همه چیز درباره سککوک، اولین سامانه مبادلات اعتباری در ایران
سامانه کشوری کسب و کار به کسب و کار، اولین سامانه مبادلات اعتباری در ایران و سامانه‌ای جهت ارتقاء و تسهیل تعاملات تجاری داخلی و بین المللی است.
عصر بانک؛تأمین مالی، موضوعی است که در چند سال اخیر تحولات چشمگیری به خود دیده است. از مهمترین موضوعاتی که در زمینه تأمین مالی متحول شده ، اعتبارسنجی مشتریان است. عصربانک با فردوس باقری، مدیرعامل شرکت سککوک درباره پلتفرم سککوک و تأمین مالی زنجیره تأمین گفت‌و‌گوی داشته است که در ادامه می‌خوانید.
کمی درباره‌ی مبانی تأمین مالی هدفمند توضیح دهید.
در تأمین مالی هدفمند بحث‌های زیرساختی اهمیت بالایی دارند. از مهمترین ریسک‌های تأمین‌مالی کشورهای جهان و بخصوص کشور ما، انحراف منابع ارائه شده از موضوعات مورد تأمین مالی است. اگر تأمین مالی شونده منابع مالی را خارج از موضوع تأمین مالی صرف نماید، در کوتاه مدت و میان مدت اقتصاد کلان را با مخاطره‌های فراوانی درگیر می‌کند. مثال واضح آن نوسانات بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله در بازار ارز، طلا و مسکن در چند دهه گذشته است. همچنین با توجه به تفاوت بازدهی بخش‌های اقتصادی، این امر کاهش تولید، اشتغال و در نهایت ایجاد مطالبات معوق ومشکوک الوصول را تشدید می نمایند.
در اقتصادهای توسعه یافته جهان تغییرات راهبردی تحت عنوان زنجیره تأمین مالی یا تأمین مالی زنجیره تأمین ایجاد بوجود آمده است که تأمین مالی را از افراد و پشتوانه دارایی‌های ترازنامه، به تأمین مالی مبادلات تجاری و مطالبات و براساس اطلاعات جامعی بر بستر فناوری سوق داده است.
آیا در تأمین مالی زنجیره تأمین از شیوه‌های جدیدی از معامله یا مبادله نیز استفاده می شود؟
بله؛ مفهوم معاملات به روش حساب باز یا "Open account" شیوه‌ای است که به خریدار و فروشنده امکان می‌دهد با بهره گیری از برات (bill of exchange ) و بدون اتکا به ضمانت شبکه بانکی معامله کرده و بدون بهره گیری از اعتبار اسنادی (LC) در زنجیره های تأمین مالی ورود کنند.
بنا بر گزارشات، در سال 2013 حجم تراکنش‌های حساب باز حدود 80 درصد تراکنش‌های سوئیفت را به خود اختصاص داده است که این نرخ روز به روز افزایش پیدا می‌کند.
در گذشته دو نفر که شناختی از همدیگر نداشتند و در نقاط مختلف جغرافیایی قرارداشتند برای مبادلات نیازمند شبکه بانکی برای تضمین و بهره گیری از روش اعتبار اسنادی بودند. با استفاده از روش حساب باز می توان این نیاز را مرتفع و به شبکه فناوری اطلاعات اجازه داد با شفاف سازی مبادله و اعتبارسنجی معتبر، علاوه بر کاهش هزینه ها، سرعت مبادله را تا چندین برابر افزایش دهد.
آیا در تأمین مالی زنجیره تأمین شیوه‌های متنوعی وجود دارد تا بر اساس نیاز مشتری ویژه‌سازی شود؟
بله؛ در تأمین مالی اسناد دریافتنی، forfeiting و factoring در دنیا دو شیوه قابل استفاده هستند. forfeiting به شیوه مرسوم خرید دین در کشور ما نزدیک است، factoring (عاملیت) نیز مفهومی جدید است که بر اساس آن فاکتور یا همان صورتحساب دارای اعتبار قانونی شده و به عنوان سند تجاری الزام آور از آن استفاده می‌شود. در factoring تأمین مالی کننده مالکیت فاکتور را در اختیار گرفته و تأمین مالی را انجام می دهد. در forfeiting نیز کالا، فروخته شده و برات متناظر آن تأمین مالی می‌شود.
با این توضیحات چه راهکاری را پیشنهاد می‌دهید؟
ما باید گفتمان خود را در تأمین مالی تغییر دهیم، برای این تغییرات به زیرساخت‌هایی نیاز داریم که بتواند امکان تعامل خرید و فروش را ایجاد کند (E-invoice)، اسناد را الکترونیکی به بانک منتقل کند (Customer to Bank)، و بین دو نهاد مالی رابطه ایجاد نماید (Transaction Matching Application).همچنین اخیراً سفته جدیدی به بازار آمده است که آن را می توان مقدمه خوبی برای دیجیتالی شدن سفته و سایر اسناد تجاری قلمداد کرد. می توان با اسکن کردن این سفته صحت و اصالت آن را سنجید. گردش آن را ثبت کرد و از طریق امضاء دیجیتالی و انتقال، منشا و مقصد آن را رهگیری نمود.
سککوک چه نقشی می تواند در این تغییر گفتمان داشته باشد؟
راهبرد ما در سککوک تبدیل شدن به پلتفرم تأمین مالی زنجیره تأمین (Supply Chain Finance) و سامان دادن به تأمین مالی هدفمند در کشور است.
سه استراتژی اصلی ما تبدیل شدن به ماژول بانکداری شرکتی در بانک های کشور، فعالیت در بخشی از یک شرکت مادر تخصصی، و ارائه خدمات به صورت یک پلتفرم می‌باشد. ما در سککوک هر سه استراتژی را پیاده سازی کردیم.هم اکنون از ظرفیت‌های بازار سرمایه و نظام بانکی بهره می بریم و همزمان بهبود و تغییر قوانین را هم پیگیری می‌کنیم.
امروزه در دنیا بانک از یک نقطه تضمین به نقطه امضاء اسناد تغییر ماهیت داده است. در سوئیفت برای این شکل از تراکنش، استانداردهای کد تراکنش جدیدی ایجاد شده است. این کد تراکنش امضا کننده برات را شناسایی نموده و متعاملین را از تضمین بانک بی نیاز می‌کند. ما در سککوک به این سمت حرکت می‌کنیم. اکنون در داخل کشور موضوع تأمین مالی بنگاه‌ها و در خارج الگوهایی مانند تهاتر را دنبال می کنیم. تلاشمان این است که موضوع تأمین مالی را به نفع مصرف کننده داخلی (بنگاهدار داخلی) اصلاح رویه دهیم.
هدف نهایی کار در پلتفرم SCF، کاهش هزینه تأمین مالی و افزایش سرعت است. در شرایط کنونی کشور، شیوه‌های سنتی تأمین مالی، پاسخگوی همه نیازها نیستند. از آن گذشته حجم و میزان تأمین مالی صورت گرفته نیز با عددهایی که در حوزه رشد اقتصادی نیاز داریم تطابق ندارد. به این معنی که میزان تزریق منابع در کشور منجر به رشد همسان تولید ناخالص ملی(GDP) نمی‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت منابع در جهت اهداف تأمین مالی صرف نمی‌شود.
مزایای پلتفرم سککوک در تأمین مالی برای اقتصاد کشور چیست؟
در پلتفرم سککوک تأمین مالی بر اساس فعل و انفعال تجاری صورت گرفته و از اعتبار به جای پول نقد بهره گیری می‌شود. با این شیوه تأمین مالی دقیقا در موضوع استفاده می‌شود. و خارج کردن تأمین مالی از مسیر هدف گذاری شده صرفه اقتصادی خود را از دست خواهد داد. در طی زنجیره، رونق تولید بنگاه‌های کوچک و متوسط باید از طریق ارتقاء کارایی منابع اتفاق بیافتد. در روش سنتی هر حلقه زنجیره به صورت موازی تأمین مالی می‌شد که با شیوه نوین در سککوک یک حلقه تأمین مالی شده و اثرات آن تأمین مالی در حلقه های دیگر بروز می کند.
از سوی دیگر وام‌های یارانه‌ای یا تزریق پول نقد برای تحریک تولید اثرات تورمی ناگواری را منجر می‌شوند که در حال حاضر با اثرات ناشی از این نوع عملکرد دست و پنجه نرم می‌کنیم. همچنین تخصیص تأمین مالی در بازه زمانی مورد نیاز هزینه‌های جانبی را به شدت کاهش می‌دهد. سککوک علاوه بر این خدمات نقش شفاف‌سازی را نیز با بهره گیری از فناوری اطلاعات ایفا می‌نماید. از طریق سککوک می توان محل مصرف تأمین مالی را رهگیری و کنترل کرد که خطر نکول تسهیلات را نیز کاهش می دهد.
اطلاعات باقی مانده در زنجیره‌ها نیز کمک شایانی به اعتبارسنجی مبادله‌گران و بهبود سلامت معاملات در کشور می‌کند. این محورها جزء محورهایی است که به نظر می رسد شبکه اقتصادی کشور به شدت به آن ها نیاز دارد.
ما با گام‌های کوچک و براساس ظرفیت‌هایی که در بازار پولی کشور وجود دارد، تلاش می‌کنیم. استراتژی توسعه و تغییر را بایستی پلکانی طراحی و اجرا کرد و ازین طریق در حال حاضر سککوک توانسته است بخش قابل توجهی از بازار را با خود همسو کند.
مهمترین اتفاق در سککوک تا به حال چه بوده است؟
مهمترین اتفاق در پلتفرم سککوک تغییر در نگاه بازار بانکی و پولی کشور است. این شرکت توانسته است مفهومی که وجود نداشته را ایجاد کند. امروز در اداره‌های اعتباری بسیاری از بانک‌ها، سککوک ماهیتی شناخته شده است. علاوه بر این گزارشات ستاد اقتصاد مقاومتی نشان می‌دهد که حدود 35 تا 40 درصد مشکل توسعه کشور، مساله تأمین مالی است. هدف ما در سککوک کسب بین 3 تا 5 درصد بازار تأمین مالی سرمایه در گردش کشور است.
آیا بخشی از ساختار پولی و مالی کشور وجود دارد که نیاز به کمک آنها دارید؟
درخواست ما از بانک مرکزی این است که پیشرو و حمایتگر به روز رسانی و نوآوری در شیوه‌های سنتی باشد. استنباط ما این است که بانک مرکزی با نگاهی بازتر می‌تواند ما را در حرکت در چهارچوب قوانین بهبود یافته و روزآمد شده موجود حمایت کند، و در نزدیک شدن به نقطه ایده آل یاری رساند. باید خلاءهای موجود را پوشش دهیم ولی در شرایط فعلی این امکان وجود دارد که دستورالعمل‌ها دوباره بررسی شوند.
فناوری مانع توسعه نیست و بایستی از توان فناوری در راستای بهبود کسب و کار بهره برد. صاحبان کسب و کار و بخش قانون گذاری، به گفتمان‌های جدید اقتصادی نیاز دارند و تعویق این تغییر گفتمان، فرصت‌های پیشروی بنگاه‌هایمان کمتر و هزینه و ریسک بیشتری به آنها وارد می‌شود.