها هم تا آخرین روزها مقاومت کردند.بانکهایی که صورت های مالی شش ماه قبل از بسته شدن نماد آنها نشان می دهد که وضعیت چندان خوبی ندارند.
حالا بانک مرکزی تصمیم گرفته که بانکهایی که تمکین نکرده اند را ادغام کند.سیف گفته است:« هدف ما این است که بتوانیم نسبت های مالی در صورت‌های مالی بانکهای ایرانی را به نسبت‌های روز بانکداری دنیا نزدیک کنیم که در این حالت مهم‌ترین موضوع نسبت کفایت سرمایه بانکها است و برای تامین آن چند راه وجود دارد؛ اینکه سرمایه آورده خود را افزایش دهند، سهام جدید در بورس عرضه کنند و یا اینکه تصمیم بگیرند با یکدیگر ادغام شوند.وقتی بانکها با یکدیگر ادغام می‌شوند، صرفه‌جویی قابل توجهی برای آنها به همراه خواهد داشت، چراکه قیمت تمام شده و هزینه خدمات آنها کاهش می‌یابد. از سوی دیگر برخی از هزینه‌های دیگر از جلمه هزینه‌های مربوط به شعب کاهش می‌یابد چرا که وقتی دو بانک با یکد یگر ادغام می‌شوند، دیگر دلیلی برای وجود دو شعبه از آن در یک خیابان وجود ندارد. در این حالت می‌توانند یکی از شعب را تعطیل و آن را در جای دیگری توسعه دهند.»
خط اعتباری برای ادغام های تازه
اگرچه تصمیم به ادغام بانک ها اساسا تصمیم خوبی برای استانداردسازی بانکها مطابق با شیوه های بانکداری دنیاست،اما کارشناسان اقتصادی می گویند،ادغام زمانی معنا دارد که تعدادی بانک بزرگ خوب در کشور وجود داشته باشد، تا بتوان بانک هایی که عملکرد نامناسبی دارند را در بانکهای خوب ادغام کرد.زیرا با این شیوه می توان امیداوار بود که مشکلات و دارایی های سمی بانک بد به مرور در عملکرد بانک خوب حل شود. این در حالی است که بررسی وضعیت بانکهای کشور نشان می دهد، ترازنامه تعداد انگشت شماری از بانکها قابل دفاع است که میزان دارایی آنها هم برای این ادغام ها بسیار کوچک است.
البته توصیه کارشناسان این است که برای اجرای برنامه ادغام بانکها بهتر است که بانک مرکزی ابتدا یک خط اعتباری بسیار بزرگ به اندازه دارایی بانکهایی که مشکل دارند یا کسر بزرگی دارند، آماده شود تا اگر قرار است ادغام اجرایی شود این خط اعتباری به کمک برنامه ادغام بیاید و با این برنامه پیش برود،در غیراینصورت نمی توان امیدوار بود که ادغام های که قرار است انجام شود، قابل دفاع و موفق است.
البته در این میان برخی ها هم معتقدند ادغام باعث می شود که مالکیت سهامداران ارشد فعلی حفظ شود و در اداره بانک ادغام شده مشکلاتی ایجاد کند که البته بانک مرکزی حتما برای این مشکلات دستورالعمل هایی خواهد اندیشید.
یک نکته ابهام برانگیز
آیا ادغام می تواند موجب افزایش کفایت سرمایه بانکها شود؟ پاسخ به این سئوال با استناد به دیدگاه کارشناسان البته منفی است.چه آنکه به گفته آنان اساسا ادغام بانک های موجود منجر به بهبود ضریب کفایت سرمایه نمی شود. به این دلیل که ضریب کفایت سرمایه اساسا وقتی موثر است که از آن به عنوان یک عامل بازدارنده ورود به بحران استفاده شود.
سیستم بانکی ایران از طریق یک بازار بین بانکی بسیار عمیق به هم پیوسته است. در سال 94 این بازار شاهد دو هزار هزار میلیارد تومان معامله بین بانکی بوده که عدد بسیار بزرگی است. در واقع هر ساعت بخشی از منابع مالی جابجا می شود و اگر کمبودی هم باشد یک بخش از دارایی بخش دیگر قرض می گیرد و بازار بین بانکی همدیگر را پوشش می دهند. حتی اگر در جایی کل سیستم با کمبود منابع روبرو شود، بانک مرکزی می تواند از محل ذخایر خود این کسری را جبران کند.
اما وقتی بانکی بیش از اندازه در مبادلات روزمره خود به اصطلاح کم می آورد،دیگر تحمل آن برای نظام بانکی سخت می شود.از همین رو بانک مرکزی شاید در مقطع کنونی بهترین تصمیم را گرفته؛تصمیمی که طبق این ضرب المثل معروف ایرانی «جلوی زیان را از هرکجا بگیری منفعت است» می تواند مثمر ثمر باشد.
کارشناسان توصیه می کنند که اگر بناست که این تصمیم اجرایی شود،باید بانک مرکزی توجه داشته باشد که هرگونه ادغامی باید با توجه به ترازنامه بانکها اجرایی شود.زیرا هم اکنون سهم دارایی سمی در ترازنامه همه بانک ها به جز دو بانک در مابقی یکسان است،
هرچند که در برنامه ادغام کاهش هزینه های شعب و امکان فروش اموال مازاد هم امکان پذیر می شود و این بخش هم می تواند به کمک بانکها برای جبران هزینه های آنها بیاید.
از همین رو قطعا در نظر گرفتن خط اعتباری برای کمک به این بخش ضروری است.البته با توجه به وضعیت ذخایر ارزی بانک مرکزی به نظر می رسد،ولی الله سیف با توجه به اعتمادی که به این خط اعتباری دارد،قصد دارد این تصمیم را اجرایی کند.
/خبرآنلاین