چرا مدیران ارشد بانک‌ها فساد میکنند؟
رئیس کمیته پولیوبانکی مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید براینکه سرنوشت مدیران متخلف بانکی که پرونده آنها در دستگاه قضایی درحال بررسی است باید درس عبرتی برای انتخاب مدیران عامل سایربانک‌ها باشد،گفت:فشار برای اعطای تسهیلات خارج از ضوابط معمولاً زیاد است.
عصر بانک؛ بروز فسادهای پیدا و پنهان از سیستم بانکی در سال‌های اخیر نشان می دهد که در اکثر این فسادها مدیران و اعضای هیات عامل بانک‌های متخلف حضور داشته اند. بررسی ابعاد مختلف بروز فساد در بانک‌ها نشان می دهد که نوع انتخاب مدیران عامل و اعضای هیات عامل بانک‌ها سهم بالایی در فسادهای کوچک و بزرگ بانکی دارد.
تقریباً در اکثر بانک‌های متخلف، مدیران ارشد و اعضای هیات مدیره با سفارش افراد با نفوذ روی کار آمده اند و در دوره مدیریت هم به دلیل نوع انتخاب‌شان مجبور به اجرای سیاست های سفارشی و فرمایشی بوده اند. اجرای این سیاست های فرمایشی در نهایت اما به ضرر بانک و سپرده گذاران تمام می شود.
اصغر ابوالحسنی معاون اسبق اقتصادی بانک مرکزی و رئیس کمیته پولی و بانکی مجمع تشخیص مصلحت نظام در همین ارتباط در گفت‌وگو با تسنیم، اظهار داشت: در سیستم های بانکی و مالی دنیا، در زمان گزینش مدیران هم شرایط تخصصی و هم شرایط عمومی افراد را در نظر می گیرند؛ در این مرحله، ابتدا شرایط تخصصی را با در نظر گرفتن سابقه و عملکرد مدیریتی افراد، سنجیده و نسبت به احراز شغل و پست مدیریتی اقدام می کنند. در صورتی که افراد دارای شرایط تخصصی باشند بعد به سراغ بررسی سایر شرایط آنها می روند.
وی با تأکید بر اینکه در انتخاب مدیران باید چند مسأله را در نظر گرفت، افزود: مرجع پیشنهاددهنده، مرجع بررسی کننده و مرجع تأیید کننده باید حتماً در انتخاب مدیران بانکی مورد توجه باشد؛ عموماً در سیستم های پولی، مالی و بانکی مرجع پیشنهاددهنده سهامداران بانک‌ها هستند؛ سهامدار در مجمع عمومی افرادی که مدنظرش است را معرفی می کند و آنها نیز مراحل احراز شرایط تخصصی و عمومی را طی می کنند.
رئیس کمیته پولی و بانکی مجمع تشخیص مصلحت نظام ضمن اشاره به اینکه در تمام دنیا مرجع تأیید صلاحیت دستگاه های بالادستی هستند، گفت: مثلاً در آلمان بافین (نهاد نظارتی بازار مالی آلمان) به همراه بانک مرکزی، صلاحیت های مدیران را بررسی می کند؛ در ایران نیز بانک مرکزی وضعیت تخصصی فرد را بررسی می کنند. در ایران فرد امتحان های مربوط به گزینش را انجام میدهد و چنانچه قبول شود، با در نظر گرفتن شرایط عمومی و تخصصی به بانک یا موسسه مالی مورد نظر معرفی می شود.
ابوالحسنی با بیان اینکه مدیران بانکی در ایران طبق قانون، معرفی و بررسی شده و بعد از آن منصوب می شوند، در پاسخ به این پرسش که آیا مرجع معرفی کننده ممکن است از طریق رانت و سفارش مدیران را معرفی کند؟ گفت: اگر بانک خصوصی باشد، در مجمع عمومی مدیران انتخاب می شوند ولی اگر بانک دولتی باشد طبق قانون، وزیر اقتصاد مدیران را معرفی می کند.
معاون اسبق اقتصادی بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که آیا معاونت نظارتی بانک مرکزی به تنهایی می تواند مسئولیت نظارت بر مدیران بانکی را داشته باشد؟ تصریح کرد: معاون نظارتی به تنهایی مسئول نیست بلکه کمیته تخصصی بررسی کننده در بانک مرکزی شامل مجموعه ای از مدیران متخصص و صاحب نظر هستند که صلاحیت افراد و مدیران معرفی شده را بررسی می کنند.
ابوالحسنی در پاسخ به این حرف که وضعیت فعلی که در سیستم بانکی حاکم است نشان میدهد، این کمیته ها نتوانسته اند موفق باشند و موید آن برخی از مدیران بانک هایی هستند که کارنامه کاری‌شان سیاه است و در رفت و آمد به دستگاه قضایی هستند، تأکید کرد: در کنار این کمیته ها شرایط عمومی معرفی شوندگان، توسط نهادهای امنیتی و نظارتی نیز بررسی می شود ولی مانند سایر موارد ممکن است در این مسیر افرادی هم معرفی شوند که صلاحیت نداشته باشند و بعنوان مدیر بانک یا موسسه اعتباری فعالیت کنند.
وی گفت: تجربه شخصی ام نشان داده که هر مدیری که به این صورت انتخاب شود و در نقاط تخصصی و عمومی ضعف داشته باشد، نمی تواند خیلی در آن پُست مدیریتی حضور داشته باشد.
رئیس کمیته تخصصی پولی و بانکی مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به این سوال که حضور مدیران ناشایست چه ضررهایی به بانک و سپرده گذاران می زند؟ تصریح کرد: بستگی به نقش آن مدیر در بانک دارد؛ ممکن است مدیرعامل بانک باشد یا اعضای هیات مدیره، بیشتر بستگی به سمت سازمانی و اثرگذاری آن دارد.
وی درباره نقش مدیران عامل بانک ها در ناکارآمدی سیستم بانکی گفت: سود و زیان بانک تابع شرایط مختلفی است و مدیرعامل به تنهایی نمی تواند در این زمینه اثر گذار باشد؛ عمواملی در چند ده سال جمع می شود و وضعیت فعلی بانک را رقم می زند و نمی توان به یک دوره یا یک مدیرخاص نسبت داد.
ابوالحسنی در پاسخ به اینکه بعنوان نمونه اشاره می کنم به پرونده مدیران سابق یکی از بانک های خصوصی که از چند ماه قبل در دستگاه قضا باز است و هنوز تعدادی از این افراد بازداشت هستند؛ چرا باید این مدیران در سیستم بانکی اجازه حیات داشته باشند و به راحتی وام های میلیاردی را به نزدیکان و افراد سفارش شده پرداخت کنند آنهم بدون هیچ ضامن و شرایطی! گفت: همیشه روی بانک ها فشار برای اعطای تسهیلات خارج از ضوابط و دستورالعمل ها بوده است، ولی باید در انتخاب مدیر به گونه ای عمل شود که تحت تأثیر این فشارها قرار نگیرد؛ بدیهی است که در دوره هایی ممکن است افرادی که به عنوان سهامدار اصلی منصوب می شوند افرادی را انتخاب می کنند که صلاحیت لازم را نداشته باشند؛ خوب است این موارد درس عبرتی باشد برای اینکه در سایر بانک ها افراد متخصص انتخاب شوند.
وی در پاسخ به این سوال که بهتر نیست سازمان نظارتی خاصی برای بانک ها تشکیل شود تا بر عملکرد مدیران بانک ها نظارت دقیق تری داشته باشد؟ عنوان کرد: چه نظارتی قوی تر از بانک مرکزی می توانیم داشته باشیم؛ اگر بانک مرکزی در حوزه نظارت بر بانک ها ضعیف است باید این حوزه را تقویت کند و نیازی نیست که نهادی دیگر مسئولیت نظارت بر بانک ها را برعهده گیرد.