روح الله فاطمی درباره شروع دهه سوم حیات «توسن» می‌گوید
عصر بانک؛به نقل از راه پرداخت؛ اخیراً در اینستاگرام، عکس‌هایشان را با هشتگ WEARETOSAN# می‌توان پیدا کرد؛ در حال سخنرانی، در حال کوهنوردی، در حال تفریح یا توسعه نرم‌افزار. «توسن»، در عرصه بانکداری کشور نامی شناخته شده است. شرکتی که بیست سال پیش، با هدف توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری صنایع مالی، برپایه اندیشه‌های دکتر سیدولی‌الله فاطمی اردکانی شکل گرفت و به پشتوانه تلاش و تجربه جوانان و نخبگان این مرزوبوم، امروز علاوه بر بانک‌ها و مؤسسات مالی کشور، نام شرکت‌های ایرانی در آن سوی مرزهای جغرافیایی نیز شنیده شود.
به بهانه ورود به دهه سوم حیات «توسن»، گفت‌وگویی با دکتر سید روح‌الله فاطمی اردکانی، مدیرعامل شرکت توسن، پیرامون مسیر تعالی و چشم‌انداز پیش‌روی این شرکت داشتیم.
بیست سال از شکل‌گیری توسن به‌عنوان بزرگترین اکوسیستم خصوصی بانکداری و پرداخت کشور می‌گذرد. به‌عنوان یکی از افرادی که در تمام این مدت، از نزدیک شاهد رشد توسن بوده و در سال‌های اخیر نیز، راهبری این شرکت را بر عهده داشته‌اید، گذشته و آینده توسن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حضور توسن در سومین دهه از حیات خود، موجب افتخار است؛ اثبات توانمندی‌های نسلی است که صدای انفجار و آوارهای جنگ تحمیلی را پشت سر گذاشت و سر به تسلیم فرود نیاورد و برای از نو ساختن کشورش، تمام قد ایستاد. درست در سال‌هایی که مسیر رفتن بسیار هموارتر از ماندن و شکل دادن بود، هسته اولیه توسن که آن روزها با نام «کیش‌ویر» شناخته می‌شد، تشکیل شد. ثمره آن تصمیم، امروز وجود توسنی است که برای من و همکارانم فقط محیط کار نیست. برای ما توسن یک آرمان بزرگ است و از این رو است که تمام سختی‌ها و فشارهای کار را گوارای وجود می‌دانیم. این تعهدی است که ما به خودمان داده‌ایم و به همین خاطر است که هیچ‌گاه برای پرواز کردن سنگین نخواهیم شد.
توسن امروز از نظر نیروی انسانی، تعداد مشتریان و درآمد، خیلی بزرگتر از سال‌های ابتدایی فعالیت خود شده است. این در شرایطی است که محیط کلان کسب‌وکار به نسبت گذشته پیچیدگی بیشتری پیدا کرده. شما کلید رشد توسن را چه می‌دانید و برای پاسخ به پیچیدگی‌های پیش‌رو چه برنامه‌هایی دارید؟
در سال‌های نخست فعالیت توسن، ما برای توسعه نرم‌افزارهای خود از شیوه‌ای خودساخته استفاده می‌کردیم که بعدها دیدیم در چارچوب‌های نظری و به روش‌ها از آن تحت عنوان متدولوژی Agile یاد می‌شود. در واقع تمرکز ما بیشتر بر کارآفرینی و انجام کار بود تا بر سازماندهی انجام.
اما به‌مرور آموختیم که علاوه بر نتایج بر شیوه تحقق آن نیز تمرکز داشته باشیم تا قابلیت تکرارپذیری نتایج را تضمین کنیم. شناسایی نقاط نیازمند به بهبود به ما کمک کرد با حقایق، مواجهه بهتری داشته باشیم. امروز ما خوشحالیم که ورود به دهه‌سوم از حیات «توسن»، مقارن شده است با پیروزی در مناقصه ارزی بانک مسکن و استقرار همزمان محصول ارزی ما در بانک‌های ملت سئول و بانک اقتصاد نوین. چراکه برای بهبود حوزه ارزی برنامه‌ریزی جامع داشتیم و شهد آن را نیز چشیدیم.
واقعیتی که به اثبات رسیده این است که «توسن» مفهومی ملی است. امروز مفتخریم که از طریق اخذ تأییدیه هیات پذیرش در فرابورس، زیرساختی را فراهم کرده‌ایم که همگان می‌توانند به‌عنوان سهامدار توسن، جویای سؤالات خود در مورد عملکرد آن باشند. در واقع ما کلید رشد توسن را اهتمام به پاسخگویی می‌دانیم و وجود این تعهد است که زمینه‌ساز پیشرفت‌های آتی ما نیز خواهد بود.
بسیاری از مفاهیم نظیر نوآوری باز و بانکداری باز که امروز در عرصه فناوری مالی کشور رایج شده است اولین بار توسط توسن معرفی شدند. آیا مورد تقلید واقع شدن را برای خود تهدید نمی‌دانید؟
من به این سؤال شما جور دیگری نگاه می‌کنم. یکی از فعالیت‌هایی که ما به‌صورت مستمر انجام می‌دهیم، آینده‌پژوهی و رصد افق‌های کسب‌وکار است. این امر در کنار جلسات تجزیه‌وتحلیل و پیش‌بینی محیط به ما کمک می‌کند تا روندهای غالب را خوب بشناسیم و برای آن پاسخ‌های راهبردی طراحی کنیم. گرچه که این فعالیت لزوماً مختص به ما نیست و دیگران نیز علی‌القاعده باید چنین رویکردی را تجربه کرده باشند.
البته گاهی اوقات ممکن است یک شرکت حتی چند سال زودتر به حقیقتی دست یابد که این امکان درونی‌سازی مفاهیم را برایش به‌وجود خواهد آورد. در واقع مفاهیم به خودی خود مزیت‌ساز نیستند بلکه این، زمان است که به‌عنوان مزیتی رقابتی به معادلات ورود می‌کند. نوآوری باز و بانکداری باز، به‌عنوان رهیافت اساسی توسن در طراحی محصولات و سیاست‌ها و پایه‌ریزی رویکردهای کسب‌وکاری، مقوله‌ای است که بیش از یک دهه در کلیه اجزای سازمانی توسن نهادینه شده است.
به عبارت دیگر، ریشه اتفاقات امروز در عرصه کسب‌وکار، نظیر اتحاد با بانک‌های ملی و ملت و تشکیل شرکت «فرابوم» برای توسعه بانکداری باز و ایجاد بزرگترین مرکز نوآوری باز در خاورمیانه را باید در گذشته توسن جستجو کرد. پس تا زمانی که زمان به ما و برنامه‌هایمان مزیت می‌بخشد، باید به پیش‌روی ادامه داد.
امروز بیش از سه سال است که یکی دیگر از نقاط تمرکز ما، تحول دیجیتال صنعت بانکداری است. اما هیچوقت به این موضوع نگاه محرمانه نداشته‌ایم. زیرا به اعتقاد من، انتخاب راهبرد مناسب برای مشارکت موجب هم‌افزایی و تقویت روابط برد-برد است. شکل‌گیری «ققنوس» در حوزه ارزهای دیجیتال در قالب مشارکت بود. پیدایش کنسرسیوم «سپندار» در پروژه پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراه‌ها در قالب مشارکت بود.
تحول دیجیتال صنعت بانکداری نیز مقوله‌ای است که ما از مشارکت دیگران در آن استقبال می‌کنیم. از زمانی که ما واحد خودگردان بانکداری دیجیتال را در توسن ایجاد کردیم، پیش از آن‌که به این موضوع به‌عنوان ابزار فناوری نگاه کنیم، به‌ضرورت تفکر دیجیتال و بازاندیشی در صنعت بانکداری اعتقاد داشته‌ایم. به نظر مشارکت در ایجاد درکی درست از «تفکر دیجیتال» از بروز بسیاری از کج‌فهمی‌ها جلوگیری می‌کند. مثل این‌که مغز، کهنه باشد و از طراوت پوسته سخن بگوییم. خوبی مشارکت در فرهنگ‌سازی این است که دیگر اسم هر چیزی را به اشتباه دیجیتال نخواهند گذاشت.
موضوعی که تهدید است، نه برای ما که برای همه، این‌جاست؛ تقلید در نام‌ها می‌تواند رخ دهد و نه کاربردها. تکرار کاربردها تقویت آن است اگر ما امروز از ضرورت پیدایش «بانک به‌مثابه سکوی نرم‌افزاری» صحبت می‌کنیم، آماده توانمندسازی هستیم. آماده‌ایم به بانک‌ها برای «بانکداری بدون مرز» خدمت برسانیم. برای اتصال بانک و بیمه؛ برای اتصال بانک و بورس؛ برای ارتقای تجربه کاربری در این حوزه‌ها. بدیهی است که از حضور دیگران نیز برای تکرار توسعه استقبال می‌کنیم.
حضور توسن در دهه سوم از حیات خود همراه بود با حرکتی تازه در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی. هر سال مراسم افطاری توسن برای همه حاضرین علاوه بر مسائل معنوی ماه مبارک رمضان، تجدید دیدارها و دوستی‌ها بود. اما امسال این ضیافت برگزار نشد. دلیل این مساله چه بود؟
متاسفانه ایرانیان سال 1398 را با اتفاقات خوبی آغاز نکردند. بارش‌های گسترده ابتدای سال، اگرچه در این وانفسای بحران کم‌آبی که سالیانی بود گریبان‌گیر شده بود می‌توانست خبر خوبی باشد اما به‌واسطه عدم وجود زیرساخت مناسب، باعث شد تا شاهد بروز خرابی‌های گسترده در قسمت‌های مختلف کشور باشیم.
خوشبختانه همچون اکثر موقعیت‌های مشابه، همیاری گروهی مردم در زمان وقوع سیل، بخشی از دشواری‌ها را کاهش داد اما متاسفانه باز شاهد این هستیم که با فاصله گرفتن از بحران، مشکلات به‌وجود آمده کم‌رنگ و فراموش می‌شوند. ما وظیفه خود می‌دانیم که یادآوری کنیم که خسارت‌های به‌وجود آمده از سیل نباید فراموش شوند؛ مردم نباید فراموش شوند؛ کودکان سیل را فراموش نکنیم. به همین دلیل با مشارکت بنیاد کودک، هزینه‌های برگزاری این رویداد به حمایت از کودکان سیل اختصاص پیدا کرد. البته ما برای تجدید دیدارها و دوستی‌ها همیشه آمادگی داریم و دوستان هر زمان تشریف بیاورند برای دیدار در خدمت خواهیم بود.
امروز مهم‌ترین پیام توسن چیست؟
یکی از دوستانم می‌گفت اگر در پنج سالگی ندانید برای چه چیزی دیگران باید از شما یادکنند ایرادی ندارد. اما اگر در پنجاه سالگی برای این سؤال، پاسخی نداشته باشید از زیان‌کارانید.
به‌نظر من مهم‌ترین پیام توسن امروز گشودگی و گفت‌وگو است. ما خوشحالیم که پرچمدار بانکداری باز بوده‌ایم. خوشحالیم که در راستای نوآوری باز عمل کرده‌ایم. خوشحالیم که از دو سال پیش برای تبادل اطلاعات خدمات الکترونیکی دولت ورود کردیم و امروز حجم استفاده بین دستگاهی از این سامانه در سال 1397 بالغ بر 350 میلیون تراکنش بوده است. در حال حاضر اکثر قریب به اتفاق وزارتخانه‌ها از جمله صمت، بهداشت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت رفاه و همچنین سازمان‌ها و دستگاه‌هایی همچون ثبت احوال، گمرک، بانک مرکزی و امثالهم به این مرکز متصل هستند.
یکی از مهم‌ترین دستاورهای کلان ایجاد این گذرگاه سرویس، کاهش هزینه‌های ارتباط نقطه به نقطه بین موجودیت‌های مختلف و پرهیز از رویکرد جزیره‌سازی دستگاه‌های دولتی بوده و این اتفاق، به نوعی پیش‌نیاز ایجاد زیرساخت‌های فنی برای تحقق دولت باز به‌شمار می‌آید. توسن در طی این بیست‌سال کارهای بزرگی را به انجام رسانیده که پیش از اجرا، خیلی‌ها بر این گمان بودند که نمی‌شود؛ اما شد.
به نظر من، فناوری امروز قابلیت گشودگی ایمن را برای تمام موجودیت‌ها به ارمغان آورده است و اگر از راه درست وارد شویم تبادل منابع با پیرامون در دسترس است. فقط باید درست برنامه‌ریزی کنیم و صحیح اجرا کنیم.