چرا درآمد بازنشستگان با تورم افزایش پیدا نکرد؟

عصر بانک؛کارشناسان اقتصادی، مشکلات صندوق های بازنشستگی را یکی از بزرگترین معضلات نه چندان دور کشور می دانند.افزایش بدهی های این صندوق ها و عدم کارایی لازم در رابطه میان دولت و این صندوق ها از اساسی ترین مسائلی است که اگر فکری برای آن نشود، بعید نیست حکم بزرگترین چالش سال های آینده را برای اقتصاد ایران پیدا کند. 

محمود اسلامیان رئیس صندوق بازنشستگی کشور با حضور در خبر، از مدیریت این صندوق در دولت قبل انتقاد کرده و گفت: «در دولت گذشته متاسفانه انتخاب هایی که برای صندوق بازنشستگی انجام می شد مثل خیلی از انتخاب های دیگر مبنا و اصول نداشت. به هر حال وضعیت کلی یک مجموعه اقتصادی یک طرف و مدیریتی که بر آن انجام می شود و می خواهد آن را اداره کند یک طرف دیگر قرار دارند.»

به گفته اسلامیان در دولت گذشته این مجموعه از لحاظ انتخاب خیلی آسیب دیده است که خوشبختانه به تدریج در این دولت اصلاحاتی انجام شده و افراد متخصص را در راس امور انتخاب کرده اند.

اسلامیان افزود: «80 درصد موفقیت یک سیستم به انتخاب های خوب است. بعد از انتخاب نظارت و کنترل تا دستیابی به اهداف مهم است اما در دولت قبل در انتخاب افراد دقت لازم نشده بود و افراد غیر متخصصی در رأس کار بودند که سیستم صندوق را با مخاطراتی روبرو کردند.»

به گفته مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشور، بعد از مدیریت مشکل مهم بعدی که به این نهاد ضربه وارد کرد این بود که صندوق بازنشستگی ساختار درستی نداشت. یعنی سه هلدینگ مختلف که هیچ یک محدوده مشخصی نداشتند و همه در هم تنیده بودند و همین در هم تنیدگی باعث هدر رفت منابع و ناکارآمدی سیتم شده بود.

وی با تاکید بر اینکه سعی بر این بوده که دیگر مثل دولت قبل با سعی و خطا پیش نرویم افزود : «تصمیم بر این بود که با مطالعه اشکالات را برطرف کنیم که موانع ساختاری هم پس از تصویب هیئت مدیره بدین شکل حل شد و به تدریج در حال گسترش هلدینگ ها و افزایش سودآوری آنها هستیم.»

وی ادامه داد: «در خصوص دارایی و اموال صندوق باید بگویم اغلب این اموال را دولت بابت بدهی به صندوق داده است و صندوق خیلی سرمایه گذاری در این بخش ها نداشته است.»

اسلامیان با اشاره به ترکیب دارایی های این صندوق اظهار کرد: «90 درصد دارایی های صندوق مطالباتی بوده است که از دولت داشته است. البته در پتروشیمی و چند شرکت فولاد که خوشبختانه مزیت های کشور ما است، سرمایه گذاری هم داشته است.»

وی افزود: «در مورد مشکلات صندوق های بازنشستگی باید گفت موضوع یک معضل ملی است ، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح، صندوق بازنشستگی کشوری، صدا و سیما و نفت اینها همه در حال دست و پنجه نرم کردن با شرایط خاص اقتصادی هستند. به طور مثال افرادی که در برخی از این صندوق ها عضو هستند حق عضویت یا بیمه ای را به تناسب حقوق دریافتی به این صندوق ها پرداخت می کردند. در یک سال دولت تصمیم می گیرد یک جا 40 درصد افزایش حقوق و دستمزد اعلام کند. در حین اجرای این افزایش حقوق تعدادی از این اعضا با پایه حقوق بالا بازنشست می شوند در حالی که در ابتدا یا در حین خدمت حق عضویتی متناسب با این حقوق به صندوق پرداخت نکرده اند. حال چگونه صندوق می تواند بین حق بازنشستگی و میزان مبالغی که از 28 سال پیش تاکنون پرداخت شده توازن ایجاد کند؟»

به گفته این کارشناس اقتصادی بازنشستگی در دنیا بر پایه رابطه ای دو سویه بین بیمه گر و بیمه گذار بوده و تابع استانداردهایی است. صندوق های بازنشستگی در دنیا ضریب 1 به 6 و 7 دارند. یعنی به ازای هر بازنشسته باید 6 و 7 شاغل دراین صندوق عضو باشند که میزان ورودی و خروجی مالی را پوشش دهد.

وی افزود: «قانون گذاری در مجلس با یک تصویب که ریشه اش در تورم بوده است میزان حقوق به طور مثال آموزش و پرورش را افزایش می دهد. اما با محاسبات اکچوئری در نظر نمی گیرند که آیا دارایی های سی ساله این صندوق با این تصمیم می تواند پاسخگوی این تعدا بازنشسته هست یا خیر!»

کاهش سن بازنشستگی عامل مشکلات صندوق

اسلامیان تاکید کرد: «تعادل بین ورودی و خروجی نقدینگی صندوق ها با مصوبات و افزایش حقوق و دستمزد به هم خورد و این آغاز مشکل بود. از طرف دیگر در دنیا سن بازنشستگی ابتدا 60 سالگی بود اما در حال حاضر برای آقایان 68 و برای بانوان 65 سالگی است. اما در کشور ما سن بازنشستگی 51.5 سالگی است. یعنی بازنشستگان ما 17 سال زودتر از استاندارد دنیا مشمول دریافت مستمری می شوند که اگر ورودی های صندوق هم به تناسب این سن بازنشستگی افزایش پیدا نکند باز هم مشکل آفرین خواهد شد.»

مدیر عامل صندوق بازنشستگی گفت: «این تصمیمات مقطعی که موضوع را جامع نمی بینیم باعث ایجاد شکاف و تبعیض بسیار بزرگ بین مستمری بگیران در یک سطح شغلی است. به طور مثال استاد دانشگاهی که امسال بازنشست شده به دلیل افزایش حقوق 40 درصدی که مصوب شده میزان دریافتی مستمری اش چندین برابر استادی است که 5 سال قبل با همان شرایط و سوابق بازنشست شد.»

وی با اشاره به برنامه ششم توسعه افزود: «البته در برنامه توسعه ششم سه موضوع مهم محوری است موضوع نخست آب و موضوع بعدی محیط زیست و موضوع آخر صندوق های بازنشستگی است که واقعا جای تقدیر از دولت دارد.»

عوامل اصلی کاهش منابع صندوق بازنشستگی

اسلامیان با تشریح سود این صندوق اظهار کرد : «صندوق بازنشستگی ما حاشیه سود 11 درصدی دارد که باتغییر مدیریت و ساختار برنامه ریزی کرده ایم که به 20 درصد برسد اما حتی با فرض رسیدن به این حاشیه سود باز هم کفاف هزینه های 40 سال فعلی صندوق را نمی دهد.»

به گفته وی یکی از عوامل مهم تورمی است که در 8 سال دولت قبل جهش داشت که در آمار بعضی سال ها را  گفتند 20 و 30 درصد. البته تورم دو سال 89 و90 را با این حجم پولی که وجود داشت 10 درصد اعلام کردندکه من به هیچ عنوان قبول ندارم . تورمی که ناشی از افزایش وحشتناک نقدینگی بود که آن دولت به شدت در آن متخصص بود.

در تاریخ اقتصاد ایران در دوره محمد علی شاه درآمد 20 کرور بوده و هزینه ها 25 کرور که 5 کرور کسر بودجه داشتند.. محمد علی شاه به صدراعظم خود دستور می دهد که از مجلس اجازه بگیرد تا 5 کرور اسکناس چاپ شود اما اجداد ما اجازه این کار را نمی دهند. این موضوع در تاریخ کسروی ثبت شده است.

چاپ پول، بزرگترین هنر دولت دهم

به گفته این اقتصاد دان طی 100 سال 68 هزار میلیارد تومان حجم نقدینگی داشتیم. در 8 سال دولت نهم و دهم این نقدینگی به 480 هزار میلیارد تومان می رسد برای آنها چاپ پول که کاری نداشت پولی چاپ کردند که در مقابلش کالا نبود. اصلا فکرش  هم آدم را آزار می دهد.

وی با تشریح عملکرد دولت نهم و دهم تصریح کرد: «ببینیم احمدی نژاد چه کار می کرد؟ او با فروش نفت نمی گذاشت تورم واقعی خود را نشان بدهد. این حجم پول باید یک تورم 75 تا 80 درصدی درست می کرد. یعنی وقتی 80 درصد چاپ پول اضافه می شود و رشد اقتصادی 5 است، تفاوت این دو می شود 75 درصد، یعنی 75 درصد باید تورم می داشتیم. واردات بی رویه در قبال پولی که در جامعه بود نگذاشت این تورم به صورت واقعی مشخص شود.»

وی ادامه داد: «قرار بوده طبق قانون ماده 100 حقوق بازنشستگان با تورم متناسب شود. این لطف به بازنشستگان نبود. فقط قدرت خرید آنها را ثابت نگاه می داریم. به طور مثال 30 درصد تورم داشتیم 10 درصد به حقوق بازنشستگان اضافه شد.»

اسلامیان افزود : «با تمام توضیحاتی که قبل دادیم و گفتیم ورودی صندوق باید با خروجی همخوانی داشته باشد اما در دولت احمدی نژاد این خروجی به علت تورم بالا از تعادل خارج شد . یعنی در طی 8 سال دولت نهم و دهم قدرت خرید 63.5 درصد قدرت خرید 1 میلیون و 300 هزار نفر فرد بازنشسته کاهش پیدا کرد.»

وی با ذکر دغدغه های صندوق بازنشستگی از بی عدالتی های بوجود آمده ، اینطور ادامه داد : « دغدغه اصلی افراد بازنشسته که قشر زحمت کش و آبرومند این جامعه هستند، دارو و درمان است. اما از تامین همین نیاز خود هم با این دریافتی بازمانده اند و با این گرانی که از دولت قبل مانده نمی توانند زندگی خود را اداره کنند. معلم بازنشسته ای که در مدرسه 30 سال تمام گچ خورده تا در زمان بازنشستگی و کهولت با مستمری دریافتی اش بتواند زندگی خود و خانواده را اداره کند با این اوضاع قدرت خرید خود را کاملاً از دست داد. آیا این حق است که این افراد که به مملکت و مردم خدمت کرده اند الان حتی نتوانند از حقوق اولیه برخوردار باشند؟ دولت احمدی نژاد بازنشستگان را از زندگی خوب با حقوق بازنشستگی محروم کرد.»

دولت یازدهم برای صندوق چه کرد؟

مدیر عامل صندوق بازنشستگی گفت: «در دولت یازدهم البته آقای روحانی در حد امکان تورم را کنترل کرد و شاید رو به کاهش باشد اما آن 8 سال تاثیر خود را گذاشته و این کارمندان وقتی به ما مراجعه می کنند ما از خجالت نمی توانیم به آنها نگاه کنیم.»

وی افزود: «ما خوشحالی مان این است که دولت توجه داشته و این موضوع را به برنامه ششم موکول کرده و در برنامه ششم این مسئله را به عنوان یک معضل بزرگ شناسایی کرده است. به جز صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی که 90 هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارد، مشکل صندوق های دیگر به علت پایین بودن سن بازنشستگی و تصمیمات غیر اقتصادی به مشکل برخورده اند که در برنامه ششم بشود این مشکلات را برطرف کرد و پکیج کاملی برای فعالیت این صندوق ها تعریف کرد.»

خصوصی سازی در دوقت قبل چگونه بود؟

به گفته اسلامیان در دولت قبل خصوصی سازی صورت نگرفت. حدودا 70 درصد از اقتصاد ما در اختیار دولت یا واحد های مرتبط با دولت است و سهام عدالت هم شکل بسیار ناموفق از ازن برنامه ها بود که به معضلات اقتصادی اضافه شد. البته خوشبختانه در این دولت واحدهای تخصصی مدیریت این سهام عدالت را به عهده گرفته اند و از آن حالت نابسامان خارج خواهد شد.

وی تاکید کرد: «اما در مورد خصوصی سازی عتقاد بنده این است که اول باید نظام بازار سرمایه را درست کنیم یعنی نظامر بورس و بازار سرمایه به شدت کنترل شود که سهامدار جزء خالش راحت باشد که اگر از شرکتی سهام خرید که مدیریت آن دست کس دیگری بود به من ظلم نمی شود. ما در بورس داریم شرکت هایی که سودشان در جای دیگری برده می شود.»

وی ادامه داد: «این موضوع نشان دهنده آن است که بورس ما نظارت دقیقی ندارد. اگر این نظارت حاکم شد، یعنی حاکمیت قدرتمند و دقیق و به روز در بورس کشور به وجود آمد دیگر شرکت ها نمی توانند به سهامداران خرد خود ظلم کنند.»

شرکت های حاضر در بورس باید به روز کنترل شود.

به گفته وی اگر ما بخواهیم بهره وری در اقتصاد بالا برود چاره ای جز خصوصی سازی نداریم. آن هم خصوصی سازی درست و کامل که اگر یک مدیر دولتی رفت چندین مدیر بدنه آن سازمان هم نروند تا با این تغییرات در مدیریت سالانه مشکل به وجود نیاید. بعد از آن صندوق ها هم به بورس می آیند و اتفاقات خوبی در شرکت ها و صندوق ها می افتد

سهم و جنس تحریم ها در مشکلات اقتصادی

مدیر عامل صندوق بازنشستگی با تاکید بر فعالیت های نادرست دولت قبل افزود : «در دولت گذشته قبل از اینکه وارد تحریم شویم میدانستیم که احتمال تحریم جدی است. اما با توجه به اینکه سالی 90 میلیارد پول داشتیم بجای تقویت زیرساخت ها و واحدهای اصلی و تقویت اقتصاد واردات سنگ قبر و بیل داشتیم. »

وی افزود : «دولت قبل می گفت تحریم کاغذپاره است اما خودش هم می دانست که کاغذ پاره نیست. اگر کاغذ پاره بود جماعتی از عقلا جمع نمی شدند تا این سنگ را از ته چاه دربیاورند. ما می توانستیم در دولت گذشته آن منابع مالی عظیم را در سیکل های اقتصادی به کار بگیریم و با قدرت خیلی بهتری جلوی تحریم ها بایستیم و به مردم هم تا این حد فشار نیاید.»

وی با ذکر مثالی به تشریح رفتار غلط دولت قبل در استفاده از منابع پرداخت و گفت: «به طور مثال در ال حاضر از کل کشاورزی ما تنها 5 درصد مکانیزه است. اگر بخشی از درآمد را صرف کشاورزی می کردیم و آبیاری قطره ای را افزایش می دادیم با کمترین هزینه آبیاری می توانستیم بیشترین کشت و کار را داشته باشیم.»

اسلامیان ادامه داد: «ما زمانی در سال 83 با 20 تا 30 میلیارد در سال کشور را اداره می کردیم. رشد اقتصادی 6.7 و رشد صنعتی 14 تورم 9 تا 10 درصد داشتیم می توانستیم خودمان را قوی کنیم که وقتی تحریم شدیم بجای مقابله با تحریم خودمان را تسلیم تحریم نکنیم. تحریم ها در مشکلات اقتصادی اثر دارد اما اینکه بگوییم تمام مشکلات ما مربوط به تحریم است نه مربوط به برنامه ها و مدیریت ما هم است.»

وی در پایان خطاب به مسئولان اقتصادی کشور گفت : «ما نباید از استعدادهای خودمان غافل باشیم. اینکه بگویند اگر تحریم حل نشود همچنان مشکل داریم هم اشتباه است و اینکه بگویند اگر تحریم رفع شود همه مشکلات برطرف می شود هم اشتباه است. چون در دولت قبل هم درآمد بالا داشتیم و تحریم نبودیم چه کردیم؟ هیچ»

اسلامیان تاکید کرد: «اگر عقل گرایی و مدیریت نداشته باشیم حتی با درآمد 80 و 90 میلیارد دلار در سال هم نیم توانیم کشور را اداره کنیم و مردم به سختی و مشقت می افتند. »

/خبرآنلاین