نمودار تحولات ارزش دلار در برابر ریال/ تحلیل بازار ارز در پساتحریم
عصر بانک؛واحد مطالعات بازار در سومین بولتن «پیش‌بینی بازار ارز» خود علاوه بر بررسی روند تغییرات نرخ دلار آمریکا و ارائه پیش‌بینی از روند تغییرات آن، به بررسی تحولات سایر ارزهای مهم از جمله پوند استرلینگ و یورو و همچنین پیش‌بینی قیمت آنها پرداخته است. نتایج به‌دست آمده از این مطالعه نشان می‌دهد پس از دلار آمریکا که از نظر حجم مبادلات انجام‌شده دارای رتبه اول در میان ارزهای عمده جهان است، یورو و پوند استرلینگ به ترتیب در رتبه‌های دوم و چهارم قرار دارند. ین ژاپن نیز دارای رتبه سوم است.
آینده‌نگری دلار آمریکا
گزارش مذکور در نخستین بخش به بررسی روند تغییرات دلار پرداخته است. بر همین اساس بازار ارز در دو سال اخیر روزهای نسبتا باثبات‌تری را سپری کرده است. در ابتدای سال 1393 و افزایش تقاضای ارز، نرخ ارز شروع به افزایش کرد به نحوی که دوباره ارزش دلار به بیش از 30 هزار ریال رسید. این روند افزایشی تا خردادماه ادامه داشت و به مسیر کاهشی خود بازگشت اما این بار با کاهش شدید بهای نفت در تیرماه 1393 و نگرانی از کم‌شدن درآمدهای ارزی و کسری بودجه دولت، ارزش دلار دوباره شروع به افزایش کرد و بعد از مدت‌ها قیمت دلار به بیش از 35 هزار ریال رسید. در نهایت با رشد ملایم بهای نفت از بهمن‌ماه 1393 و خوش‌بینی به نتایج مذاکرات، ارزش دلار به میانگین بلندمدت خود یعنی 32 هزار و 170 ریال در حال نزدیک شدن است. سرانجام با نهایی شدن توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای 1+5، در 23 تیرماه سال 1394 قیمت دلار آمریکا به کمترین حد خود طی چهار ماه اخیر، یعنی 32هزار و 800 ریال رسید. مجموع این تحولات و افزایش نرخ ارز مرجع طی ماه‌های اخیر باعث شد فاصله با نرخ ارز بازار آزاد به کمترین میزان خود طی این ماه‌ها برسد. هرچند به نظر می‌رسد مجددا با کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی، دلار آمریکا در برابر ریال در مرداد‌ماه در حال تقویت شدن است.
ثبات نسبی پوند استرلینگ
واحد مطالعات بازار در بخش دوم این گزارش به بررسی تغییرات پوند پرداخته است. بررسی تغییرات ارزش پوند استرلینگ نسبت به سایر ارزها، به‌خصوص دلار از سال 1940 نشان می‌دهد که این ارز بین‌المللی در مقاطع مختلف در مقابل دلار و سایر ارزهای بین‌المللی تضعیف شده است. علاوه بر تغییرات ارزش پوند نسبت به دلار در دوره‌های زمانی مختلف، ارزش این جفت ارزی دارای دو شوک شدید در دو مقطع بوده است. این دو مقطع زمانی به ترتیب عبارتند از سال‌های 1985 و 2009. در سال 1979 و پس از روی کار آمدن دولت محافظه‌کار، سیاست‌های ریاضتی ابتدا باعث افزایش قابل توجه ارزش پوند شد اما از سال 1981 به دلیل رکود اقتصادی شدید در این کشور، نرخ برابری پوند در مقابل دلار آمریکا به‌شدت رو به کاهش گذاشت تا اینکه در سال 1985 به کمترین میزان خود معادل 3/ 1 دلار رسید. دومین شوک منفی نیز در‌پی وقوع بحران مالی بین‌المللی رخ داد. این بحران مالی که از سال 2007 آغاز شد، باعث کاهش ارزش پوند نسبت به دلار آمریکا و سایر ارزهای عمده شد، اما این کاهش ابتدا به‌صورت ملایم شروع شد و تا ماه آگوست سال 2008 ادامه داشت، اما از این ماه به بعد در‌پی تعمیق بحران مالی به دلیل ورشکستگی «لِمن برادرز»، ارزش پوند نسبت به دلار آمریکا به‌شدت شروع به کاهش کرد و در مارس 2009 به کمترین میزان خود معادل 41/ 1 دلار در 10 سال اخیر تنزل کرد.
آرامش یورو
سومین بخش گزارش مذکور به تغییرات نرخ یورو مربوط می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش یورو از بدو انتشار از سوی بانک مرکزی اروپا نسبت به دلار و سایر ارزهای عمده افزایش یافته و تا سال 2008، یعنی پیش از شروع بحران مالی بین‌المللی به بالاترین حد خود معادل 47/ 1 دلار رسید. از شروع آغاز بحران مالی بین‌المللی، ارزش یورو رو به کاهش گذاشت، اما بحران جدی‌تری در کمین این واحد پولی نوپا بود که جرقه‌های آن از سال 2009 زده شد و از سال 2010 در پی بحران یونان تشدید شد. طی 6 سال گذشته طرح‌هایی تحت‌عنوان «طرح نجات» برای خروج یونان از بحران انجام گرفت که به ترتیب در سال‌های 2010 و 2012 در قالب کمک‌های مالی به یونان از سوی دولت‌های اتحادیه اروپا، صندوق بین‌المللی پول و بانک مرکزی اروپا اجرا شده و کل مبلغ آن به 240 میلیارد یورو می‌رسد. سومین کمک مالی نیز در جولای 2015 به تصویب رسید و براساس آن، طی توافق انجام‌شده میان یونان و کشورهای کمک‌کننده، این کشور در ازای دریافت 86 میلیارد یورو کمک مالی از محل صندوق کمک‌های اضطراری، ملزم است به انجام اصلاحات جدی در ساختار اقتصادی خود بپردازد.
مقایسه اقتصاد پوند و یورو
واحد مطالعات بازار در بخش دیگری از گزارش خود به مقایسه اقتصاد پوند و یورو پرداخته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد از زمان انتشار یورو، ارزش هر یک واحد یورو همواره از پوند استرلینگ کمتر بوده و در مقاطع مختلفی دچار نوسان شده است. آمار و ارقام منتشر‌شده از ارزش یورو در مقابل پوند نشان می‌دهد از شروع بحران مالی بین‌المللی در سال 2007، ارزش این ارز در مقابل پوند افزایش یافته که البته این تقویت ارزش نشان‌دهنده آسیب‌پذیری بیشتر اقتصاد پوند از بحران مالی نسبت به حوزه یورو بوده است. اما از سال 2009 تا‌کنون روند افزایشی ارزش یورو نسبت به پوند متوقف و به روندی کاهشی بدل شده است. علت این امر نیز بحران حوزه یورو و به‌ویژه تحولات یونان در طول پنج سال اخیر بوده است.
