“بانک هوشمند”، چشم انداز بانکداری در آینده

وضعیت موجود در بانکداری خرد، بسیار آشفته و متزلزل است. اوضاع به گونه‌ای است که بانک‌ها تحت محاصره رقبای جدید، فن‌آوری‌های نوین، انتظارات جدید مشتریان، و مقررات نوظهور قرار دارند. این امر بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری را به اصلاح و تغییر مدل‌های کسب و کاری خود، اولویت‌بندی مجدد سرمایه گذاری‌ها، و تغییر در ارائه محصولات و خدمات‌شان، وادار می‌سازد، و موجب آن می‌شود که تلاش در زمینه‌های نوآوری را افزایش دهند. و علاوه بر این، کانال‌های دیجیتالی نیز برای بانک‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده‌اند.

انعکاس این تغییرات در بررسی‌هایی که اخیرا در زمینه آینده بانکداری خُرد توسط واحد مطالعات اقتصادی و به نمایندگی از شرکت Temenos انجام شده است، دیده می‌شود.

تا قبل از این، تصور عمده بر این بود که تغییرات رفتار مصرف کننده، انگیزه اصلی تحول در استراتژی بانکداری خرد می‌باشد. و این برای اولین بار است که مشاهده می‌شود فن آوری‌های جدید از جمله هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، بلاکچین، اینترنت اشیاء، و فن‌آوری‌های دیگری که از داده‌ها و تجزیه و تحلیل پیشرفته پشتیبانی می‌کنند، به عنوان محرک اصلی تغییرات به حساب می‌آیند. و بر اساس این مطالعه پیش‌بینی می‌شود که اهمیت فن‌آوری‌های جدید در آینده و طی سال‌های 2020 تا 2025 بیشتر خواهد شد.

در این تحقیقات از 405 نفر از مدیران بانکی در سطح جهان در خصوص تغییراتی که آنها در صنعت خود برای سال‌های 2020 و 2025 می‌بینند سوال شد، و پاسخ‎های سازمانی و تاثیرات طولانی مدتی که در توسعه استراتژیک آنها روی داده است مورد بررسی قرار گرفت. پاسخ دهندگان این نظرسنجی از نظر جغرافیایی متنوع بودند: 25٪ از اروپا ، 25٪ از آسیا و اقیانوسیه ، 18٪ از آمریکای شمالی ، 16٪ از آفریقا و خاورمیانه و 16٪ از آمریکای لاتین.

هنگامی که از بانک‌ها و موسسات مالی در مورد بیشترین مناطق آسیب پذیری آن‌ها در برابر رقبای (خارجی) غیر بانکی سوال شد، مشاهده شد که پرداخت‌ها در صدر جدول و در رده‌های بعدی، پس‌انداز/سپرده گذاری، و وام/لیزینگ قرار دارند. در حال حاضر و در بانکداری فعلی نیز شاهد تاثیرگذاری هدفمندسازی راه‌حل‌ها، در این مناطق هستیم.

مطابق با این یافته‌ها، تصور می‌شود که رقبای غیر سنتی در کوتاه مدت (تا 2020) بزرگترین تهدید برای موسسات مالی و بانک‌ها به حساب می‌آیند، به طوریکه پیش بینی می‌شود سهم بازیگران صنعت پرداخت (39 ٪)، شرکت‌های بزرگ در حوزه فن آوری (29 ٪)، و وام‌دهندگان همتا به همتا (23 ٪) باشد.

در دراز مدت نیز پیش بینی می‌شود، بزرگترین تهدید مربوط به شرکت‌های بزرگ در حوزه فن‌آوری (27 ٪)، مشارکت بین شرکت‌های بزرگ فن‌آوری با فین تک‌ها  (26 ٪)، و بازیگران صنعت پرداخت (25 ٪) باشد.

جالب توجه است که نئوبانک‌ها از قبیل: استارلینگ، N26، مونزو و…، به عنوان یک تهدید فزآینده در درازمدت به حساب می‌آیند و این نشان می‌دهد که گسترش حضور رقابتی این شرکت‌ها مورد توجه بسیاری از بانکداران قرار گرفته است.

مشابه تغییراتی که در محرک‌های تغییر و چشم‌انداز رقابتی پیش بینی می‌شود، بانک‌ها و موسسات مالی نیز شاهد تغییر در اولویت‌های استراتژیک طی 5 سال آینده هستند. بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری این انتظار را دارند که در سال 2020، وزن اولویت‌های اصلی استراتژیک شامل: چابکی محصول (32٪)، بازاریابی دیجیتال (31٪)، مهاجرت به کانال‌های دیجیتال (29٪) و کاهش هزینه‌ها (28٪) باشد، در حالی که پیش بینی می‌شود وزن اولویت‌های سال 2025 :  بانکداری باز (30٪)، کاهش هزینه‌ها (29٪)، مهاجرت به کانال‌های دیجیتال (28٪) و بازاریابی دیجیتال (27٪) باشد. هم‌چنین انتظار می‌رود با توجه به تمرکز بانک‌ها بر داده‌ها و تجزیه و تحلیل پیشرفته ، “شخصی سازی فوق العاده” از 15٪ به 24٪ در طی دوره 5 ساله افزایش یابد.

اگر چه استراتژی‌های نظارتی در هر دو دوره زمانی بررسی شده، مهم بوده‌اند، اما هرگز به اهمیت استراتژی‌های مرتبط با مشتریان، یا کاهش هزینه‌ها نبوده اند. بدیهی است، در صورت وجود مسائل مربوط به حریم خصوصی یا تغییر عمده در مقررات نظارتی یا تأکید مقررات تطبیقی، استراتژی‌ها تنظیم خواهند شد. هم‌چنین واضح است که تمرکز روی جذب و بکارگیری نخبگان و بازآموزی کارکنان در آینده قابل پیش بینی کاهش نمی‌یابد. در گزارش واحد مطالعات اقتصادی تاکید شده است که برای دستیابی به اهداف استراتژیک مورد نظر، همکاری بین بانک‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده راه‌حل، لازم و ضروری می‌باشد. و فقط به کمک این هماهنگی‌ها است که سازمان‌ها قادر به چابکی و انعطاف‌پذیری مورد انتظار بازار خواهند بود.

یکی از آگاهی‌های بزرگ در صنعت بانکی، ماهیت در حال تحول بانکداری باز است که هنوز بسیاری از مصرف کنندگان از آن بی‌اطلاع هستند. بطوریکه در اروپا و برخی جاهای دیگر مراحل مختلفی را طی نموده است، اما از منظر مصرف‌کننده در ایالات متحده امریکا هنوز این طور نیست. مردم برای مدیریت دارایی‌های خود روش‌های ساده‌تری می‌خواهند، تا زندگی روزانه آن‌ها را آسان‌تر نماید. از طرف دیگر تعداد زیادی از بانک‌ها و موسسات مالی در چشم‌انداز خود نسبت به  ارائه و تکامل بانکداری باز، تا حدودی غافل هستند.

در این زمینه تناقضی که وجود دارد، بین تمایل و گرایش به ارائه راه‌حل‌ها و محصولات به صورت تجمیع شده و یکپارچه‌تر، و شفاف بودن در زمینه داده و تبادل و اشتراک‌گذاری داده‌ها بین سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف است.

بیشتر نگرانی‌های موجود در خصوص بانکداری باز، در ارتباط با جمع‌آوری و به اشتراک گذاری داده‌ها با اشخاص ثالث و خطرات ذاتی پیرامون چنین اشتراکی می‌شود. هم‌چنین نیاز به آموزش مصرف‌کننده‌گان و کارکنان در زمینه امنیت داده‌ها وجود دارد. در حال حاضر تعداد بسیار کمی سازمان به طور واقعی آماده ارائه آنچه به مصرف‌کنندگان وعده داده شده است، هستند و در مقایسه با الزامات و مقررات روشن و شفاف در مورد بانکداری باز نتیجه کمتری حاصل شده است. جالب توجه این که در حدود 41٪ بانک‌ها و موسسات مالی برای آینده، فقط به دنبال ارائه محصولات بانکی می‌باشند.

هر یک از بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری باید در مورد مسیری که ترجیح می‌دهند در آینده طی کنند، تصمیم بگیرند. آیا آنها می‌خواهند تحت تاثیر و اعمال نفوذ قدرت بالقوه بانکداری باز، یک سازمان ارائه دهنده خدمات به هم پیوسته چندین خدمت متنوع مالی و غیرمالی باشند، یا با عقب نشینی به دنبال تبدیل شدن به یک بانک تخصصی و شایسته بخش خاصی از جامعه متقاضیان خدمات بانکی هستند؟ و یا آنها به دنبال مشارکت با یک یا چند ارائه دهنده غیرسنتی خدمات هستند و چندین محصول را در زیر یک سقف جمع می‌کنند. به نظر می‌رسد این واضح است که وضع موجود در بلند مدت برای سازمان‌های دارای امید جهت جلوگیری از فروپاشی، گزینه مناسبی نخواهد بود.

مدیرعامل شرکت تمنوس می گوید : “پنج سال بعد، هنگام توصیف بانکداری هوشمند، این بانک بانکی خواهد بود که از تکنولوژی ابری، هوش مصنوعی و سایر فن آوری‌های نوظهور استفاده می‌کند و قادر خواهد بود طیف کاملی از خدمات نوآورانه را به مشتریان خود ارائه دهد.”

از آنجایی که سایر رقبا در جهان امروز ثابت و بی تحرک منتظر نایستاده‌اند، سرعت بخشیدن دراتخاذ یک تصمیم استراتژیک برای سازمان‌ها، در هر مسیری که به عنوان بهترین راه برای خود انتخاب می‌کنند، ضروری است. در زمانی که هنوز درآمدهای سازمان بالا است و ریسک تغییرات زیاد به نظر می‌رسد، تغییر کردن سخت است. بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری سنتی که توسط بانکداران سنتی اداره می‌شوند، به لحاظ تاریخی از ریسک‌پذیری کمتری برخوردارند. اما، در این میان نیاز به نوآوری نیز به خوبی آشکار است و بسیاری از بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری با اتخاذ استراتژی‌های نوآورانه خود به تکاپوی بیشتری می‌پردازند.

تمایل به ایجاد “بانک دیجیتال سبز”، توسط 36٪ از پاسخ‌دهندگان تحقیق ذکر شده است، و این تمایل به ساختن چیزی جدید را نشان می‌دهد. در حالی که این استراتژی به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا خواسته خود را بر بسترهای پرقدرت موجود خود بسازند، همین پایه‌ها و بسترهای قدرتمند موجود می‌تواند عامل بازدارنده این سازمان‌ها از ابتکار و نوآوری‌های ممکن نسبت به ساخت بر مبنای صفر باشد. چیزی که اخیرا قابل مشاهده است برخی از ابتکارات در بانکداری دیجیتال توسط بانک‌هایی مانند HSBC و JPMorgan Chase در این زمینه است که چنین امکانی بر بسترهای موجود از قبل برای  آن ها فراهم نبود.

سایر بانک‌ها و موسسات مالی نیز از طریق همکاری با شرکت‌های فین تک، سرمایه‌گذاری در فین‌تک، و یا ساخت واحدهای نوآوری در داخل خود در حال نوآوری هستند. صرف نظر از اینکه چه استراتژی در پیش گرفته شود، چیزی که مشخص و واضح است این که امروزه در بسیاری از سازمان‌ها به مقوله نوآوری به عنوان چیزی فراتر از یک مسکن و راه کار موقت  پرداخته می‌شود.

هنگامی که از سرمایه‌گذاری برای تحول دیجیتالی صحبت می‌شود، بیشترین تمرکز بر تلاش برای مقابله با مجرمان سایبری که به طور فزاینده‌ای مشکل ساز می‌شوند معطوف می‌گردد. با این وجود گرایش استفاده از فن‌آوری ابری، نیز به شکل روزافزون در اولویت قرار گرفته و نشان از اهمیت مداوم کاهش هزینه‌ها در موسسات و سازمان‌های موجود دارد. هم‌چنین اهمیت روزافزون استفاده از داده‌ها، تجزیه و تحلیل پیشرفته و فن آوری‌های دیجیتال برای تجربه‌های بهتر، نیز قابل اغماض نمی‌باشند، و استفاده و بکارگیری هوش مصنوعی  در این تجزیه و تحلیل‌های پیشرفته می‌تواند به نزدیک شدن تجربیات کاربران متناسب با انتظارات و توقعات آنها در مقابل خودکارسازی یکنواخت تمام اجزا بانکی منجر شود.