13 تن طلای ایران چگونه آزاد شد؟
عصر بانک؛قطعنامه های تحریمی سازمان ملل متحد علیه ایران، بالاخره «کاغذ پاره» شدند. اما نه با شعارهای رییس جمهور سابق، که با دوسال تیزهوشی و سخت کوشی روحانی، ظریف و تیم مذاکره کننده هسته ایی ایران. سه شنبه دو هفته پیش، ایران و شش قدرت جهانیبر سربرنامه هسته ایی ایران و لغو تحریم ها به نتیجه رسیدند تا دوشنبه هفته گذشته، شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه 2231 این توافقنامه را تایید کند. با این رای، قطعنامه های گذشته شورای امنیت برای تحریم ایران، عملا «کاغذ پاره» شدند.
***
می گوید: «جواد ظریف، عباس عراقچی، مجید تخت روانچی و اعضای تیم مذاکره کننده هسته ایی مردانه خیلی تلاش کردند و خیلی حوصله به خرج دادند تا این مذاکرات به نتیجه رسید. گاهی فشارهای روحی زیادی را تحمل کردند اما چون تصویر بزرگتری از منافع ملی و آینده را می دیدند، ایستادند و کار را پیس بردند.» امیرحسین زمانی نیا، خودش از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ایی بوده است. عضوی که در دو – سه جلسه اخیر مذاکرات، ماموریت داشت نزدیک رییس جمهور بماند. دیپلمات با سابقه وزارت خارجه، معاون بین الملل وزارت نفت است. جایی که وزارت خارجه صنعت نفت نام گرفته است. او در دوره مهم پس لغو تحریم ها مسئولیت خطیری بر عهده دارد. «کسانی که مذاکره کننده نیستند نمی دانند دینامیک مذاکره چطور است و گاه چقدر دشوار می شود. گاه باید حرفهایی را به جان خرید اما مذاکره را ادامه داد… »
***
از امیرحسین زمانی نیا، هم درباره مذاکرات هسته ایی پرسیدم هم درخصوص مذاکرات شرکت های خارجی بعد از «بیانیه لوزان». بزرگترین تاجران نفت چگونه به ایران امدند؟ 13 تن طلای ایران چگونه آزاد شد؟ در این مصاحبه پاسخ این پرسش ها را هم خواهید خواند. او معتقد است: «جایزه صلح نوبل را به ظریف و کری می دهند.»
***
اجازه بدهید گفتو گویمان را از شرایط بعد از بیانیه لوزان (توافق ژنو) آغاز کنیم. بیانیه ایی که چارچوب توافقنامه «برنامه جامع اقدام مشترک» را تعیین کرد و پایه گذار آنشد.چه شرکت ها و کشورهایی بعد از بیانیه لوزان با وزارت نفت ایران وارد مذاکره شدند؟
ابتدا مایلم بر این نکته تاکید کنم که همه شرکت ها و کشورهایی که بعد از توافق لوزان با وزارت نفتوارد مذاکره شدندخود را برای دوره بعد از لغو تحریم های ایران آماده می کردند وگرنهکسی مایل نیست قبل از لغو تحریم ها در ایران کار کند.در پاسخ به سوال شما هم باید بگویم کهتاکنون بسیاری از شرکت ها و کشورها با وزارت نفت مذاکره کرده اند. وزیر محترم نفت با مقامات کشورها و روسای شرکت های بزرگ بین المللی ملاقات کرده اند. بنده هم با مقامات نفتی لهستان، اتریش، آفریقای جنوبی، مالزی، کرواسی، روسیه و تعدادی از کشورهای دیگر و مسوولان برخی شرکت ها مذاکره کرده ام.
چند روز قبل از امضای «توافقنامه وین»، اخباری منتشر شد که حاکی از سفر مسوولان شرکت چند ملیتی «گلنکور»، بعنوان یکی از بزرگترین شرکت های سرمایه گذاری و خرید و فروش نفت و فرآورده نفتی، به تهران بود. حضور مسوولان شرکت معتبری نظیر «گلنگور» در ایران حاوی پیام مهمی بود. آنها چطور و چرا به ایران آمده بودند؟
اردیبهشت ماه سال جاری، زمانی که برای شرکت در کنفرانس برلین به همراه وزیر محترم نفت به آلمان رفتیم، قراری هماهنگ شد تا بعد از کنفرانس برای دیدار با رییس شرکت «گلنگور» سفری انجام دهم. منتهی ترجیح دادم صبر کنم تا وضعیت مذاکرات ایران با 1+5 روشن تر شود. در حاشیه آخرین دور مذاکرات هسته ایی در سوییس، با رییس شرکت «گلنکور» ملاقات کردم و همانجا برای سفر مسوولان این شرکت به ایران برنامه ریزی کردیم. مسوولان این شرکت هم چندی پیش با دو جت اختصاصی به ایران آمدند.
در مذکراتتان با «گلنکور» به چه تفاهمی رسیدید؟ قرار شد آنها بعد از تحریم ها چکار کنند؟
همانطور که می دانید این شرکت بیشتر در بخش خرید و فروش نفت فعال است.الیته اخیرا در زمینه سرمایه گذاری در بخش بالادستی هم حضور دارند. در این موارد مذاکرات مقدماتی انجام داده ایم تا ببینیم وقتی تحریم ها برداشته شوند چطور می توانیم با هم کار کنیم. البته هنوز موردی را نهایی نکرده ایم.
مقامات «گلنکور» بیشتر مایل بودند در کدام میادین نفتی ایران سرمایه گذاری کنند؟
وزارت نفت برای سرمایه گذاری و توسعه میادین نفتی، اولویت هایی را مشخص کرده و برای ورود به آن مکانیزمی تعیین شده است. طبیعتا این شرکت هم مانند هر شرکت دیگری اگر بخواهد در توسعه میادین سرمایه گذاری کند باید طیق مقررات عمل کرده و در مناقصه شرکت کند. آنها هم در حال مطالعه و آماده سازی خود هستند تا ببینند در کدام پروژه ها مایلند حضور داشته باشند.در بخش های نفت، گاز، پتروشیمی، برای پنج – شش سال آینده، حدود 185 میلیارد دلار پروژه تعریف شده است. این پروژهادر دریا و خشکی، میادین غرب کارون، میادین جنوب کشور، فلات قاره، شمال و .. تعریف شده اند.در بین این پروژه ها حدود 50 تا 60 پروژه بزرگ وجود دارد که بعضی از آنها بین5 تا 6 میلیارد دلار سرمایه گذاری لازم دارد. سرمایه گذاری در برخی پروژه ها هم از 100 میلیون دلار شروع می شوند.
«گلنکور» انگلیستا چه میزان آمادگی دارد در ایران سرمایه گذاری کند؟
این شرکت در عرض دو ماه برای شرکت «روسنفت» 12 میلیارد دلار تامین مالی کرده است.
بعنی آمادگی دارند برای ایران هم تا 12 میلیارد دلار سرمایه گذاری کنند؟
کار آنها این است که برای کسب سود در هر جایی که ثبات دارد و برایشان دارای منفعت است سرمایه گذاری کنند. حالا به صنعت نفت بستگی دارد که چقدر آماده جذب سرمایه گذاری باشد. به نظرم صنعت نفت ایران آماده جذب سرمایه گذاری است.
از پاسخ شما آیا می توان اینطور استنباط کرد که شرکت های بین المللی نفتی و از جمله «گلنکور» بعد از توافق ایران و 1+5 نتیجه گرفته اند که ثبات لازم برای سرمایه گذاری اقتصادی در ایران مهیا شده است؟
حتما همینطور است. آنها هم به توافق اطمینان داشتند هم مطمئن شده اند که صنعت نفت و جمهوری اسلامی ایران دارای ثبات لازم برای سرمایه گذاری است.
شنیده ام که غیر از «گلنگور» با مسوولان شرکت چند ملیتی «ترافیکگورا» که یکی از بزرگترین معامله گران کالا در جهان بوده و در زمینه انرژی و نفت هم فعال است مذاکره کرده اید. درست است؟
بله با مسوولان «ترافیکگورا» هم مذاکره کرده ایم.
«ترافیکگورا» هم مایل است علاوه بر تجارت نفت، گاز و فرآورده های نفتی در توسعه میادین نفت و گاز ایران سرمایه گذاری کنند؟
این شرکت کمتر در بخش سرمایه گذاری بالادستی نفت و گاز فعال است. بیشتر در تجارت فرآورده های نفتی، میعانات گازی و.. فعالند. گردش مالی سالانه شان هم حدود 200 میلیارد دلار است.
یکی از مشکلات صنعت نفت ایران پس از توافق وین، کسب سهم بازار از دست رفته نفت و میعنات گازی اش در جهان به ویژه در اروپاست. در حقیقت با شرکت هایی نظیر «گلنگور» و «ترافیکگورا» برای کمک به احیای بازارهای فروش نفت، میعانات گازی و فرآورده های نفتی صحبت کرده اید؟
یکی از دلایلی که می خواهیم با این شرکت ها کار کنیم این است که بازار فروش محصولاتمان را بدست بیاوریم. این را هم در نظر بگیرید که ایران بیشتر تمایل دارد که نفتش را به مصرف کنندگان نهایی و پالایشگاه ها بفروشد.
فکر می کنید چقدر بتوانید بازارهای صادراتی نفت، میعانات گازی و فرآورده های نفتی خود را احیاء کنید؟ این شرکت ها چقدر می توانند به شما کمک کنند؟
چنانچه آماده فروش باشیم، ملاحظات بازرگانی را رعایت کنیم و بصورت سنتی عمل نکنیم فکر می کنم برای احیاء بازارهای صادراتی مان مشکل عمده ایی نداشته باشیم.
منظورتان از رعایت ملاحظات بازرگانی و آماده فروش بودن را متوجه نشدم.
شخصا فکر می کنم در زمینه بازاریابی و فروش نفت، میعانات نفتی و فرآورده های نفتی بهتر است کمی چابک تر باشیم، خلاقانه تر عمل کنیم، در روش های سنتی بازنگری کرده و روش های تازه فروش را مدنظر قرار دهیم. به فکر ارزش افزوده ها بوده و در بازارها به نوعی سهیم باشیم. امیدوارم این موارد به تدریج انجام شود. در عین حال فکر نمی کنم مشکل چندانی برای فروش محصولاتمان داشته باشیم.
فکر می کنید بتوانید بازار نفت 600 تا 700 هزار بشکه ایی ایران در اروپا را بعد از لغو تحریم ها دوباره احیاء کنید؟
درباره یک میلیون بشکه ایی که قرار است چند ماه بعد از تحریم ها به صادرات نفت ایران اضافه شود با اطمینان کامل می گویم که بازارش مهیا خواهد شد. هر چند به هر حال کار مشکلی است.
آقای زنگنه، دو سال پیش در اولین حضورشان در اوپک (دوره جدید) اعلام کردند که حتی اگر قیمت نفت 20 دلار هم شود ایران تولید نفت خود را افزایش خواهد داد. به هر حال چهار – پنج ماه دیگر تحریم های ایران لغو می شود. فعلا هم بویی از کاهش تولید کشورهایی که در نبود ایران تولیدشان را بالا برده اند استشمام نمی شود. آیا معنی این دوگزاره این است که ایران آمادگی دارد تا در صورت عدم همکاری کشورهای دیگر برای کاهش تولید نفت، وارد جنگ قیمتی شود؟
بعید می دانم کسی که از مسوولین در این مقطع بخواهد از دیالوگ جنگ قیمتی استفاده کند. پیام اقای زنگنه در اجلاس گذشته اوپک شفاف بود که ایران انتظار دارد کشورهای عضو این سازمان برای نفت ایران جا باز کنند. من فکر می کنم تا حد خیلی زیادی این کار انجام خواهد شد و تاثیر منفی چندانی بر قیمت های نفت بوجود نخواهد امد.
پس سناریوی ایران ورود به جنگ قیمتی برای کسب سهم بازار نیست؟
خیر. این سناریوی ما نیست. معنقدیم با هماهنگی اعضای اوپک جا برای یک میلیون بشکه افزایش صادرات ایران باز می شود و این کار انجام خواهد شد. طبیعتا برخی کشورها که در دوره تحریم ایران بر صادرات نفت شان افزوده اند فروش نفت شان را کاهش می دهند.
شما معتقدید در چه مقطع زمانی ایران یک میلیون بشکه به صادرات نفت اش اضافه خواهد کرد؟
آنطور که مسوولان این بخش گفته اند در فاصله یک تادوماه پس ازلغوتحریم‌ها،صادرات نفت ایران 500 تا 600 هزار بشکه اضافه خواهد شد. حدود شش ماه تایک‌سال هم طول می کشدتا ایران بتواندبه سهمیه تولیدنفت قبل ازتحریم‌هابرسد. به دستور اقای زنگنه و هماهنگی هایی که انجام شده افزایش تولید نفت از همین الان شروع شده است. آقای جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت، و همکارانش در این بخش بسیار فشرده زحمت می کشند و کار می کنند.
با مقامات کشورها و شرکت هایی که ملاقات کردید این احساس را داشتید که آنها مایلند در ایران سرمایه گذاری کنند؟
بیشتر صحبت هایمان مقدمانی بود. همه می خواهند بدانند جه پروژه ها و امکاناتی در صنعت نفت ایران وجود دارد. اما می توانم بگویم همه علاقه مند به سرمایه گذاری و انجام پروژه در ایران هستند. ما بیشتر سرمایه گذاری، دانش فنی- مدیریتی و تکنولوژی لازم داریم. این را هم تاکید کنم که نیروی متخصص و شرکت های توانمند داخلی برای مشارکت با خارجی ها برای انجام پروژه ها در ایران زیاد است.
اجازه بدهید سوالم را کلی تر بپرسم. تحلیل شما از وضعیت ایران یعد از «توافق وین» چیست؟ فکر می کنید با چه مکانیزمی اوضاع کشورو طبیعتا وضعیت اقتصادی و بهبود خواهد یافت؟
نکته مهمی که مایلم به آن توجه داشته باشید اینست که جایگاه ایران بعد از توافق وین و پس از لغو تحریم ها، با گذشته تفاوت ماهوی کرده است. جایگاه ایران حتی با قبل از شروع تحریم ها تفاوت ماهوی کرده است. به این معنا که وجهه ایران در جهان تغییر کرده است. ایران بعنوان یک قدرت منطقه ایی در تمام دنیا به رسمیت شناخته شده است. معتقدم با این مذاکرات و توافقی که انجام شد احترام و عزتی که باید می داشتیم را دو چندان کرده ایم. در این مذاکرات ایران توانست برحق بودن خود را اثبات کند. توانست در یک روند دوازده ساله، برای مدت دو سالبا کشورهای بزرگ و صنعتی دنیا بصورت جدی مذاکره کند و با احترام و عزت متقابل از این مذاکرات بیرون بیاید. من فکر می کنم آقای جواد ظریف و آقای جان کری با تمام وجودشان سعی کردند تا این توافق به سرانجام برسد. وگرنه دلایل متعددی وجود داشت که مذاکرات را به هم بزنند. ولی هر دو نفر شجاعت و وطن پرستی لازم را در خودشان داشتند تا برای منافع کشورشان نهایت تلاششان را انجام دهند. من معتقدم ایران جایگاه واقعی خودش را از طریق مصاف دیپلماسی بدست آورد.
در مقابل نظر شما که معتقدیدجایگاهایرانبعدازتوافقوین،باگذشتهتفاوتماهویکردهاست عده ایی معتقدند که ایران بعد از لغو تحریم ها تنها به شرایط قبل از سال 2012 باز خواهد گشت نه چیزی بیشتر. پاسخ شما چیست؟
احتمالا این عده بیشتر به مسایل اقتصادی توجه می کنند. سخن من در خصوص افزایش وجه و جایگاه ایران است که حتما از سال های قبل از تحریم بالاتر خواهد رفت. فکر می کنم بعد از انقلاب اسلامی، در هیچ دوره ایی جایگاه ایران در صحنه بین المللی تا این اندازه قابل احترام و مقتدر نبوده است.
لغو تحریم ها برای اقتصاد ایران بسیار لازم و به همان اندازه بسیار سودمند بود. فکر می کنید ایالات متحده هم به اندازه ایران از «توافق وین» سود برده است؟
اگر به توافق نمی رسیدم آبروی آمریکا می رفت. چون این کشور برای خودش ماموریت رهبری دنیای آزاد را متصور است. زیان عدم توافق برای آمریکایی ها ضرر حیثیتی بود. این ضرر مخصوصا برای وجه حزب حاکم بیشتر بود. در این طرف هم ایران بخاطر تحریم ها هزینه های اقتصادی زیادی داد. این هزینههای مادی گاها به هزینه های اجتماعی و فرهنگی هم تبدیل شده بود. بنابراین لغو همه تحریم ها در عین به رسمیت شناختن برنامه غنی سازی ایران برای ما دستاورد مهمی بود.
اینکه گفته شود بعد از لغو تحریم ها همه مشکلات اقتصادی کشور حل می شود خطر بزرگی است. این درست که تحریم دشواری های بسیاری برای اقتصاد و صنعت ایران از جمله صنعت نفت به وجود آورده است، اما مشکلات سیستم اقتصادی کشور با لغو تحریم ها مرتفع نخواهد شد. به نظرم دامن زدن به انتظارات غیر واقعی در این بخش می تواند آسیب آفرین باشد. اگر در افکار عمومی اینطور جا بیافند که بعد از لغو تحریم ها همه چیز درست خواهد شد به نظر پاشنه آشیل دولت خواهد بود.
حرف شما کاملا درست است. لغو تحریم به این معنا نیست که همه مشکلات اقتصاد ایران حل خواهد شد. اتفاقا فکر می کنم در برخی حوزه ها مشکلاتمان بیشتر هم خواهد شد. چون مسئولیت بیشتری برای تصمیم گیری بر عهده مان خواهد بود. ما بعد از لغو تحریم ها به تصمیم گیری های خوب نیازمندیم برای اینکه کیفیت زندگی مردم به تدریج بهتر شود.
به نظر شما سیستم مدیرینی کشور آماده اتخاذ تصمیم گیری های خوب هست؟
نمی دانم. الیته در این دولت همواره بحث بوده است که بعد از لغو تحریم چه تصمیماتی باید گرفته شود. به نظرم تصمیم گیری های بعد از لغو تحریم ها یک چالش بزرگ برای دولت است. پولی که بعد از لغو تحریم ها وارد کشور می شود آیا باید تبدیل مایحتاج اولیه مردم شده و سر سفره هایشان برود؟! یا اینکه صرف توسعه زیرساخت ها و زیر بناها شود تا شغل ایجاد شده و مردم خودشان بتوانند از مایحتاج اولیه زندگی شان را تامین کنند؟
پولی که ایران در خارج از کشور دارد و اتفاقا برای آن عددهای مختلفی هم ذکر می شود بیشتر در چه کشورهایی است؟
بیشتر در کشورهای ژاپن، کره، هند و چین است. یک مقدار هم از کشورهای اروپایی طلب داریم.
گفته می شود مجموع بدهی اروپایی ها به ایران بین 4 تا 5 میلیارد دلار است. به غیر از غیر شل که حدود 2 میلیارد و 300 میلیون دلار به ایران بدهکار است مایلم بدانم از یونان که در آستانه ورشکستگی است چقدر طلب دارید؟
بدهی یونان حدود 800 میلیون دلار است. البته غیر از یونان که درگیر مشکلات اقتصادی است بقیه اعلام کرده اند که مشکل عمده ایی برای بازگرداندن پول ایران پس از لغو تحریم ها ندارند.
فکر می کنید هندی ها و چینی ها آمادگی دارند تا پول های ایران را پس از لغو تحریم ها برگردانند؟
سوال خوبی پرسیدید. باید درعمل پاسخش معلوم شود. الیته چینی ها در دوره تحریم با ایران کار کردند و پروژه هایی را اجرا نمودند. هرچند خیلی گرانتر از شرایط عادی تمام شد و کیفیتش هم نازل بود. اما به هر حال با ایران کار کردند و ما هم مایلیم بعد از این هم با چینی ها کار کنیم. بحث هایی هم در مورد چین هست که آنها بصورت یک به سه پروژه های ایران را فاینانس کنند. یعنی به ازای 10 میلیارد دلاری ایران پول بگذارد 30 میلیارد دلار هم چینی ها بگذارند و پروژه های نفتی و غیر نفتی را فاینانس کنند. البته در این باره هنوز تصمیم گیری نشده است.
چندی پیش در خبرها آمده بود که دولت هند طی بخشنامه ایی از پالایشگاه ها خواسته است تا آماده بازپرداخت پول ایران باشند. بدهی پالایشگاه های هندی هم 6 میلیارد دلار عنوان شده بود. حالا نمی دانم این رقم دقیق است یا خیر. شما با هندی در این باره مذاکره کرده اید؟ آیا ممکن است هندی ها هم مثل چینی ها بخواهند پول ایران را در قبال گرفتن پروژه پس بدهند؟ حالا یا در قالب فاینانس یا در قالب های دیگر.
هندی ها هم بدنبال انجام پروژه هایی در ایران هستند. درباره رقمی که عنوان کردید اظهار نظری ندارم. همکارانمان در شرکت ملی نفت درباره مطالبات از هندی ها و کشورهای دیگر دقت دارند و وصول خواهند کرد. این را هم بدانیدکه ایرانی ها هم شم تجاری خوبی دارند. به هر حال باید در صنعت نفت سرمایه گذاری شود. مدتهاست که در این صنعت سرمایه گذاری نشده است. برای اینکه به تولید 5 میلیون بشکه نفت در روز برسیم سرمایه گذاری زیادی لازم داریم.
مدیران شرکت ONGC هند برای توسعه میدان گازی «فرزاد B» با شما مذاکره کرده اند؟
با مقامات دولتی هند چندین بار مذاکره کردم. از مدیران آن شرکت هم در ملاقات ها بوده اند. این شرکت قبلا در ایران فعالیت هایی داشته که با شروع تحریم ها ایران را ترک کرده است. حالا تمایل دارند دوباره در ایران فعالیت کنند.
وزارت نفت ایران آمادگی دارد که توسعه میادین نفتی و گازی اش را به شرکت های هندی بسپارد؟
بعد از لغو تحریم ها، وزارت نفت شرکت های طرف قراردادش را بر مبنای ملاحظات کیفی و اقتصادی انتخاب خواهد کرد و در سپردن کار به خارجی ها حتما به فکر بخش توانمند سازی بخش خصوصی داخلی خواهد بود. سیاست آقای وزیر اینست که پس از لغو تحریم ها، بخش خصوصی صنعت نفت در مشارکت با شرکت های خارجی توانمندتر شود.
در کنفرانس رونمایی از قراردادهای جدید نفتی ایران که قرار است ماه دسامبر در لندن برگزار شود پروژه های نقتی مدنظر ایران برای سرمایه گذاری خارجی مطرح خواهد شد. شما از شرکت های نفتی آمریکایی هم برای سرمایه گذاری در پروژه های صنعت نفت دعوت خواهید کرد؟
ما برای حضور هیچ شرکتی در ایران تبعیض قائل نمی شویم. ملاحظات وزارت نفت، کیفی و اقتصادی است. فکر می کنم شرکت های نفتی آمریکایی، بر مبنای قوانین داخلی آمریکا از سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران منع شده اند.
بالاخره وضعیت تهاتر 500 هزار بشکه نفت ایران با کالای روسی به کجا کشید؟ آیا این محموله نفت به روسیه صادر شده است؟
هنوز یک بشکه نفت هم به روسیه صادر نشده است.
پس از توافق وین به نظر شما لزومی دارد که ایران بخواهد به روسیه نفت بدهد؟
بعد از توافق وین هر کشوری از ایران نفت بخواهد به آن نفت می فروشیم. البته روسیه یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت است. بنابراین به طریق اولی از ایران نفت نخواهد خواست. بحث صادرات نفت ایران به روسیه برای زمان تحریم بود تا به پروژه های ایران، از طریق واردات تجهیزات مورد نیاز، کمک شود. البته روسها همواره به عنوان شریک تجاری ایران بوده اند و خواهند بود.
شرکت های روسی هم برای حضور در پروژه های ایران با شما مذاکره کرده اند؟
بله مذاکره کرده اند و قرار است باز هم مذاکره کنند.
توافق هسته ایی قاعدتا روابط نفتی ایران و همسایگانش را وارد مرحله تازه ایی خواهد. از پاکستان شروع کنیم. بالاخره این کشور گاز ایران چه وقت خواهد برد؟
بهانه پاکستانی ها برای تکمیل نکردن خط لوله انتقال گاز ایران، وجود تحریم ها بود. پاکستان بجز خرید گاز از ایران راه دیگری ندارد. سایر پروژه های انتقال گاز مزیت ایران را ندارند. این کشور هم می تواند بوسیله خط لوله هم بصورت LNG (گاز مایع) گاز ایران را دریافت کند. این کار به نفع پاکستان است. بنابراین معتقدم آنها نهایتا گاز ایران را خواهند برد. ضمن اینکه صادرات گاز به کشورهای حاشیه خلیج فارس هم از اولویت های وزارت نفت است. از عمان، کویت، امارات و بحرین گرفته تا عربستان…
فکر می کنید با وجود تنش شدید سیاسی بین ایران و عربستان و بحرین می توان بحث صادرات گاز به این دو کشور را مطرح کرد؟
بله. به نطرم می توان بحث اش را مطرح کرد. در طول تاریخ، روابط اقتصادی به بهبود روابط سیاسی کمک کرده است. همیشه اینطور نیست که روابط اقتصادی در پرتو روابط سیاسی عالی شکل گرفته باشد. حالا این موضوعی که مطرح می کنیم شاید در شش ماه و یکسال آینده امکان پذیر نباشد، اما به هر حال عربستان نیاز به گاز دارد و ایران هم چند سال دیگر در موقعیتی قرار دارد که می تواند به عربستان گاز بدهد.
آخرین وضعیت صادرات گاز به عمان، کویت، امارات و عراق به کجا رسیده است؟
کار صادرات گاز به عراق نهایی شده است. مذاکراتمان با عمان هم پیشرفت داشته است. مطالعات فنی اجرای پروژه صادرات گاز به عمان شروع شده است. بحث هایمان با کویت هم خوب پیش می رود. درباره امارات باید بگویم که این کشور گاز می خواهد و ایران هم گاز دارد. امیدوارم موضوع کرسنت نیز به گونه ای مناسب حل و فصل شود.
مذاکرات صادرات گاز به اروپا را چه زمانی احیاء خواهید کرد؟
ایران هیچ گاه رد نکرده است که می تواند عرضه کننده گاز به اروپا باشد. اما ما قصد رقابت با روسیه در این بازار را نداریم. اگر قرار باشد صادرات گاز به اروپا از طریق خاک ترکیه و بوسیله خط لوله انجام شود با توجه به قیمت ارزان گاز در این قاره، فعلا برایمان کمتر مقرون به صرفه است. الیته صادرات گاز بوسیله LNG به اروپا می تواند گزینه خوبی باشد. انشالله پروژه ایران LNG هم تا آن موقع راه می افند.
اتمام ایران LNG تکنولوژی خاص می خواهد. ایران می تواند بعد از تحریم این تکنولوژی را بدست آورد؟
پروژه ایران LNG می تواند با تکنولوژی شرکت لینده آلمان کار کند. مسئولان این شرکت با وزیر نفت ملاقات کرده اند. آماده اند تا بعد از تحریم ها با ایران کار کنند.
ترکیه خواهان کاهش قیمت گاز ایران است. وزارت نفت پیش از این اعلام کرده که حاضر است این مساله را در مدنظر قرار دهد به شرط آنکه ترکیه واردات از ایران را افزایش دهد. چقدر افزایش صادرات به ترکیه را مدنظر دارید؟
حاضریم صادرات گاز به ترکیه را دو برابر کنیم. ترک ها گاز ایران را برای مصرف داخلی شان لازم دارند. باید درباره قیمت مذاکره کنیم.
تقرییا ده سال پیش تفاهم نامه آغاز مذاکرات برای صادرات گاز به اروپا با شرکت OMV اتریش امضاء شده بود. با این شرکت هم مذاکره کرده اید؟
با OMV درباره انجام برخی پروژه ها از جمله در مقوله بهینه سازی مصرف سوخت مذاکره کرده ایم.
با ژاپنی ها چطور؟
ژاپنی ها خیلی محتاطند. بدنبال سرمایه گذاری در ایران هستند ما خیلی ارام پیش می روند.
برخی معتقدند به جهت ت اعتمادی که اقای رییس جمهور به جنابعالی دارد و تجربه ایی که شما در مذاکرات بین المللی دارید برای دوره مذاکرات بعد از تحریم ها به نفت آمده اید. خودتان چطور فکر می کنید؟
مایلم همین جا به این نکته اشاره کنم که اعتمادی که به وطن پرستی و قوت کارشناسی اقای مهندس زنگنه وجود دارد بسیار بالاست. بنده هم در این مسوولیت هر کاری از دستم بر بیاید انجام می دهم و تاکنون انجام داده ام. من مطمئن هستم که پس از لغو تحریم ها صنعت نفت سرافرازتر از قبل خواهد شد. صنعت نفت، صنعت سرافرازی است. که متاسفانه آنطور که بایسته اش است در افکار عمومی شناخته نشده است. اجازه بدهیم یک مثال بزنم. وقتی نیروهای حافظ صلح در بالکان با مشکلاتی مواجه شدند به ازای هر پنجاه سرباز یک افسر روابط عمومی منصوب کرده اند تا بتواند با مردم حرف بزند. شخصا احساس می کنم نفت خودش را برای افکار عمومی آنچنانکه باید توجیه نکرده است.
آقای زمانی نیا، جنابعالی جدا از مسوولیت تان در صنعت نفت، بعنوان یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ایی در برخی از مذاکرات ایران 1+5 حضور داشتید. یک خبر که اخیرا مطرح شد و جالب توجه هم بود آزاد سازی 13 تن طلای ایران از آفریقای جنوبی بود. می خواستم بپرسم در این باره هیچ وقت در مذاکرات هسته ایی صحبت شده بود؟
اتفاقا در مذاکرات ایران با 1+5 در این باره حضور داشتم. انگلیسی ها و آمریکایی ها از ماجرای مسدود شدن این 13 تن طلا اظهار بی اطلاعی می کردند. بعد معلوم شد با تایید آنها طلاها ازاد شده است.
در مذاکرات لوزان آزادسازی 13 تن طلا مطرح شد؟
خیر. ماجرا برای قبل مذاکرات لوزان بود. یحث برگرداندن این 13 تن طلا از مدتها پیش مطرح بود. از حدود هفت ماه پیش من در جربان بودم. آفریقای جنوبی بهانه جویی می کرد. ابتدا می گفتند بانک انگلیسی اجازه نمی دهد. بعد آنها بررسی کردند. گفته شد آمریکایی ها اجازه نمی دهند. آنها هم بررسی کردند تا نهایتا موضوع منجر به آزادسازی 13 تن طلای ایران شد.
تمام 13 تن طلا وارد کشور شده است؟
بله. دو- سه هفته پیش آخرین محموله آن وارد کشور شد.
به نظر شما جایزه صلح نوبل را باید به آقای روحانی و آقای اوباما بدهند یا به اقایان ظریف و کری؟
دنیا اهمیت موضوع مذاکرات هسته ایی ایران و کشورهای 1+5 را درک می کند. این مساله یک بحران بین المللی بود و پتانسیل آنرا داشت که به جنگی بدتر از جنگ های قبلی در خاورمیانه تبدیل شود. روحانی و اوباما همینطور ظریف و کری بحران را مدیریت کردند. در مجموع فکر می کنم جایزه صلح نوبل را به آقایان ظریف و کری بدهند. به یک نکته هم لازم است همینجا اشاره کنم. هرگز نباید نقش مهم رهبر ایران را در آغاز، ادامه و به ثمر نشستن مذاکرات کم دید. به نظرم اعلام موضع «نرمش قهرمانانه» از جانب رهبر انقلاب بسیار شجاعانه بود. همچنین مدیریت جناح های مختلف کشور در موضوع هسته ایی توسط مقام معظم رهبری بسیار خردمندانه بود.
جنابعالی در زمان انجام مذاکرات در وین به نزدیک رییس جمهور روحانی بودید. حالا که توافق حاصل شده است مایلم از شما درباره اوضاع و احوال اقای روحانی به هنگام برگزاری مذاکرات بپرسم.
همین قدر می توانم بگویم فشاری که اقای روحانی در طول مذاکرات به اقای ظریف و تیم مذاکره کننده هسته ایی آورد از فشار منتقدان بیشتر بود. اقای روحانی مدام دنبال امیتازات بیشتر بود. فشاری هم که به تیم مذاکره کننده هسته ایی آورد بیش از فشار برخی نمایندگان مجلس بود.
پیام های مهم بین تهران و وین در طول مذاکرات چطور رد و بدل می شد؟
– موارد زیادی نبود که نیاز به جابجایی پیام فوری و مهم باشد. اما وقتی پیام خیلی جدی بود یک نفر بین تهران و محل مذاکرات تردد می کرد. اقای حسین فریدون بودند. در دور آخر مذاکرات اقای نهاوندیان هم به محل مذاکرات رفتند.
– شما هم در دوره دبیری آقای روحانی در شورای عالی امنیت ملی که مسوولیت مستقیم مذاکرات را بر عهده داشتند و هم در دوره آقای ظریف، عضو تیم مذاکره کننده هسته ایی بودید. حالا بعد از حدود دوازده سال این مذاکرات به نتیجه رسیده است. چه احساسی دارید؟
– بعد از این توافق من فکر می کنم که دانسته هایم نسبت به روابط بین الملل، حقوق بین الملل، نحوه عملکرد تعاملات بین المللی کافی نبوده است. فکر نمی کردم نهایتا به چنین نتیجه مطلوبی برسیم. انگار لطف الهی شامل شد تا بسیار عزتمندانه از این فشار خارج شویم.
رضا زندی
/خبرآنلاین