بند ناف بازار سرمایه به بازار پول گره خورد

عصر بانک؛ ریشه پیدایش شرکت های تامین سرمایه در ایران از جایی شروع شد که در راستای اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی و موج عظیم خصوصی سازی و نیز رونق بخشیدن به بازار سرمایه، نیاز به ایجاد این نهادهای مالی احساس شد. برهمین اساس  در قانون بازار اوراق بهادار مصوب یکم آذرماه 1384 ، شکل گیری و کارکرد شرکت های تأمین سرمایه پیش بینی شد.

شرکت های تأمین سرمایه در کشورهای توسعه یافته، مشاوران حرفه ای و متخصصان افزایش منابع مالی شرکتها و همچنین ابزاری برای جمع آوری و تبادل اطلاعات موردنیاز مشتریان خود محسوب می شوند. این شرکت ها که در موضوعاتی استراتژیک از قبیل توسعه، جذب مشارکت، انتشار و فروش سهام، ادغام، انتقال، تملک و تبدیل بنگاه های اقتصادی وارد می شوند، مهم ترین نهاد مالی فعال در بازارهای بین المللی محسوب می شوند.

این در حالی است که با وجود ریزش قیمت سهام شرکت های بزرگ  به زیر قیمت اسمی در بورس و لزوم بازار سازی سهام در شرایط کنونی، اغلب شرکت های تامین سرمایه فارغ از این هدف اصلی به واسطه گر های بانک ها و نهاد های مالی دولتی برای فروش اوراق مشارکت و بدهی با نرخ های مختلف اغوا کننده هستند.

در این میان کاهش شدید حجم و ارزش معاملات جاری روزانه بورس دیگر مجالی برای سهامداری در برابر نرخ های بدون ریسک بالای 24 درصدی این اوراق نگذاشته و به آب شدن هر چه بیشتر اندک نقدینگی در گردش معاملات سهام انجامیده است. نرخ هایی که برای وصول شدن در بانک ها سر از حساب های برخوردار از نرخ ترجیحی در می آورند.

بهروز خدارحمی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار بورس خبرگزاری فارس با بیان اینکه سهم اوراق بدهی در بازارهای سرمایه دنیا همواره سهم بالایی را به خود اختصاص می دهند ، عنوان کرد: در بورس ایران به دلیل عمق محدود این بازار معاملات اوراق بدهی با ابعاد کوچکی فعال است.

وی بر این باور است که در زمان رونق بازار سهام ، عرضه اوراق بهادار پر ریسک می تواند با استقبال خریداران روبرو شود، اما در شرایطی که رکود بر بازار سهام حاکم می شود این نگرانی به وجود می آید که نقدینگی از سوی صاحبان سرمایه به بازار های موازی و رقیب سوق پیدا کرده و یا جایگزین های بهتری از جمله اوراق بهادار با درامد ثابت را انتخاب کند.

این مقام مسئول ادامه داد: در شرایطی که رکود بر بازار سهام حاکم می شود، حرکت به سمت اوراق سرمایه ای برای سرمایه گذاران جذابیت چندانی ندارد و به ناچار دیدگاه سرمایه گذاری به سمت اوراق بدهی سوق می یابد.در این شرایط  این نگرانی برای بازار سهام بوجود می آید که چرا بند ناف بازار سرمایه به بازار پول گره زده می شود.

وی با طرح این پرسش که چرا صفر تا صد طراحی و انتشار اوراق مشارکت باید متاثر از نرخ سود بانکی بازار پول و تنها معاملات بازار ثانونیه آن در اختیار متولی بازار سرمایه باشد ؛ عنوان کرد: برای ایفای نقش بازار سرمایه در حوزه تامین مالی نخست باید برای اخذ مجوزها و اختیارهای قانونی برای دستیابی به زیر ساخت های مقرراتی آن در شورای عالی بورس اقدام کرد، تا با این ترتیب بورس نیز بتواند بطور مستقیم اوراق مشارکت منتشر کند.

در گام دوم نیز برای تعیین نرخ بهره قبل از هر چیز بازار پول نیازمند موسسه های رتبه بندی و سنجش ریسک بنگاههای خواستار انتشار اوراق بهادار است.

در حال حاضر نرخ بازده اوراق مشارکت با انحراف یک تا دو درصدی از مقررات بانک مرکزی تبعیت می کند، درحالی که می توان به تناسب سنجش درجه ریسک شرکت ها و واحد های اقتصادی، اوراق بهادار با نرخ های متفاوتی را منتشر کرد.

خدا رحمی با بیان اینکه چنانچه عزمی برای انتشار و عرضه اوراق مشارکت در آنسوی مرزها وجود داشته باشد، برخورداری از موسسات اعتبار سنجی ضروری است، عنوان کرد: شرکت های اعتبار سنجی متناسب با درجه ریسک هر صنعت یا شرکتی می توانند نرخ اوراق مشارکت را تعیین کنند. به نظر می رسد در شرایطی که بورس با رکود مواجه شده می توان مجوز انتشار اوراق مشارکت از سوی شورای عالی بورس که رییس کل بانک مرکزی نیز در آن عضویت دارد، با سهولت بیشتری مطرح و عملیاتی شود.

دبیر کل کانون نهاد های سرمایه گذاری انتشار و تقویت بازار اوراق بدهی رانیازمند راه اندازی موسسات اعتبار سنجی عنوان کرد و افزود: همواره بازار سازی و بازارگردانی سهام از سوی نهاد های مالی همچون تامین سرمایه‌ها دغدغه اصلی بازار سرمایه بوده و این در حالی است که به نظر می رسد، در شرایط کنونی بازار سهام می تواند نقش پر رنگ تری نسبت به بازار پول در تامین مالی ارزان قیمت واحد های اقتصادی ایفا کند.

در حال حاضر تامین مالی 1000 میلیارد تومانی برای بازار پول کار ساده ای نبوده و تحقق آن از طریق بازار سرمایه می تواند سهم اندک بازار سرمایه نسبت به بازار پول را در نظام تامین مالی کشور افزایش دهد.

وی بر این باور است که تاکید بودجه کشور  بر انتشار و عرضه اوراق با درآمد ثابت یا خزانه اسلامی از طریق بازار سرمایه می تواند علاوه بر معامله گران بازار سهام به احتمال زیاد بازیگران جدیدی را به این بهانه به بازار سرمایه بکشاند.

خدارحمی با تاکید بر ایفای نقش اصلی شرکت های تامین سرمایه در بازار گردانی و بازار سهام ، عنوان کرد: شرکت های تامین سرمایه از زیمان پیدایش تا کنون در بازار سرمایه حتی به اندازه نیمی از اهداف خود نتوانسته اند در بازار نقش ایفا کنند که این موضوع شاید فراهم نشدن این فرصت در بازار و زمینه فعالیت آنها در فضای کسب و کار بوده باشد، اما در شرایط کنونی استفاده بهینه از امکانات فعلی نشان از ظرفیت هایی خواهد بود که در صورت در اختیار گرفتن آنها می توانند نقش پررنگ تری در بازار ایفا کنند.