چگونه می توان بر استرس های شغلی غلبه کرد؟
عصر بانک؛ انسان‌ها در عصر حاضر با کوهی از استرس و فشارهای عصبی زندگی می‌کنند. هرچند پیشرفت علوم و فنون توانسته موجب تغییر در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها و روحیات آنها شود اما از سوی دیگر استرس را در جامعه بشری افزایش داده است. این موضوع به این دلیل نگران‌کننده است که استرس‌ها می‌توانند سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید کنند.
دکتر سوسن صالح پور متخصص طب کار و بیماری‌های شغلی می‌گوید: استرس شغلی، نوعی اختلال مزمن روانی است که معمولاً به علت شرایط سخت کاری ایجاد می‌شود. زمانی که تقاضاهای شغلی از توانایی‌های افراد در محیط کار بیشتر باشد، استرس ایجاد می‌شود و موجب تأثیر منفی در عملکرد فردی و سلامت جسمی و ذهنی می‌شود. در حقیقت انسان هنگامی که احساس می‌کند کنترل موقعیت‌های خاص را از دست داده، دچار استرس می‌شود. از این‌رو هنگامی که تقاضاهای کاری با توانایی‌های فرد هماهنگ نیست او دچار استرس شغلی خواهد شد. البته سختگیری‌های شغلی مناسب، مثبت بوده و عاملی ضروری برای ایجاد انگیزه محسوب می‌شود و در دستیابی به اهداف و کارآیی بیشتر فرد نقش مهمی دارد اما شرایط نامطلوب محیط کار، نه تنها بازده کاری، بلکه میزان رضایتمندی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هرچند وجود استرس در محیط کار غیر‌قابل اجتناب و غیر قابل انکار است اما افزایش بی‌رویه استرس‌های شغلی می‌تواند به کاهش عملکرد کاری، کاهش رضایت شغلی، غیبت‌های مکرر و افزایش ترک شغل و حتی افزایش هزینه‌های سازمان منجر شوند. بنابراین استرس شغلی علاوه بر تأثیر منفی بر زندگی فردی و اجتماعی افراد، یکی از موانع مهم در بهره‌وری سازمان‌ها خواهد بود. او با تأکید بر اینکه شناخت علائم استرس در بدن نخستین قدم در کنترل مؤثر استرس است، تصریح می‌کند: عوامل ایجاد استرس در محیط‌های کاری بسیار زیاد هستند که از میان آنها می‌توان به سه عامل تقاضاهای کاری، عوامل سازمانی و شرایط فیزیکی محیط کار اشاره کرد.
دکتر صالح‌پور با اشاره به عوامل مورد توجه در تقاضاهای کاری می‌گوید: تقاضاهای کاری شامل نوع و ماهیت شغل، حجم کار، ساعات کاری، شیفت‌های کاری، میزان تناسب کار با مهارت‌های فردی است که در صورت عدم تطابق با توانایی فرد می‌توانند استرس آور باشند. وی در ادامه با تأکید بر برخی عوامل سازمانی در ایجاد استرس می‌گوید: از میان عوامل استرس‌زای سازمانی می‌توان به فرهنگ سازمانی، سبک‌های مدیریتی، میزان شفافیت اهداف و ساختار سازمانی و میزان حمایت از سوی کارفرما اشاره کرد.
به گفته این متخصص طب کار، مدیریت استرس و استفاده از آن برای خلاقیت و حرکت سریع‌تر به سمت اهداف سازمانی یکی از اولویت‌های مهم سازمانی است. او در ادامه توصیه می‌کند: مدیران سازمان‌ها می‌توانند با شناخت بهتر عوامل به وجود آورنده استرس و مدیریت کردن بهتر آنها و همچنین آموزش مؤثر کارکنان، از استرس‌های منفی و عواقب آن پیشگیری کنند. اما از آنجایی که واکنش هیچ دو فردی نسبت به عوامل استرس آور مشابه و یکسان نیست، این موضوع براحتی امکان پذیر نخواهد بود و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و صحیح و بهره‌گیری از دانش خبرگان خواهد بود. در حقیقت می‌توان گفت که استرس شغلی یک مشکل چندعاملی بوده و براحتی قابل تحلیل و تفسیر نخواهد بود.
سوسن صالح‌پور در خاتمه تصریح می‌کند: یکی از مهم‌ترین راه‌های کنترل استرس در محیط کار، ایجاد نگرش و باور درست نسبت به اهمیت استرس شغلی در میان مدیران سازمان‌هاست. در واقع نقش مدیران به چند دلیل در کنترل و مدیریت استرس سازمانی اهمیت دارد. در گام نخست می‌توان گفت مدیران می‌توانند به عنوان سدی، مانع ورود استرس به سازمان باشند یا برعکس می‌توانند باعث ایجاد استرس در سازمان شوند. با توجه به اینکه در ایران هنوز برای کنترل مؤثر عوامل فیزیکی و شیمیایی محیط‌های کاری، مشکلات و موانعی جدی وجود دارد طبیعی است که عوامل روانی محیط کار کمتر مورد توجه قرار گرفته و کنترل آنها از اولویت‌های سیاستگذاران سلامت شغلی نباشد.
/روزنامه ایران