قراردادهای هوشمند و تاثیر آن بر آینده بازار پول و سرمایه
عصر بانک؛محمدرضا مباشرفر، بهروز حمیدی؛ بدیهی است محدودیت‌هایی که در تامین مالی از طریق بازار سرمایه برای استارت‌آپ‌‌ها و تیم‌های دانش‌محور وجود دارد، زمینه ساز جذب آنها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و بازار عرضه اولیه سکه شده است. به غیر از تاثیر قراردادهای هوشمند بر بازار تامین مالی، نوع خدماتی که در حوزه بازار پول و سرمایه توسط این قرارداد‌ها ارائه می‌شود نیز حائز اهمیت است. توکن XRP روی بستر Ripple است که به خدمات نقل و انتقال پول در دنیا کمک کند. چیزی شبیه به شبکه سوئیفت است. هزینه کارمزد بسیار کم و سرعت بالای انتقال، باعث جذب مشتریان بانکی متعددی به این توکن و بستر آن شده است.
با حذف فرآیندهای غیرضروری، بهره‌وری افزایش پیدا خواهد کرد و در نهایت به سود سهامداران و سرمایه‌گذاران است. ضمنا تامین مالی از طریق ICO امکان جذب سرمایه از سراسر دنیا را برای صاحبان طرح و ایده فراهم می‌کند. از دیدگاه سرمایه‌پذیر، تامین مالی سریع و راحت، دارای جذابیت زیادی است. طبق آمار، شاهد رشد سریع ICOها در سال 2017 بوده‌ایم. اما این موضوع چند وجه دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، توجه به دیدگاه سرمایه‌گذار است که تا چه حد این روش را می‌پذیرد. با پذیرش اینکه این روش تامین مالی ریسک‌های زیادی برای ذی‌نفعان به همراه دارد، شاهد حضور STOها برای کاهش ریسک غیر سیستماتیک هستیم. اهمیت توجه به روش تامین مالی از طریق ICO و ایجاد ساختار مناسب و البته نه دست و پا گیر با بوروکراسی بیهوده، می‌تواند تاثیر زیادی بر تامین مالی از طریق بازار پول و سرمایه را به همراه داشته باشد.
چند نفر ساعت برای اجرای کل فرآیند ایجاد یک قرارداد هوشمند لازم است؟
سکه و توکن دو جزء اصلی ارزهای دیجیتال است که بر بستر قرارداد هوشمند نقش ایفا می‌کند. البته تفاوت سکه و توکن به زنجیره بلوک انحصاری آن بر می‌گردد، به‌طوری که فقط سکه دارای زنجیره بلوک اختصاصی خود است و توکن بر بستر بلوک فراهم شده اقدام به ارائه خدمات خود می‌کنند. بهترین پلت‌فرم موجود برای توکن، اتریوم (Ethereum) است. توکن‌های ایجاد شده بر بستر یک قرارداد هوشمند که مجموعه‌ای از کد بر پایه زنجیره بلوک است، امکان گردش و مبادله را پیدا می‌کند. البته از مزایای آن می‌توان به استقلال، اطمینان، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، امنیت و بازده بیشتر اشاره کرد.
تامین مالی سکه و توکن از طریق ICO و بر اساس گزارش جامع طرح (White paper) انجام می‌شود. با توجه به فعالیت افراد سودجو و کلاهبردار در فعالیت‌های تامین مالی، SEC (کمیسیون اوراق بهادار و بورس ایالات متحده) در ماه جولای 2017، همزمان با رشد چشمگیر ICO، با ارائه گزارشی اقدام به مشخص کردن ICOهای معتبر و امن کرد. بعد از ارائه گزارش مذکور، توکن‌ها به دو دسته امنیتی و جایزه‌ای تقسیم شدند.در ایران نیز برای طرح ایده‌ها و تامین مالی از طریق بازار دارایی‌های فکری (سال 1391 بورس ایده) برای ایجاد تنوع در کنار سایر ابزارهای مالی جدید و ارزش‌گذاری دارایی‌های فکری انجام می‌پذیرد. مقررات ناظر براین بازار در اواخر سال 1392 تدوین و رسما فعالیت خود را با انعقاد تفاهم‌نامه میان سازمان بورس و اوراق بهادار کشور و پارک علم و فناوری پردیس در ذیل شرکت فرابورس ایران، در بازار سوم فرابورس آغاز کرد. اولین معامله در این بازار در خرداد ماه سال 1393 انجام شد.
از ابتدای تاسیس این بازار حدود 305 ایده و اختراع به ثبت رسیده است که از این میان تاکنون 11 طرح موفق به جذب سرمایه‌ای معادل 81 میلیارد ریال شده‌اند. این مبلغ در مقابل بازار بکر و گسترده مذکور بسیار ناچیز است. برای رفع مشکل فوق صندوق‌های جسورانه (VC) راه‌اندازی شدند. این صندوق‌ها محدودیت‌های خاص خود را دارند، اما به‌عنوان راهکاری برای تامین منابع مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. طبق اعلام مدیرعامل انجمن وی‌سی ایران، در سال 1396 معادل 3500 میلیارد ریال منابع مالی از طریق کلیه صندوق‌ها برای طرح‌های مختلف تامین شده و با توجه به شرایط اقتصادی، پیش‌بینی می‌شود که در سال 1397 کمتر از 50 درصد مبلغ سال قبل امکان تامین مالی وجود داشته باشد. البته پیش‌بینی‌ها برای سال 1398 حداکثر 4500 و حداقل 1950 میلیارد ریال است. تفاوت این روش‌های تامین مالی با ICO در نحوه محاسبه ریسک و شانس موفقیت آن است. در روش‌های فوق، سازمان‌ها و نهادهای ناظر اقدام به تهیه طرح کسب و کار، کنترل میزان پیشرفت، محاسبه ریسک و سایر ارزیابی‌ها را انجام داده تا شانس موفقیت طرح سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهند. اما در روش ICO ملاحظه‌ای به‌عنوان ضمانت اجرا یا نقد شوندگی مشابه آنچه در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلف وجود دارد، در نظر گرفته نشده است.
در اجلاس G20 سال 2018 (آرژانتین) بیان شد، ارزهای رمزنگاری شده قابلیت جذب افراد حاضر در حاشیه اقتصاد را دارد. به گفته وزیر امور مالی اسپانیا «آنها می‌توانند دولت‌ها را در گسترش سیاست‌های رفاه کمک کنند». به اعتقاد اعضایG20 ارزهای رمزنگاری شده مهم و نمایانگر انقلاب در اقتصاد و سازمان‌های اجتماعی است، بنابراین نمی‌توان آنها را ممنوع کرد؛ بلکه باید از طریق یک فرآیند نظارتی به منظور جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی، مانند تامین مالی تروریسم، پولشویی و کلاهبرداری از طریق ICOتمرکز کرد.در حال حاضر ارزش بازار کلیه توکن‌های فعال، بالغ بر10 میلیون دلار است که در حدود 7 درصد ارزش بازار است. تعداد 1078 توکن در بستر اتریوم معادل 89 درصد تعداد کل توکن‌های معرفی شده از کل 1209 توکن را به خود اختصاص داده است. البته که دسته‌بندی این توکن‌ها و Coinها اطلاعات ارزشمند دیگری نیز ارائه می‌کند. در سایت ICOBench، بیشترین توکن‌ها و کوین‌های ثبت شده مربوط به حوزه‌های سرمایه‌گذاری، بانکداری، خدمات کسب و کار، سرگرمی، ارتباطات، خرده‌فروشی، سلامت، املاک و مستغلات است. استفاده از قابلیت فناوری بلاکچین با کاهش واسطه‌گری‌ها می‌تواند تحول عظیمی را روی کسب و کارها ایجاد کند.