بررسی چالش‌های بانکداری باز در رویداد فیناپ
رویداد فیناپ با موضوع «بانکداری باز» پنج‌شنبه ( 4 مهرماه ) با حضور رئیس سازمان فناوری اطلاعات، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران و جمعی از دست اندرکاران این حوزه در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد و در آن چالش‌های حوزه بانکداری باز و فین‌تک‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
عصر بانک؛در مراسم افتتاحیه دهمین رویداد فیناپ علیرضا صادقیان مدیر عامل هلدینگ کسب و کارهای نوین ایرانیان به چالش‌های حوزه بانکداری باز و فین‌تک‌ها اشاره کرد و گفت: دهمین رویداد فیناپ چالش‌های حوزه بانکداری باز و فین‌تک‌ها را با حضور مدیران و متخصصان صنعت بانکی و فین‌تک بررسی می‌کند.
وی اظهار داشت: هلدینگ ما مجموعه استارتاپ‌های زیادی را در خود دارد. طی دو سال گذشته مشکلاتی در حوزه انحصار داشتیم که باعث شد درباره این مساله تحقیق کنیم که چطور اقتصاد پویاتری داشته باشیم. انحصار نتیجه مفرط از اقتصاد آزاد است به همین دلیل اقتصادهای آزاد در اروپا و امریکا قوانین جامعی برای جلوگیری از این موضوع دارند.
وی درباره مضرات انحصار گفت: ایجاد مانع برای ورود رقیب جدید، امکان تعیین قیمت برای بازار، دست یافتن به قیمت پایین‌تر به دلیل داشتن سایز بزرگ‌تر، عدم نیاز برای نوآوری، عدم نیاز برای دادن خدمات مناسب و عدم داشتن انتخاب برای تمامی ذینفعان از جمله مضرات انحصار در کسب و کارها است.
صادقیان در ادامه به این نکته اشاره کرد که چرا دولت باید از ایجاد انحصار جلوگیری کرد؛ کار مانند یک بازی فوتبال است که دولت داور آن بازی است و تشخیص می‌دهد اگر اتفاقی رخ داد و خطایی پیش آمد باید اخطار بدهد. مدیر عامل شرکت وظیفه دارد ثروت سهامدار را بالا ببرد و در برخی مواقع این باعث به وجود آمدن انحصار می‌شود، دولت وظیفه دارد با رصد بازارها از مساله انحصار جلوگیری کند.
وی در خصوص دلایل به وجود آمدن انحصار در ایران گفت: دسترسی شرکت‌ها به سرمایه خارجی بزرگ در مقابل سایر بازیگران و اراده و فشار این شرکت ها برای حذف رقبا از عمده دلایل انحصار است.
وی از مشکلات ایجاد شده بر اثر انحصار گفت: در این حالت انتخاب برای کاربران کاهش می‌یابد ، کاربران از خدمات راضی نیستند اما حق انتخابی هم ندارند. در واقع کسی آنها را مجبور نمی‌کند اما چاره‌ای هم وجود ندارد. پس دوباره تاکید می‌کنم که دولت باید به مساله انحصار ورود کند.
همچنین در گفتگوی داغ این رویداد امیر ناظمی رییس سازمان فناوری اطلاعات گفت: دولت نقش ناظر را دارد و نمی‌تواند بیرون بازی بنشیند. دولت باید زمین بازی را آماده کند تا امکان بازی وجود داشته باشد. در دوره پساقانون گذاری دولت و نظارت حذف نمی‌شود و به معنی بدون تنظیم گری نیست. بلکه از تمرکز دولت در نظارت کاسته می‌شود. دولت و بخش غیردولتی و سمن‌ها با هم نقش تنظیم‌گری را ایفا می‌کنند. حذف دولت خواسته اشتباهی است.
وی افزود: برای توسعه باید ناخوداگاه جمعی خود را آشکار کنیم. ما خیلی کم طاقتیم و زود زیر میز میزنیم. در این شرایط نمی‌توانیم به توسعه برسیم. فاصله‌ای که با نقطه مطلوب داریم را باید بپذیریم و برای طی کردن آن نقشه راه داشته باشیم. ممکن است این مسیر زمان بر هم باشد. تنها وظیفه دولت هم نیست بلکه همه باید توسعه پیدا کنیم.
ناظمی خاطر نشان کرد: متولی استارتاپها معنی ندارد. در کشورهای توسعه یافته هیچ کس متولی استارتاپها نیست. اگر استارتاپی قرار است نواوری داشته باشد باید نواوری در همه عرصه‌ها باشد.
وی افزود: تکنولوژی هراسی پدیده‌ای است که در کشور ما و حتی در دولت وجود دارد. یعنی از ورودد فناوری یه دلایل مختلف هراس وجود دارد.
ناظمی گفت: باید تحمل را در جامعه افزایش دهیم و از ابعاد مختلف موضوعات را بررسی کنیم. نباید راه گفتگو را ببندیم. باید درک متقابل داشته باشیم. در بحث تاکسی‌های اینترنتی هم باید از زاویه آنها هم دولت هم شهرداری‌ها و هم خود رانندگان به موضوع نگاه کنیم و منافع همه را ببینیم. در تعیین عوارض و مالیات آنها باید نگاه جامع به موضوع داشت. در مورد سامان‌دهی فیلترینگ ما نقش اندکی داریم اما در حد توان و ظرفیت خود کار کرده‌ایم و نتایج مهمی نیز حاصل شده است.
شکست استارتاپ‌های حوزه فین‌تک به دلیل نداشتن نقشه کسب‌وکار
در ادامه صادق فرامرزی، مدیرعامل فرابوم گفت: استارتاپ‌های این حوزه به دلیل اینکه نقشه کسب و کار ندارند نمی‌توانند به موفقیت برسند و ثروتمند شوند، همراهی بانک‌ها با فین‌تک‌ها می‌تواند موجب موفقیت در این حوزه شود.
وی با اشاره به اینکه استارتاپ‌های حوزه فین‌تک کسب و کار خود را بدون اینکه بدانند چطور باید از آن پول در بیاورند، راه می‌اندازند، خاطرنشان کرد: زمانی که افراد نخبه شروع به کار می‌کنند سریع یک شرکت تاسیس می‌کنند و تنها چیزی که به آن فکر نمی‌کنند پول درآوردن و بیزینس مدل است.
او افزود: انتخاب اشتباه سرمایه‌گذار نیز از دیگر دلایل مهم شکست استارتاپها است. انتخاب نادرستی که بین این دو صورت می‌گیرد، منجر به شکست می‌شود. نادیده گرفتن رقبا، ایده‌پردازی در تضاد با الزامات، قوانین و مقررات نهادهای حاکمیتی، همسان پنداری فین‌تک با سایر حوزه‌ها، تمرکز بر روی مدیریت هزینه و استراتژی صرفه جویی و زمان طولانی ورود به بازار از دیگر عوامل اصلی شکست استارتاپ‌های فین‌تک به حساب می‌آید.
او درباره راهکار این مشکل گفت: بانکداری باز یا نوآوری باز بخشی از مشکلات استارتاپ‌های فین‌تک را حل می‌کند. فرض کنید کلود بزرگی از سرویس دهنده‌هایی مانند بانک و بیمه وجود دارد و افراد به این بلوغ ذهنی رسیده‌اند که باید درهای خود را به روی کاربران و کسب و کارهای دیگر باز کنند.
فرامرزی گفت: در کنار این سرویس‌دهندگان، کسب و کارهایی هستند که می‌خواهند از آن سرویس‌های بزرگ مانند بانک و بیمه، اطلاعات بگیرند. اشکالی که در این مدل به اشتراک‌گذاری اطلاعات وجود دارد، از دست دادن زمان است. اینجاست که می‌توان از پلتفرم نوآوری باز استفاده کرد. پلتفرمی که APIهای ارائه دهندگان خدمت را به کسب و کارها برسانند. خلق اثر شبکه‌ای، دسترسی به خدمات سرویس‌دهندگان متعدد و رفع نسبی موانع ناشی از انحصار از جمله مواردی است که پلتفرم نوآوری باز می‌تواند آن را برای کسب و کارها ایجاد کند.
او افزود: بانک‌ها و فین‌تک‌ها با یکدیگر رقیب هستند اما این نباید مانع از فعالیت شان کنار یکدیگر شود. بانک‌ها می‌دانند باید به فین‌تک‌ها راه بدهند تا هر دو کنار یکدیگر پیشرفت کنند. این روزها بانک‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که خودشان سراغ تکنولوژی نروند و از فین‌تک‌ها محصول بگیرند. این ترکیب یک ترکیب برد برد است.
در ادامه پنل گفت‌وگوی بانکداری باز با حضور فرهاد اینالوئی، معاون فناوری اطلاعات بانک ایران‌زمین، محمد فرجود، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، صادق فرامرزی، مدیرعامل فرابوم، سعید احمدی پویا، معاون توسعه کسب‌وکار دیجی پی و امید ترابی، عضو هیات‌مدیره شرکت توسن در آخرین بخش رویداد فیناپ برگزار شد.
اینالویی در پاسخ به این سوال که چه نیازی وجود دارد که بانک‌ها به سمت بانکداری باز بروند، گفت: «اولین دلیل این است که برای بانک‌ها هزینه ارائه محصول زیاد شده است. پس فین‌تک می‌آید که خلا بین بانک و مشتری را پر کند. اگر فین‌تک فقط در حوزه پرداخت سرویس خود را ارائه دهد کار غلطی است. فین‌تک‌هایی که خدمات بانکی را عینا ارائه می‌دهند کار غلطی است. پلتفرم باز آمده که به فین‌تک‌ها این امکان را بدهد که با نوآوری باز خدمت جدیدی به بانک ارائه دهند. بنابراین فین‌تک باید از ابتدا مدل کسب‌وکار خود را درست بچیند.»
ترابی در ادامه توضیح داد که به نظر من باید بر روی کلمه نوآوری تمرکز کنیم. اگر نوآوری فقط فروش شارژ باشد قطعا جواب نمی‌دهد. فین‌تک‌هایی که توانستند از نوآوری یک اتفاق جدید ایجاد کنند بانک‌ها تمایل داشتند که به آنها سرویس دهند. بانک‌هایی که اهل رقابت بودند چون حس کردند که فین‌تک می‌تواند تغییر ایجاد کند به سمت آن رفته‌اند.»
فرجود در پاسخ به این سوال که چرا شما با وجودی اینکه رقیب ندارید سرویس باز ارائه داده‌اید، گفت: «واقعیت این است که هزینه نوآوری و تولید سرویس بالا رفته و ما هم اگر بخواهیم سرویس خوبی ارائه دهیم، نمی‌توانیم به تنهایی ابزار آن را ارائه دهیم. یکی از انگیزه‌ها این بود که فرآیند تولید سرویس را از انحصار شهرداری در بیاوریم.»
فرامرزی در ادامه گفت: «پلتفرم‌ها به‌دلیل اینکه می‌توانند سرویس جدید را معرفی کنند توانسته‌اند API را از بانک‌ها بگیرند. بنابراین حضور پلتفرم مشکل را برای بانک‌ها و فین‌تک‌ها حل می‌کند.»
احمدی پویا با بیان اینکه فین‌تک‌ها هنوز اساسی‌ترین سرویس خود را نمی‌توانند از بانک‌ها بگیرند، گفت: «از جلسه‌ای که فین‌تک‌ها با بانک می‌گذارند تا زمانی‌که سرویس را بگیرند هشت‌ماه می‌گذرد. آیا در این مدت فین‌تک زنده می‌ماند؟ علاوه‌بر آن مالک داده از نظر حقوقی تعیین نشده که بانک است یا شخص. بنابراین گرفتن داده هم دشوار است.»