تا رسیدن به بانکداری دیجیتال در ایران چقدر راه باقی است؟
با توجه به افزایش بازیگران صنعت فین‌تک، بانک‌ها نیز به دنبال افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری هستند.
عصر بانک؛دولت‌های سراسر جهان به‌طور مداوم در حال سرعت بخشیدن به پذیرش سرویس‌های بانکداری دیجیتال هستند. در ایران نیز بانک‌ها ملزم به آغاز یک سفر به سمت بانکداری دیجیتال شده‌اند. برنامه «اقتصاد مجازی» رادیو اقتصاد، هفته گذشته با عنوان بانکداری الکترونیک و تغییر سبک زندگی به بررسی جایگاه بانکداری الکترونیک و دیجیتال در ایران پرداخت.
در این برنامه میلاد بیگدلی شاملو؛ مدیر امور بازاریابی داتین، درباره تغییر فناوری و جایگاه فعلی و آینده بانکداری الکترونیک در ایران به بیان نظرات خود پرداخت.
میلاد بیگدلی شاملو، مدیر امور بازاریابی داتین، در ابتدای این برنامه با اشاره به خدمات بانکداری در گذشته گفت: «اگر 10 سال گذشته قصد داشتیم شعبه بانکی را تصور کنیم مفاهیمی مثل اینترنت و موبایل بانک وجود نداشت. تا قبل از پا به عرصه گذاشتن این مفاهیم، بانک‌ها نقش سیستم‌های سنتی و کاغذی را بازی می‌کردند. با گذشت زمان و استفاده بانک‌ها از سبک‌های جدید فناورانه، صنعت بانکداری توانست نقش‌های جدیدی را بر عهده بگیرد.»
او در ادامه به مفاهیم جدید بانکداری الکترونیک اشاره کرد و گفت: «امروزه مفاهیمی مانند بلاکچین، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی سیستم‌های بانکی را تحت تأثیر قرار داده¬اند. یکی از مباحثی که امروزه به شدت پر اهمیت است، بانکداری دیجیتال و تفاوت‌های این حوزه نسبت به بانکداری الکترونیک است.»
صنعت بانکداری با استفاده از فناوری اطلاعات توانسته محصولات جدیدی مانند اینترنت و موبایل بانک را تحت عنوان بانکداری الکترونیک عرضه کند. بیگدلی با بیان این مطلب گفت: «طی چند سال اخیر مفهوم بانکداری دیجیتال در کشور مطرح شده است. فناوری اطلاعات این فضا را به وجود آورده تا بانکداری دیجیتال بتواند علایق هر مشتری را شناسایی و با توجه به آن خدمات و سرویس ارائه کند. همچنین با توسعه بانکداری دیجیتال، سرویس‌های بانکی مطابق با تغییر نیاز صنایع مختلف خود را وفق می‌دهند.»
مدیر امور بازاریابی داتین در ادامه با بیان اینکه بانکداری دیجیتال و الکترونیک با یکدیگر تفاوت دارند، گفت: «صنعت فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر تغییر کرده و متناسب با آن لازم است سایر صنایع که از آن بهره برده¬اند به‌روزرسانی شوند. در واقع بانکداری دیجیتال سیر تحول بانکداری الکترونیک است.»
از سال‌های گذشته بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌ها، محصولات و خدمات خود را مبتنی بر مفهوم بانکداری دیجیتال ارائه کرده‌اند. بیگدلی با بیان این مطلب، مفهوم بانکداری دیجیتال را وجود زیرساخت‌های ارائه غیرحضوری خدمات بانکی به مشتریان از صفر تا صد تعریف کرد که نیاز به حضور فیزیکی مشتری در بانک و وجود شعبه‌های متعدد بانکی را بی‌معنی می‌کند.
او در ادامه به فضایی که بانکداری دیجیتال برای استارت‌آپ‌ها ایجاد می‌کند اشاره کرد و گفت: «با وجود بانکداری دیجیتال، استارت‌آپ‌ها می‌توانند با استفاده از خدماتی که بانک‌ها در قالب API و تحت عنوان Open Banking ارائه می‌کنند محصولات جدیدی را تولید و نقش مکمل بانک‌ها را ایفا کنند.»
در ادامه این برنامه، به مساله ارزهای رمزنگاری‌شده اشاره شد که مرزها را در دنیا از بین برده و سعی می‌کنند بانک‌های مرکزی را نیز به حاشیه بکشانند.
مدیر امور بازاریابی داتین در این رابطه گفت: «باید به این دو پرسش پاسخ دهیم که آیا ما در حوزه ارزهای رمزنگاری‌شده همگام با دنیا حرکت کرده‌ایم؟ و باید چه اقداماتی انجام دهیم تا فضا را به خواسته‌هایی که در این حوزه داریم نزدیک کنیم؟»
بیگدلی ادامه داد: «در کشور ما مساله رگولاتوری و مفهوم بانکداری اسلامی ارائه خدمات را به گونه‌ای متفاوت از دنیا کرده و لازم است بانک‌ها با احتیاط‌تر در مسیر تحول حرکت کنند. اول باید به این سؤال پاسخ دهیم که می‌خواهیم متحول شویم که به چه چیزی نزدیک شویم و بعد با شناسایی مسیر درستی که ما را در کوتاه‌ترین زمان به خواسته‌هایمان نزدیک می‌کند برنامه‌ریزی کنیم تا به هدفمان برسیم.»
او با اشاره به مساله ارزهای رمزنگاری‌شده، افزود: «تا جایی که اطلاع دارم در زمینه استفاده از فناوری بلاکچین و رمزارزها اقداماتی در حال شکل‌گیری است. یکی از مدیران بانک مرکزی نیز در همایش بانکداری الکترونیک سال گذشته گفته بود: «تاکنون قوانین محدود کننده‌ای در حوزه بلاکچین و فناوری‌های آن وضع نشده است. اگر شرکت و بانکی علاقه‌مند باشد می‌تواند اقدامات خود را برای ورود به این حوزه شروع کند؛ زیرا در آینده قوانین با توجه به شرایط موجود وضع خواهد شد.»
به گفته بیگدلی در ایران، ورود صنعت بانکداری به این حوزه به دلیل عدم آگاهی از فضای رمزارزها و ریسک‌های ناشی از آن به کندی صورت می‌گیرد؛ زیرا بانک‌ها هنوز نمی‌دانند باید در چه مسیری گام بردارند و چه نیازهای را مرتفع سازند.
مدیر امور بازاریابی داتین در ادامه با اشاره به اینکه به عقیده مردم استفاده از خدمات بانک‌ها مانند گرفتن وام بسیار زمان‌بر و پیچیده است، بانکداری دیجیتال را راهکار مشکلات مردم دانست و گفت: «تحلیل کلان داده‌ها یکی از مباحثی است که در حوزه فناوری اطلاعات مطرح می‌شود. گرایش و رفتار افراد را با تحلیل کلان‌داده می‌توان پیش‌بینی کرد. فرض کنید بانکی گردش حساب و میزان نقدینگی حساب مشتریان را بررسی کند و سپس برای مشتری اعتبار تعریف کند تا بتواند از ابتدا مشخص کند که در هنگام اعطای وام می‌تواند به شخص متقاضی اعتماد کند یا خیر؟ بنابراین فضایی نیز فراهم می‌شود که به وجود ضامن بانکی نیازی نباشد.»
او ادامه داد: «زمانی که این اعتماد بین مشتری و بانک ایجاد شد دیگر نیازی نیست که حضوری برای دریافت خدمات به بانک مراجعه کرد و می‌توان درخواست استفاده از خدمات را به¬صورت آنلاین ثبت کرد تا بانک با تحلیل داده‌ها بتواند به بستر ارائه خدمات غیرحضوری را فراهم کند.»
بیگدلی افزود: «مانعی برای تسهیل‌گری ارائه خدمات بانکی وجود ندارد. درست است قوانینی مانند تعداد ضامن‌ها با توجه به سقف درخواستی وام وضع شده است، اما با توجه به تغییر شرایط می‌توان این قوانین را تسهیل کرد. در حال حاضر فاصله زیادی با پیاده‌سازی بانکداری دیجیتال در ایران نداریم. اگر بانک‌ها به اطلاعاتی که قابلیت تحلیل دارند توجه کنند، می‌توانند با پیش‌بینی رفتار کاربر چالش‌های بسیاری را رفع کنند.»
مدیر بازاریابی داتین، در پایان در رابطه با چالش‌های بانک‌ها برای جلب اعتماد کاربران در راستای ایجاد بسترهای پیاده‌سازی بانکداری دیجیتال، به مثبت شدن دید مردم نسبت به جایگاه بانکداری دیجیتال در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: «اگر مردم بدانند تا چه اندازه بانکداری دیجیتال مسیر ارائه خدمات به آنها را ساده و سریع می‌کند، قطعاً در این راه با بانک‌ها همکاری خواهند کرد.»