جزئیات کارکرد سامانه ملی سککوک با ابزارهای پرداخت بلاک‌چین
عصر بانک؛فردوس باقری با بیان اینکه بسته شدن راه تجارت، واقعیتی است که اقتصاد ایران این روزها با آن مواجه است، گفت: راه مقابله با چنین شرایطی، انکار واقعیت نیست، بلکه باید کوشید تا از طریق دنیای آزاد وب، راهها را گشود و البته این زمانی میسر است که به نوآوری و ابتکارات جدید روی آورده و از طریق ایجاد سامانه‌های جدید که تامین مالی زنجیره فعالیت فعالان اقتصادی کشور با یکدیگر و با سایر تجار کشور را فراهم می‌آورد، عمل کنیم.
باقری افزود: بهره‌گیری از ابزارهای پرداخت بلاک‌چین جدید مانند بیت کوین و اتریوم، می‌تواند نظام بانکی ایران را در این راه بیش از پیش توانا سازد؛ بر همین اساس تلاش شده تا در قالب «سامانه ملی سککوک» و «ابزار پرداخت ژا»، جدای از یک طرح و ابتکار خلاقانه، راه برای شکستن تحریم و تأمین مالی فعالان اقتصادی داخل و خارج کشور، در یک زنجیره مستحکم بر بستر وب، فراهم شود.
در شرایط محدودیت مالی بین‌المللی بر علیه ایران، فعال عمل می‌کنیم
وی تصریح کرد: سامانه ملی سککوک یا سامانه کشوری کسب و کار به کسب و کار و پلتفرم دوم ابزار پرداختی مبتنی بر بلاک چین ژا که عملاً یک ابزار پرداخت محسوب می‌شود، توانسته شرایطی را فراهم سازد تا در شرایط محدودیت‌های مالی بین‌المللی بر علیه ایران، به بهبود تعاملات مالی تجار ایران با دنیا کمک کند. بر این اساس سککوک یا پلتفرم اول، یک پلتفرم کسب و کار به کسب و کار است که سه محور خدمت در آن تعریف شده که اولین آن، تامین مالی زنجیره تامین است؛ ضمن اینکه مدیریت زنجیره تامین و مدیریت لجستیک نیز مدنظر قرار دارد.
به گفته باقری، در قیاس کارکردی پلتفرم‌های بی تو بی در داخل و خارج از کشور، پلتفرم سککوک پلتفرمی برای مبادلات بی تو بی با ظرفیت انجام مبادلات اعتباری است که قابلیت مبادله اعتباری جنبه نوآورانه کارمان بوده و بر این اساس از برات الکترونیک در این پلتفرم استفاده شده تا بتوان ابزارهای پرداخت کسب و کار به کسب و کار را بر مبنای قوانین جاری کشور پیکربندی کنیم.
وی اظهار داشت: برای مثال درگاه‌های پرداخت تجارت الکترونیکی تنها خدمات پرداخت آنلاین شاپرکی را پشتیبانی می کنند. این نوع پرداختها سقف های تراکنشی محدود دارند، و ظرفیتی که بتوانند مفاهیم قراردادی را در آن تعریف کنند را ندارند؛ این در حالی است که مبادلات مدت دار در این درگاهها عملا غیر ممکن است. تنها ابزار خرید مدت دار موجود در کشور، کارت های اعتباری است که آنها هم دارای نحوه تسویه با پذیرنده نقد هستند. در این نوع ابزارها فرد از یک ظرفیت وام یا عقودی که پایه مبادله اعتبار پشت کارت است؛ استفاده می کند.
باقری با بیان اینکه موضوع تأمین مالی هدفمند، با هزینه کمتر و سرعت بیشتر جزو رویکردهای اصلی پلتفرم سککوک است، گفت: در این جا جنبه نوآورانه، «تلفیق B to B»را- در حوزه پرداخت- به یک سری ابزارهای فناوری های پیشرو، تجهیز کرده ایم، ما سه خدمت را، در پلتفرم B to B فراهم آوردیم. برآیند جلسات ما با فعالان بازار پول، سرمایه و صنعت، این است که در کشور تا به حال چنین ابزاری به وجود نیامده و در سطح دنیا هم، ترکیب B to B با پلتفرم SCF یک تجربه جدید، به شمار می آید.
تسهیل پرداخت مبادلات بین‌المللی با بیت‌کوین و اتریوم
این مقام مسئول در نظام بانکی با بیان اینکه در ساختار ابزار پرداخت ژا، نگاه ما تسهیل عملیات پرداخت با رویکرد غیر متمرکز بوده است، گفت: ابزار پرداختی که از طریق آن، احراز مالکیت داشتن پول یا دارایی، در نظام بلاک چین، پیش بینی شده؛ این در حالی است که رمز ارزهایی مانند بیت کوین یا اتریوم ابزار پرداخت بلاک چینی است؛ اما رمز ارز نیست و حسنی که دارد ایجاد امکان تسهیل پرداخت مبادلات بین المللی است؛ با این ابزار همه نقش آفرینان عرصه تجارت امکان کلیدی فناورانه را در احراز مبدا و مقصد پرداخت به دست می آورند.
وی ادامه داد: در معامله با بانک، بانک می تواند دارا بودن یا دارا نبودن پول را تایید یا رد نماید. در شبکه بلاک چینی این یک امر توزیع شده است و حالا در این وضعیتی هم که ما امروز به آن دچاریم و تحریم‌های مبادلات را داریم می‌توانیم گره گشایی کنیم؛ این در حالی است که در بحث انتقال های حوزه تجارت، بحث کاهش هزینه های انتقال وجه در مبادلات تجاری که می تواند کمک خوبی باشد. در عین حال باید به این نکته توجه داشت که در توسعه ژا به سمتی رفته ایم که از ظرفیت های بستر B to B در آن استفاده شود.
باقری با بیان اینکه بسیاری از پروژه‌ها در سطح دنیا به بلاک‌چین طور دیگری نگاه می‌کنند، گفت: در دنیا به نحوی عمل می‌شود که یک کوین را توسعه می دهند یا مورد قبول مخاطبین قرار می‌گیرد یا نمی گیرد؛ بنابراین ما این ابزار را فقط مخصوص اعضای باشگاه سککوک توسعه داده ایم و فقط به کسب و کارها ارائه می‌دهیم؛ ضمن اینکه ابزار پرداخت ژا فقط به اعضایی ارائه می شود که در پلتفرم سککوک فعال هستند و در عین حال از یک مکانیسم پاداش هم بهره می بریم.
وی اظهار داشت: در بسیاری از کوین ها نحوه استخراج تولید از طریق ماین‌کردن است. در ابزار پرداخت ما، مقدار و تعداد سکه ها معین و موجود است. این ابزار پرداخت برای استخراج انرژی را به هدر نمی دهد، اما برای کنترل ارزش این توکن‌ها آزاد نمی شوند؛ مگر با یک فعالیت اقتصادی. حالا هرچه بیشتر فعالیت کنید، هدیه های بیشتری داخل سیستم می گیرید و شبکه فعال تر می شود و ارزش حاصله اش نیز، بالاتر می رود، در عین اینکه هزینه کمی هم دارد. از سوی دیگر هر تراکنش انتقال در شبکه فعلی انجام 500 تا 600 تومان کارمزد دارد با همین رویکرد ما تمام تلاش مان این است که هزینه کم و مقرون به صرفه و در عین حال از گستره بازی حتی خارج از کشور هم استفاده کنیم.
باقری با بیان اینکه هر نوع شخصیتی چه حقوقی و چه حقیقی که در سککوک عضو است و فعالیت می کند در جایی از این زنجیره، به سایر فعالان مرتبط شود، اظهار داشت: در حال حاضر، ما این پلتفرمها را برای فعالان داخل سککوک مهیا نموده ایم که می تواند یک شخص حقیقی باشد که کسب و کار فعال داشته و یا می تواند یک بنگاه اقتصادی باشد که تعدادی افراد حقیقی صاحب آن هستند.
وی تصریح کرد: هر فعال اقتصادی برای عضویت در سامانه ملی سککوک، باید دارای کد ملی و شناسه بوده و با ثبت آنها، احراز هویت می‌شود؛ بنابراین می‌تواند یک کیف پول داشته باشد که هر معامله‌ای را با داخل و خارج به صورت نقد یا برات صورت دهد. این در حالی است که در ابزار اعتبارسنجی نیز، هویت افراد کاملا چک شده و باید گفت که اعضای عملیاتی این سامانه سککوک امضای دیجیتال دارند و با احراز هویت ما مشتری را کامل می شناسیم. پس بر خلاف بقیه شبکه های بلاک چین، کاملاً شفاف هستیم.
ایران در زنجیره استفاده‌کنندگان از ابزارهای پرداخت بین‌المللی رمزپایه
این مقام مسئول در صنعت پرداخت الکترونیک خاطرنشان کرد: سامانه سککوک و ابزار ژا یک ابزار بین المللی است و اکنون بسیاری از صرافی های دنیا، رمز ارز یا توکن بلاک‌چینی را براساس نرخ و تعرفه روز خرید می کنند؛ این در حالی است که در این ابزارها هم تلاش شده تا از همین مکانیزم استفاده شود؛ به هر حال پرداختهای مبتنی بر رمزارزها در ایران، این بحث نویی است و ما منتظریم بانک مرکزی، قواعد لازم را ابلاغ کند و ما تابع آن شرایط هستیم؛ اما این کارِ زمان بری است و ما به دنبال افزایش گستره استفاده از ژا هستیم.
وی اظهار داشت: این اتفاق می تواند راه حلی باشد که وقتی نهاد های حاکمیتی قواعد لازم را تنظیم کردند؛ ما زمان زیادی را برای ورود به بازار از دست ندهیم. البته پیش از این نیز، تعاملات لازم را انجام داده ایم و در تنظیم چارچوب هایی که در کشور تهیه می شود، در مقام فنی و مشورت کمک می کنیم تا یک ابزار کاربردی برای کشور به وجود بیاید که قواعد کشور در آن رعایت شده باشد.
باقری در پاسخ به این سوال که بانک مرکزی چه زمانی این قواعد را تدوین خواهد کرد، گفت: استنباط من این است که تا پایان سال حتماً قواعد منتشر خواهد شد، پیش نویس دو بخشنامه اکنون در دولت ارایه شده است. لذا به نظر می رسد این اتفاق در مرحله قانونگذاری در حال جریان است؛ ولی این که در شرایط اقتصادی امروز دنیا، موقعیت ما کجاست؟ با یک موقعیت پیچیده ای مواجه هستیم.
وی افزود: در حال حاضر منطق توسعه سککوک بر تأمین مالی SME ها است. محور توسعه کسب و کار سککوک بر تأمین مالی زنجیره تأمین است، زیرا کسب و کارهای کوچک و متوسط بیشترین نقش را در پایداری شاخص های اقتصادی کشورها دارند و در کشور ما هم این عدد بر اساس آمارها، بیش از 90 درصد اشتغال کشور است. 3 میلیون واحد کوچک و متوسط و خانگی در کشور داریم. با این فرض ما در توسعه ابزاری مثل ژا در بستر سککوک هم به همکاری SME های سراسر دنیا توجه می کنیم.
باقری گفت: ما نیازی نداریم که بانک یا صرافی بزرگی در چرخه حضور داشته باشد؛ بلکه هدف سککوک می تواند اتصال بنگاه های کوچک و متوسط در منطقه اروپا و جنوب شرق آسیا به صنایع داخلی باشد تا زمینه توسعه کسب و کار را در داخل فراهم بکند. اکنون با کشور کره تعاملاتی داریم. تبادل تجاری بین کسب و کارهای SME ایران و کره از اهداف این تعاملات است.
وی افزود: پلتفرم مشابهی در کره به نام Gobiz وجود دارد. با کمک دوستان سازمان صنایع کوچک و نهادی به نام SBC کره در حال گشودن پنجره ای از مسیر تبادل با کره هستیم. این تمایل از سوی کره ای ها هم وجود دارد. برای اینکه ما بتوانیم تبادل تجاری مان را در این بستر B to B سامان بدهیم یکی از بزرگترین شرکای بنگاه‌های ما در حوزه SME ها، کشور کره است. حالا همین کار را با کشورهای منطقه هم دنبال می کنیم.
باقری ادامه داد: از همان 3 میلیون فرصت هدف گذاری شده، طی سه ساله اخیر، 40 هزار واحد را هدف‌گذاری نموده‌ایم. بررسی کردیم با کمک دستگاه ها و نهادهای مختلف که اگر 40 هزار واحد از این فعالان را در پوشش بگیریم؛ می‌توانیم رشد و کمک جدی به پایداری GDP کشور بکنیم؛ به این معنا که اگر این SME ها را پوشش بدهیم و هر کدام 150 میلیون تومان تأمین مالی سالانه شوند، بر اساس محاسبات یک درصد به رشد GDP کمک خواهیم نمود. بانک مرکزی بیش از 370 هزار میلیارد تومان تا پایان ماه هفتم سال جاری تأمین مالی سرمایه در گردش داشته است، آنچه نتیجه فعالیت نشان می دهد نشان دهنده انحراف این تامین مالی است. رشد GDP ما بنا بر آمار منفی است.
وی اظهار داشت: یکی از مهم ترین کارکردهای ما در بستر SCF، هدایت هدفمند تأمین مالی و تأمین مالی به موضوع مشخصی است در حوزه اشتغال و کارآفرینی و بر این اساس، پیش بینی ما پوشش 3 درصد از کل نظام تأمین سرمایه در گردش در سه سال آینده است. این عدد حدود 11 هزار میلیارد تومان خواهد بود و انتظارمان این است که به توسعه رشد GDP کشور کمک کنیم.
خانه‌های تخصصی تامین مالی راه‌اندازی می‌شود
باقری گفت: یکی از محورهایی که ما برای توسعه جزء اهداف سال 98 طراحی کرده ایم؛ راه اندازی خانه‌های تخصصی تامین مالی است که در زنجیره های تأمین آنها را راه اندازی خواهیم کرد؛ به این معنا که در حوزه کشاورزی یا حوزه صنعت، در حوزه پلاستیک، در حوزه پوشاک و حوزه درمان. این روال در دنیا تقریبا شروع شده است. همه آنهایی که پلتفرم بوده اند- یا بانک هایی که در این زمینه کار می کردند- کم کم مطالعات زنجیره های شان را به خانه های تخصصی تأمین مالی تبدیل می کنند.
وی افزود: با این رویکرد، ما استنباط مان این است که ظرفیت خیلی خوبی می تواند در کشور ایجاد شود که به توسعه بکارگیری این ابزار و بانک ها و نهاد های توسعه تخصصی منجر خواهد شد. ما در دستور کار خودمان گذاشته ایم که حداقل در سال آینده، دو خانه تخصصی تامین مالی را به ویژه در موضوع کشاورزی و حوزه صنعت ایجاد کنیم که قطع به یقین توان ما و واحدهای ما را در حوزه جذب منابع، بیشتر می کند و یکی از کارکردهای دیگر آن هم می تواند توسعه اوراق و ابزارهای نوین مالی باشد.
باقری گفت: به نظر می رسد که این تحول، می تواند یک رویکرد حرفه ای و توانمندی باشد که ما می بایست این محور در اولویت قرار دهیم تا به توسعه و تحقق مفاهیم در این عرصه نوین تکنولوژیک کمک کند.
/مهر