طرح جدید بانکداری اسلامی رئیس‌کل بانک مرکزی را تابع رئیس جمهور می‌کند؟
عصر بانک؛ طرح بانکداری جمهوری اسلامی در سه قسمت، 20 فصل و 214 ماده تدوین و کلیات آن به تصویب صحن علنی مجلس شورای اسلامی رسیده است که حوزه‌های بانکداری بدون ربا، بانکداری، بانک مرکزی و بانک توسعه جمهوری اسلامی ایران را در برمی‌گیرد.
نمایندگان مجلس درحالی به کلیات طرح بانکداری جمهوری اسلامی رأی دادند که برخی کارشناسان اقتصادی و بانکی معتقدند این طرح بر اساس مبانی نظری طراحی نشده و دارای ایرادات اساسی است. برخی معتقدند این طرح ویژه شرایط بحرانی تنظیم شده و خیلی به عملکرد و کارکرد بانک مرکزی تکیه کرده است.
این گروه همچنین اعتقاد دارند مبانی نظری طرح جدید بانکداری بسیار ضعیف است چرا که این طرح برای شرایط بحرانی تهیه شده درحالی که اساساً طراحی نظام بانک مرکزیِ خوب، نباید ویژه شرایط بحران باشد بلکه قوانین بانکداری باید در شرایط نرمال تهیه و تنظیم شود.
گروهی از متخصصان بانکی می‌گویند توجه کافی به پول ملی و ساختار کلان اقتصاد در طرح بانکداری مجلس انجام نشده ضمن اینکه هیچ اشاره‌ای به برابری پول ملی، چگونگی ارزش‌گذاری پول ملی و پشتوانه اسکناس که در قانون قبلی وجود داشت، نشده است.
یک فعال نظام بانکی با تأکید بر اینکه این طرح منعکس کننده بانک مرکزی بحران زده است، گفت: ساختار بانک مرکزی نباید غرق در بحران طراحی شود بلکه باید در شرایط عادی قوانین مربوط به عملکرد این بانک طراحی و تصویب شود.
منتقدان به طرح بانکداری مصوب مجلس معتقدند این طرح بر اساس مبانی ضعیف قانون بانکداری بدون ربا تنظیم شده و به بانک نگاه سرمایه‌گذار در پروژه‌ها را دارد درحالی که این تعریف از بانک غلط است و بانک‌ها نباید به سمت سرمایه‌گذاری بروند.
هرچند مجلسی‌ها در طراحی طرح بانکداری به استقلال بانک مرکزی توجه داشته‌اند ولی باز هم بندهایی از این طرح موجب می‌شود که رئیس کل بانک مرکزی تابع نظرات و تصمیم‌های رئیس جمهور و وزیر اقتصاد باشد و اختیاری از خود نداشته باشد. چرا که در شرایط انتصاب رئیس کل قید شده رئیس جمهور باید با مشورت اعضای غیر اجرایی، رئیس کل بانک مرکزی را انتخاب کند در حالی که از 6 عضو این هیئت سه نفر مستقیماً از سوی وزیر اقتصاد انتخاب می‌شوند بنابراین رئیس کل آینده بانک مرکزی فردی خواهد بود نزدیک به تفکرات وزیر اقتصاد.
ضمن اینکه در این طرح رابطه مشخصی بین سیاست‌های پولی و ارزی تعیین نشده و ابهامات زیادی برای آن وجود دارد. برخی از فعالان نظام بانکی می‌گویند معلوم نیست ارز که اتفاقاً تمام بخش‌های اقتصادی با آن درگیر است در کجای این طرح دیده شده است.
یکی از بانکی‌ها می‌گوید معلوم نیست بانک مرکزی تا چه حد در سیاست‌های تورمی باید متکی به نرخ بهره یا ارز باشد. درحالی که بهتر بود مجلس در زمان طراحی و تصویب طرح نگاه ویژه‌ای به سیاست‌های ارزی داشته باشد.
/ تسنیم