نمودار تغییرات شاخص بورس/ خرید و فروش معامله‌گران سهام بر سر دوراهی
عصر بانک؛کارشناسان معتقدند میزان تعدیل منفی شرکت‌ها براساس گزارش‌های سه‌ماهه بیش از تقسیم سود در مجامع بوده است و حتی انتظار می‌رود تا اواخر سال 94 نیز چنین وضعیتی ادامه یابد. بنابراین هرچند فروش‌های فعلی هیجانی و ناشی از نگاه کوتاه‌مدت است، اما کارشناسان قیمت‌های فعلی سهام را برای سرمایه‌گذاران با دید میان‌مدت و بلندمدت مناسب ارزیابی می‌کنند.
شاخص کل بورس تهران روز گذشته در ادامه روند نزولی خود پس از توافق وین 536 واحد دیگر (معادل 8/ 0 درصد) کاهش یافت و در ارتفاع 66 هزار و 441 واحدی ایستاد. نمادهای گروه بانکی روز گذشته سهم 50 درصدی در افت کلی شاخص داشتند.
نماد بانک تجارت که در ساعات پایانی معاملات پس از برگزاری مجمع عمومی سالانه خود بازگشایی شد، سهم حدود 25 درصدی در ریزش شاخص کل را در اختیار داشت. بازار سهام پس از دریافت خبر مربوط به توافق وین که مصادف با اوج‌گیری برگزاری مجامع و دریافت گزارش‌های سه ماهه بود، واکنشی بر خلاف انتظار فعالان بازار از خود به نمایش گذاشت به‌طوری که به رغم روند رو به بهبود شرایط و کاهش ریسک‌های غیر‌سیستماتیک که انتظار می‌رفت بازار را وارد فاز جدیدی از رونق کند اما در عمل این انتظار‌ها تحقق نیافت و از تاریخ انتشار توافق وین (23 تیرماه) تا کنون شاخص کل با افت حدود 3/ 4 درصدی همراه بوده است.
این در حالی است که گزارش‌های سه ماهه شرکت‌ها و برگزاری مجامع نیز نتوانستند تحرک خاصی در معاملات ایجاد کنند. در حالی که شاخص کل بورس پس از توافق وین حدود 3/ 4 درصد افت کرده است اما ارزش بازار و شاخص قیمتی شرکت‌ها از افت حدود 8/ 6 درصدی حکایت می‌کنند. تفاوت بین افت این دو متغیر و شاخص کل ناشی از تقسیم سود نقدی شرکت‌ها در فصل مجامع است. افت 8/ 6 درصدی ارزش بازار موجب کاهش نسبت قیمت بر درآمد (P/ E) بازار به حدود 6/ 5 شده است که با توجه به تاریخچه بورس تهران یک نسبت متعادل محسوب می‌شود که نشان از منطقی بودن قیمت‌های سهام نسبت به سودآوری شرکت‌ها دارد.
بررسی گزارش‌هایی که روی سامانه کدال قرار گرفتند اغلب حاکی از تعدیل منفی شرکت‌ها است؛ اثر این تعدیل‌های منفی در مخرج کسر نسبت قیمت بر درآمد سهم (P/ E) می‌آید که موجب بزرگ شدن نسبت مزبور می‌شود که از جذابیت سهم برای خرید کم می‌کند.
از طرفی نیز پس از برگزاری فصل مجامع و تقسیم سود نقدی شرکت‌ها که موجب افت ارزش بازار شده، میانگین قیمت سهام کاهش یافته که این موضوع نسبت P/ E را درجهت کاهشی حرکت داده و این به معنی افزایش جذابیت سهام است.
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که در مقطع کنونی آیا کاهش صورت و کاهش مخرج نسبت P/ E می‌توانند اثر همدیگر را خنثی کنند و همچنان P/ E بازار را در رقم متعادل و جذابی نگه دارند؟ سوال دیگر پیش روی فعالان بازار سهام این است که آیا تعدیل‌های منفی شرکت‌ها ادامه‌دار خواهد بود و قیمت‌ها به رقم‌های پایین‌تری نزول خواهند کرد یا این کاهش‌ها نشانه‌ای از به کف رسیدن قیمت‌ها است؟ در پاسخ به سوالات بالا، ولی نادی قمی، مدیر عامل تامین سرمایه نوین گفت: تقسیم سود شرکت‌ها و تعدیل منفی‌های صورت گرفته در گزارش‌های شرکت‌ها نمی‌توانند اثر همدیگر را خنثی کنند به این دلیل که اغلب مجامع برگزار شده در گروه‌های مختلف مجامع ضعیفی بوده و سود پایینی تقسیم کرده‌اند ضمن اینکه در مجامع شرکت‌ها اخبار جدیدی که حاکی از افزایش قدرت سودآوری شرکت‌ها باشد، منتشر نشده است.
نادی افزود: عملکرد شرکت‌ها درسه ماه اول سال جاری تقریبا نا‌امید‌کننده بود و اگر‌چه بازار در انتظار گزارش‌های ضعیفی بود اما عملکرد این شرکت‌ها ضعیف‌تر از انتظار بازار بود به همین دلیل اثر تعدیل منفی شرکت‌ها در مخرج کسر نسبت به تقسیم سود نقدی وزن و اهمیت بیشتری پیدا کرده است؛ بنابراین اثر تقسیم سود شرکت‌ها بسیار پایین‌تر از اثر تعدیل‌های منفی بوده و در نتیجه P/ E بازار در مسیر افزایشی در حال حرکت است که این از جذابیت سهام در کوتاه مدت کم می‌کند اما با دید میان مدت و بلندمدت این قیمت‌ها برای سرمایه‌گذاران جذاب خواهد بود.
مدیر‌عامل تامین سرمایه نوین به مقایسه سودآوری شرکت‌های بورس و فرابورس در سال 92 و 93 پرداخت و افزود: جمع سود بورس و فرابورس در سال 92 حدود 64 هزار میلیارد تومان بوده که در سال 93 به 61 هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است (افت حدود 5 درصد).به نظر می‌رسد وضعیت رکود اقتصاد داخلی تا اواخر سال 94 نیز ادامه پیدا کند و گزارش‌های آینده شرکت‌ها نیز با تعدیل‌های منفی مواجه خواهند بود اما سال 94 نقطه عطفی در راستای تغییر مسیر بازار است به‌طوری که انتظار می‌رود از اواخر سال جاری با نهایی شدن تفاهم هسته‌ای و باز شدن فضای مبادلات بین‌المللی، سود شرکت‌ها افزایش یابد و بازار سهام وارد روند صعودی شود.
این کارشناس ارشد بازار سهام در تشریح وضعیت کنونی که بورس تهران با آن مواجه است، گفت: بعد از حصول توافق هسته‌ای ریسک سرمایه‌گذاری کاهش قابل‌توجهی یافت با این حال نرخ تنزیل بازار کاهش با اهمیتی پیدا نکرد و این موضوع به این دلیل است که یک جنبه از بورس تحت تاثیر فضای سیاسی است و سایر جنبه‌های آن از تصمیمات نامناسب دولتمردان اثر می‌پذیرند (به‌طور مثال تصمیمات دولت و مجلس در مورد نرخ خوراک پتروشیمی و بهره مالکانه معادن) که این تصمیمات هنوز به قوت خود پا برجاست و هنوز اقدامی برای رفع آنها صورت نگرفته است. نادی وضعیت بازار سهام را در سال آینده مثبت ارزیابی کرد و گفت: با رفع تدریجی تحریم‌ها از پایان سال جاری شاهد تغییرات بنیادی در وضعیت شرکت‌ها خواهیم بود.
نادی در پاسخ به این سوال که چرا بورس تهران باوجود رفع ریسک‌های غیر‌سیستماتیک خود‌ریزشی است، اظهار کرد: فعالان بازار سهام با دید کوتاه مدت در بازار فعالیت می‌کنند و با شناسایی سود‌های اندک به فروش‌های هیجانی دست می‌زنند و بازار را منفی می‌کنند به‌طوری که تحت تاثیر این فروش‌های هیجانی صف‌های خرید در یک نماد به سرعت با صف‌های فروش جابه‌جا می‌شوند و این نشان دهنده وجود هیجانات منفی در بازار سهام است.
نادی به دلیل دیگر افت شاخص در شرایط کنونی اشاره کرد و افزود: بازار سهام همیشه از مساله تورم، افزایش و چند نرخی بودن نرخ ارز سود برده است. حال با توجه به کاهش تورم و حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز پس از توافق وین، بورس با گذشت زمان می‌تواند خود را با این شرایط منطبق کند بنابراین انتظار بازدهی سریع از بازار سهام در این شرایط انتظار منطقی نیست. وی همچنین دلیل دیگر افت شاخص در روزهای گذشته را مربوط به لیدر‌محور بودن بازار سهام کشور دانست و گفت: بازار سهام در طول فعالیت خود از وضعیت لیدر خود تبعیت کرده و به همین دلیل فضای بازار بر اساس وضعیت لیدر‌ها تحت تاثیر قرار گرفته است حال در شرایطی که لیدر‌های بورس پتانسیل کافی را از لحاظ قدرت سودآوری و اعتباری ندارند، فضای کلی بازار به اشتباه تحت تاثیر این لیدر‌ها در شرایط منفی قرار گرفته است.
