صدها میلیون تومان گردش مالی روزانه سایت‌های قمار و شرط بندی با ابهامی به نام درگاه بانکی
هر چند حضور در سایت‌های شرط‌بندی برای بسیاری از طرفداران فوتبال صرفا جنبه تفریح و سرگرمی دارد و بخش زیادی از این افراد، مبلغ محدودی را برای این تجربه به حساب این سایت‌ها واریز می‌کنند اما بر خلاف تصور ابتدایی، آنچه که در پشت پرده این سایت‌ها اتفاق می‌افتد یک تفریح و سرگرمی ساده نیست و فضایی قابل توجه برای درآمدزایی گردانندگانشان به وجود می‌آورد.
عصر بانک؛ هر چند به دلیل ممنوعیت فعالیت سایت‌های شرط‌بندی در ایران عملا در هیچ نهاد دولتی و نظارتی اطلاعات مربوط به گردانندگان واقعی، حساب‌های بانکی و میزان درآمد این سایت‌ها به ثبت نرسیده اما با توجه به رصدهایی که از طریق شبکه بانکی انجام شده، تخمین زده می‌شود که این سایت‌های ایرانی به طور میانگین، روزانه 200 میلیون تا یک میلیارد تومان گردش مالی دارند و بعضا بسته به جذابیت بازی‌ها یا ورزش‌هایی که در جریان است این رقم بالاتر نیز می‌رود.
سایت‌های شرط‌بندی ایرانی عملا هیچ اطلاعاتی از تعداد کاربرانشان، تعداد تراکنش‌هایی که در طول روز انجام می‌دهند و میزان درآمدی که در پایان به دست می‌آورند، ارایه نمی‌کنند و برای اجرای برنامه‌های مدنظرشان از سایت‌ها و درگاه‌های بانکی اجاره‌ای استفاده می‌کنند و همین مساله ماهیت این سایت‌ها را خاکستری و غیرقابل ردیابی می‌کند. کاربران نمی‌دانند پول خود را به چه کسانی تحویل می‌دهند، در صورت درخواست برای بازگشت پول‌هایشان باید چه مراحلی را طی کنند و در نگاه کلان‌تر با همان مبالغ محدود و پیش افتاده به راه‌اندازی چه مجموعه پیچیده‌ای کمک می‌کنند. گردش مالی روزانه یک میلیارد تومان برای بسیاری از واحدهای تولیدی و صنعتی ایرانی یک آرزوی دست نیافتنی است اما به نظر می‌رسد این سایت‌ها که هیچ یک از مراحل مورد نیاز برای قانونی شدن را نیز طی نکرده‌اند به راحتی از این طریق پولدار شده‌اند.
ساز و کار سایت‌های شرط بندی
«نتیجه یک مسابقه فوتبال را درست پیش‌بینی کنید و پولدار شوید». این جمله تبلیغاتی، این روزها یکی از پر تکرارترین جمله‌هایی است که در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود. کانال‌های فعال در این شبکه‌ها معمولا در ازای دریافت مبلغی بسیار محدود، اطلاعات دسترسی به سایتی را ارایه می‌کنند که در صورت جذب مخاطب یک دنیای عجیب را پیش روی افراد باز می‌کند.
نحوه جذب مخاطبان معمولا به ساده‌ترین شکل ممکن صورت می‌گیرد. در پیام‌های تبلیغاتی، تصویری از فضای بازی شرط‌بندی با اطلاعات ابتدایی و سربسته ارایه می‌شود و در صورتی که مخاطب به هر یک از آنها ورود کند با گزینه‌هایی گسترده مواجه می‌شود که تمامی آنها یک وجه اشتراک ثابت دارند، پول خود را از طریق شیوه‌های اعلام شده، واریز کنید و پس از آن منتظر بمانید تا برنده شوید.
سایت‌های شرط‌بندی در ایران به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند، سایت‌هایی که فقط مخصوص بازی‌های آنلاین طراحی شده‌اند و سایت‌هایی که در کنار این بازی‌ها امکان شرط‌بندی روی نتایج بازی‌های ورزشی که در سراسر جهان انجام می‌شوند را فراهم می‌کنند. در هر دو نمونه ابتدا سایت از فرد درخواست می‌کند که با ثبت اطلاعات اولیه خود، شرایط را برای ورود به حساب کاربری شخصی‌اش فراهم کند و معمولا این سایت‌ها در گام نخست اجازه ثبت‌نام مستقیم را به مخاطب تازه‌وارد نمی‌دهند و فرد باید اصطلاحا از طرف یکی از اعضای سابق سایت دعوت شود. در صورتی که این دعوت انجام شود، نام و اطلاعات فرد ثبت شده و فضا برای آغاز شرط‌بندی فراهم می‌شود.
در نمونه نخست، کاربر پس از ورود به سایت و شارژ حساب خود باید وارد فضای برخی بازی‌های آنلاین شود که محور اصلی آنها شرط‌بندی است و سایت اعلام می‌کند که در صورت برنده شدن، پول به حساب فرد واریز می‌شود. در نوع دوم سایت‌ها نیز معمولا این بازی‌های آنلاین طراحی شده و فرد این گزینه را نیز خواهد داشت اما محور اصلی کار، شرط‌بندی در بازی‌های ورزشی است. آنچه که این سایت‌ها را برای کاربران جذاب می‌کند، نوع طراحی ساده و سهل‌الوصول و البته گستردگی فعالیت آنهاست. کاربر برای شرط‌بندی تنها چند دقیقه زمان نیاز خواهد داشت و در کمترین زمان تمام اطلاعات مورد نیاز از بسیاری از رشته‌های ورزشی را دریافت می‌کند.
با توجه به اینکه شرط‌بندی منطق خاصی ندارد، این سایت‌ها نیز در کنار پیش‌بینی نتایج برای بسیاری از دیگر گزینه‌ها در جریان یک بازی ورزشی نیز به کاربر امکان شرط‌بندی می‌دهند و همین مساله عملا سنجش چگونگی فعالیت این سایت‌ها و میزان گردش حسابشان را غیرقابل ارزیابی می‌کند.
ابهامی به نام درگاه بانکی
ممنوعیت فعالیت این سایت‌ها در ایران باعث شده، بسیاری از مخاطبان درباره چگونگی فعالیت آنها سوال‌های بی‌جوابی داشته باشند. یکی از اصلی‌ترین این سوال‌ها درباره چگونگی مدیریت فعالیت اقتصادی سایت‌های شرط‌بندی است. سایت‌های شرط‌بندی ایرانی برای دریافت منابع مالی کاربرانشان معمولا شیوه‌هایی متفاوت در پیش می‌گیرند و در بسیاری از آنها میزان سهولت دریافت پول به میزان فعالیت و قدمت کاربر بستگی دارد. در این سایت‌ها معمولا در گام‌های ابتدایی، کاربر برای شارژ حساب باید نوعی از پول‌های دیجیتال را خرید کند و در گام‌های بعدی به کاربر امکان آن داده می‌شود که با ورود به یک درگاه بانکی، مبلغ مورد نظر را شارژ کرده سپس در فضای سایت آن را خرج کند. در صورتی که کاربر قصد بیرون کشیدن پول باقی مانده در حساب خود را داشته باشد نیز باید شماره حساب خود را وارد کند تا سایت از طریق آن پول را به صاحبش بازگرداند. در ماه‌های اخیر سایت‌های شرط‌بندی‌ای فعال شده‌اند که بدون پشت سر گذاشتن هیچ مقدمه‌ای از همان ابتدا کاربر را به یک درگاه بانکی وصل می‌کنند و جابه‌جایی پول را از همین طریق نهایی می‌کنند.
البته این مسیر از سوی برخی از سایت‌های شرط‌بندی بارها نقض شده و بر اساس پرونده‌هایی که نزد پلیس فتا باز شده، بسیاری از سایت‌های شرط‌بندی عملا پوششی برای کلاهبرداری به شمار می‌روند و در بسیاری از موارد کاربران در زمان بازپس‌گیری پول‌هایشان یا به مشکل برخورده‌اند یا در نهایت امکان خارج کردن آن از سایت را پیدا نکرده‌اند.
با وجود تمام این مسائل و ابهامات، تعداد زیادی از سایت‌های شرط‌بندی عملا بدون محدودیت کار خود را ادامه می‌دهند. هر چند تعدادی از آنها به دفعات فیلتر شده‌اند اما معمولا با ارایه یک آدرس جدید، فیلترینگ را نیز دور می‌زنند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند. از سوی دیگر با وجود ممنوعیت‌ها، فعال ماندن درگاه‌های بانکی این سایت‌ها نیز برای مخاطبان این سوال را به وجود آورده که آیا بانک‌ها رسما به این سایت‌ها مجوز راه‌اندازی درگاه پرداخت داده‌اند یا شیوه‌ای دیگر برای دریافت وجوه کاربران به کار گرفته می‌شود؟
گردش مالی روزانه چند صد میلیونی
سیدادیب حافظی‌گل، پژوهشگر و مشاور در حوزه پرداخت در گفت‌وگو با «اعتماد» به بخش‌هایی از عملکرد این سایت‌ها پرداخته و معتقد است این سایت‌ها در سال‌های گذشته توانسته‌اند به شکل هوشمند کار کنند و همواره یک قدم جلوتر از اقدامات و پیشگیری‌ها هستند. به گفته وی قبل از هر چیز باید به این موضوع نظر داشت که قمار و شرط‌بندی در ایران نه تنها از نظر قانونی ممنوع است که بر اساس اسلام هر گونه فعالیت در این حوزه حرام بوده و هیچ‌یک از مراجع تقلید به هیچ عنوان اجازه فعالیت در این حوزه‌ها را نمی‌دهند.
این کارشناس درباره چگونگی فعالیت سایت‌های شرط‌بندی و نحوه دور زدن قوانین از سوی آنها اظهار کرد: این سایت‌ها نحوه فعالیت خود را با استفاده از شیوه‌های مختلف مخفی می‌کنند. دامنه مورد استفاده سایت‌های شرط‌بندی اجاره‌ای است و گاهی با چند واسطه در اختیار آنها قرار می‌گیرد. برای باز نگه داشتن درگاه‌های بانکی نیز از مجوزها یا اطلاعات سایر شرکت‌ها بهره می‌برند.
حافظی‌گل ادامه داد: برای مثال سایتی با هدف فروش یا اجاره یک کالای مجاز ثبت می‌شود و با استفاده از همین نماد این طور به نظر می‌رسد که نشان اعتماد لازم را از وزارت صمت دریافت می‌کند. پس از آن با استفاده از همین نماد به عنوان یک کسب‌وکار اینترنتی درخواست درگاه بانکی می‌دهد و امکان پرداخت‌های الکترونیک را برای خود فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه ابتدا رصد تراکنش‌های این سایت‌ها ممکن نبود، تصریح کرد: پس از بررسی‌های طولانی‌مدت، الگوریتم فعالیت‌های بانکی این سایت‌ها کشف شد. برای مثال سایتی برای فروش کالایی که مجوز گرفته که حداقل قیمت آن یک میلیون تومان است اما وقتی اطلاعات تراکنش‌های آن مورد بررسی قرار گرفت، مشخص است که این سایت در چند دقیقه چندین تراکنش 30 هزار تومانی داشته و این روال ادامه دارد. با در کنار هم قرار دادن این اطلاعات نحوه فعالیت بانکی سایت‌های شرط‌بندی شناسایی و ثبت شد.
این کارشناس با تاکید بر این موضوع که با توجه به بالا بودن تعداد سایت‌های شرط‌بندی و گستردگی فعالیت‌هایشان نمی‌توان عددی دقیق برای میزان گردش مالی سایت‌های شرط‌بندی تعیین کرد، گفت: اطلاعات ارزیابی شده، نشان می‌دهد که بسیاری از این سایت‌ها روزانه و به طور میانگین بین 200 تا 300 میلیون تومان گردش مالی دارند و در بعضی موارد این عدد در طول یک روز از مرز یک میلیارد تومان برای یک سایت نیز عبور می‌کند. حافظی‌گل در پاسخ به این سوال که آیا میان بانک‌ها و این سایت‌های شرط‌بندی، ارتباط یا مراوده‌ای وجود داشته نیز تاکید کرد: با توجه به اجاره‌ای بودن سایت‌ها و اعلام اطلاعات درگاه‌های بانکی به عنوان شرکت‌های مجاز عملا قوانین دور زده می‌شود و در این زمینه میان بانک‌ها و این سایت‌ها هیچ ارتباطی وجود ندارد. به گفته وی در این زمینه کارشناسان شرکت‌های پرداخت اطلاعات، گردش‌های مالی ثبت شده را رصد کرده و در صورت دیدن تخلف، گزارش مربوط به این اتفاق به مراجع قضایی ارسال می‌شود و بانک‌ها در این حوزه کار خاص دیگری نمی‌توانند انجام دهند. این کارشناس درباره امکان برخورد با این سایت‌ها یا محدود کردن فعالیت‌هایشان نیز بیان کرد: امروز میزان فعالیت این سایت‌ها به جایی رسیده که امکان انکارشان وجود ندارد و عملکرد سال‌های گذشته نشان می‌دهد این سایت‌ها به شکل هوشمند فعالیت می‌کنند و هر چند با آنها برخورد می‌شود اما همواره تلاش می‌کنند یک قدم جلوتر از این برخوردها باشند.
جذابیت ابتدایی سایت‌های شرط‌بندی برای کاربران و وعده‌هایی که از سوی آنها برای درآمدزایی بدون دردسر ارایه می‌شود، باعث شده تعداد کسانی که در آنها فعالیت می‌کنند در سال‌های گذشته افزایش یابد. جدا از کلاهبرداری‌هایی که به نام این سایت‌های شرط‌بندی انجام می‌شود، ممنوعیت فعالیت آنها در ایران عملا فضای عملکردشان را از شفافیت دور کرده و به سمت یک فضای تاریک حرکت می‌دهد. از این رو به طور دقیق میزان درآمدزایی این سایت‌ها و گردانندگان اصلی‌شان پنهان است و همین امر باعث شده با وجود تمام برخوردها و پیگیری‌هایی که در سال‌های اخیر انجام شده همچنان تعدادی از این سایت‌ها به کار خود ادامه داده و صاحبان سایت‌های شرط‌بندی در فضای مجازی ایران جولان دهند.