اتحاد استراتژیک (Union strategic) چیست؟/ همکاری استراتژیک بانکها و موسسات اعتباری

عصر بانک؛ یکی از طرق همکاری و مشارکت اتحاد استراتژیک است که به ابزار مهمی برای مدیریت کسب و کار جهت افزایش توانایی رقابت سازمان تبدیل شده و شکاف بین منابع موجود شرکت ها و الزامات مورد نیاز آینده آنان را پر میکند و با فراهم شدن شرایط دسترسی سازمانها به منابع بیرونی توسط ایجاد هم افزایی و ترویج یادگیری و تغییر سریع، رقابت پذیری سازمانها را افزایش میدهد.اتحادهای استراتژیک میتواند موتور رشد و سودآوری در بازار های داخلی و خارجی باشد.عوامل مزبور باعث شده موارد اتحاد استراتژیک بین سازمانها و شرکتهای رقیب در چند سال گذشته رو به فزونی باشد.

اتحاد استراتژیک چیست؟

یک توافقنامه همکاری بین دو یا تعداد بیشتری سازمان است که میخواهند از این راه موقعیت رقابتی و عملکرد خود را از طریق منابع مشترک افزایش دهند .
در جای دیگر اتحاد استراتژیک  این گونه تعریف شده است:مشارکت دو شرکت یا دو واحد کسب و کار و یا بیشتر جهت رسیدن به اهداف مهم استراتژیکی که شرکا به طور متقابل از آن سود میبرند.

انواع اتحاد استراتژیک:

1-سرمایه گذاری مشترک:

عبارت است از یک فعالیت مشارکتی و تجاری که توسط دو یا چند سازمان با اهداف استراتژیک شکل میگیرد  و برای نیل به اهداف آن نهاد مستقلی ایجاد و  به هر یک از این نهادها مسئولیتهای عملیاتی، مخاطرات مالی و پاداشهایی تخصیص میدهد. در حالی که استقلال و هویت آنها حفظ میشود.این نوع اتحاد از انواع دیگر آن رایج تر است.

2-کنسرسیوم خدمات متقابل:

عبارت است از مشارکت شرکتهای مشابه در صنایع و بخشهایی که نیاز به سرمایه گذاری زیاد داشته و هزینه بر میباشند در این قسمت شرکتها منابع خود را جهت کسب منافع و استفاده از تکنولوژی پیشرفته یکپارچه میکنند.

3-موافقتنامه صدور مجوز :

توافقنامه ای است که طبق آن شرکت صادر کننده مجوز حقوقی را به شرکت دیگر در یک کشور یا بازار دیگر جهت تولید یا فروش کالا یا خدمات اعطا میکند و شرکت گیرنده مجوز مبالغی را به شرکت صادر کننده مجوز پرداخت میکند . این اتحاد وقتی مفید است که علامت تجاری شرکت مجوز دهنده شناخته شده و مشهور باشد.

4-مشارکت در زنجیره ارزش:

عبارت است از یک اتحاد قوی و نزدیک که در آن یک شرکت یا واحد کسب و کار موافقتنامه بلند مدتی با عرضه کنندگان یا توزیع کنندگان کلیدی جهت کسب مزیت رقابتی شکل میگیرد . این نوع اتحاد ، حد اعلای اتحاد است.

سرمایه گذاری مشترک میتواند در شش زمینه به شرح زیر صورت میپذیرد:

بازاریابی:جهت کسب منابع و اطلاعات بازاریابی

فناوری:استفاده از دانش خاص و یا سایر مهارتهای فناوری

مواد خام و قطعات:دستیابی به قطعات متفاوت فرایند تولید

مالی:کسب سرمایه از منابع خارج از شرکت

مدیریتی:استفاده از مهارتها و استعداد های مدیریتی و کارآفرینانه

سیاسی:ورود به کشورهای درحال توسعه جهت کسب تعهد سیاسی آنها به سازمان

مزایا و معایب:

مزایای اتحاد های استراتژیک:

ایجاد یک اتحاد استراتژیک برای شرکا مزایای متعددی به همراه دارد که اهم آن عبارتند از :

1-دستیابی سریع و آسان به دانش و بازار

2-کاهش نیازهای سرمایه ای و ریسک موجود در گسترش محصولات و تکنولوژی های جدید

3-احتمال تاثیرگذاری بر ساختار رقابت در بازارهای مرتبط

4-کاهش ریسک مالی و سیاسی

5-رسیدن به مزیت رقابتی

6-بهبود رشد فروش

7-ایجاد پرتفوی کسب و کار

8-افزایش عایدات

9-صرفه جویی ناشی از مقیاس و حوزه فعالیت

10-گسترش، تنوع و دسترسی به منابع

اتحاد استراتژیک برای شرکت های کوچک هم دارای مزایای زیر خواهد بود.

1-هزینه های پایین تر و توسعه عملیات

2-بوروکراسی کمتر و نوآوری بیشتر

3-ایجاد ثروت و شغل به طور موثرتر

4-مدیریت کارآفرینانه برای رشد در مراحل اولیه

از جمله معایب اتحادهای استراتژیک عبارتند از:

1-محدود کننده هستند:زیرا یک سازمان کنترل ناقصی بر سرمایه گذاری داردو درصد اندکی از رشد و سودآوری حاصله را به دست می آورد.
2-ایجاد هزینه های زیاد اداری و کاهش تناسب سازمانی که باعث کاهش مشارکت و شکست اتحاد میشود.( ناهمسانی و عدم تناسب سازمانی و نداشتن اصول و ضوابط مدون و معین  باعث ایجاد شکست اتحاد خواهد گردید)

3-در کنسرسیوم متقابل حداقل تعامل و ارتباط بین شرکا وجود دارد.

4-در موافقتنامه صدور مجوز شرکت مجوز گیرنده قوی شده و به راحتی به رقیب شرکت مجوز دهنده تبدیل میشود.لذا شرکت مجوز دهنده نباید برای صلاحیتهای عمده و متمایز خود مجوز صادر کند.

جدی ترین خطر اتحاد استراتژیک منحرف کردن تلاشهای یک سازمان در زمینه ارتقا تواناییها و منابع خود است زیرا مدیریت معتقد به اتکا بر شریک مقابل خود است، این موضوع ممکن است باعث حذف یک رقیب تهدید کننده شده و باعث ایجاد رکود سازمانی گردد.از اینرو در اینگونه اتحادها میبایست اتحاد بر اساس یک ضوابط مشخص و مدون و رعایت اخلاق حرفه ای صورت پذیرد.

مراحل ایجاد یک اتحاد استراتژیک:

1-تجزیه و تحلیل استراتژیک و تصمیم به اجرای فعالیت های مشترک : در این مرحله شرکت باید زمینه هایی را که نیاز به همکاری مشترک دارد شناسایی کند و به انعطاف پذیری استراتژیکی سطح بالا و نیاز محدود به کنترل توجه کند. شرکت باید به نقاط قوت خاصی توجه کند و در جستجوی منابع مشابه یا مکمل باشد. و نهایتاً شرکت مذکور باید اهداف موردنظر اتحاد را از استراتژی کسب و کار خود استخراج کند و آن را سرلوحه کار خود قرار دهد.

2-جستجو برای شریک: شرکت باید درپی ایجاد روابط تثبیت شده مبتنی بر اعتماد باشد و شریکی که انتخاب می کند باید در آن رشته از فعالیتهای موردنظر برتر و عالی باشد. شریک موردنظر باید کمکهای مکمل به سازمان ارائه دهد. در این مرحله دو سازمان باید بر سر ارزشها و عقاید خود به توافق برسند.

3-طراحی یک اتحاد: در این مرحله باید حقوق شرکا و وظایف آنها به دقت تعریف شود و ابهامی وجود نداشته باشد. شرکا در این مرحله باید کمکهای یکسانی داشته باشند و تمام کار بر دوش یک سازمان نباشد. باید بر ایجاد ارزش مشترک تاکید شود. در این مرحله همچنین شرکتها باید از صلاحیتهای عمده خود محافظت کنند و توافقهای لازم را در این جهت به دست آورند. شرکا باید با اجتناب از رفتار فرصت طلبانه و تعهدات یک جانبه اعتماد ایجاد کنند. و بر سر اهداف آشکار و واقع بینانه به توافق برسند.

4-اجرا و مدیریت اتحاد: در این مرحله شرکا باید یک سیستم هماهنگ کننده و اطلاعاتی را برپا سازند و منابع لازم را ایجاد کنند. این مرحله نیاز به حمایت مدیریت عالی دارد. در این مرحله همچنین باید از انتقال ناخواسته دانش جلوگیری شود. شرکا باید توان یادگیری از شریک مقابل را داشته باشند. در مرحله مدیریت اتحاد عملکرد اتحاد باید پیوسته بازنگری شود.

5-پایان دادن به اتحاد : شرکت باید آماده پایان دادن به اتحاد حتی در مرحله طراحی نیز باشد.

عوامل موثر بر موفقیت یک سازمان در اتحاد استراتژیک:

یک سازمان وقتی از شراکت در یک اتحاد نفع می برد که پنج بعد آن با هم و با اتحاد استراتژیک تناسب داشته باشند. این پنج بعد عبارتند از:

1 – تناسب فرهنگی؛

2 – تناسب عملیاتی؛

3 – تناسب نیروی انسانی؛

4 – تناسب سازمانی؛

5 – تناسب استراتژیک

زمینه های اتحاد استراتژیک بانکها و موسسات مالی و اعتباری :

-استفاده از شعب، نرم افزار، خدمات متقابل، دریافت اقساط، پرداخت تسهیلات، آموزش،ایجاد زمینه هدف‌یابی بهتر برای منابع جذب‌شده، ارائه خدمات بانکی بهتر، استفاده از تجربیات دیگران، تسهیل سرمایه‌گذاری‌ها، کاهش هزینه پول، ارتقا امکانات سخت‌افزاری،  افزایش دامنه نفوذ بانک در بازار پولی
عوامل بیرونی و درونی تاثیر گذار بر اتحاد استراتژیک در بانک :

از عوامل بیرونی می‌توان به مسئله فناوری، عدم قطعیت در بازار، نیازهای پاسخ داده نشده و لزوم عرضه خدمات جدید، کاهش نرخ سود خدمات و تسهیلات و غلبه بر محدودیت‌های قانونی حوزه تجارت اشاره کرد.

از عوامل درونی نیز می‌توان به: بهبود دسترسی به مشتری نهایی، کاهش هزینه‌ها، صرفه‌جویی ناشی از مقیاس، کاهش تسهیم ریسک، امکان دسترسی به منافع دارایی‌های سایر شرکا، یادگیری و جذب دانش تخصصی و ایجاد هم‌افزایی و سینرژی اشاره کرد.

حسین کرمی
معاون اعتبارات و تسهیلات موسسه اعتباری کوثر