آمارهایی جالب از روش‌های پرداخت در کشورهای مختلف
عصر بانک؛رشد در بازارهای در حال توسعه بسیار سریع اتفاق خواهد افتاد و کشورهای توسعه یافته نیز با میزان رشد کمتری در این سال‌ها به پیش خواهند رفت.
کپجمینی طی همکاری با گروه بانکداری فرانسوی BNP Paribas داده‌هایی را از BIS یا بانک تسویه حساب‌های بین المللی (Bank for International settlements) و پایگاه داده تحلیلی ACB و با در نظر داشتن شاخص‌های اقتصاد کلان بانک جهانی، جمع‌آوری کرده است و با نظرسنجی آنلاینی که به موسسه‌های خدمات مالی بانکی و غیربانکی جهان در ژوئن 2018 صورت گرفت تحقیقی در زمینه وضعیت پرداخت‌های دیجیتالی در سراسر جهان انجام داده است.
بر اساس تحقیق صورت گرفته، بازارهای آسیایی نوظهور با میزان رشد مرکب سالانه 29 درصد در چهار سال آینده پیشتاز خواهند بود و بعد از آسیا، اروپای مرکزی، خاورمیانه و آفریقا نیز در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. بازارهای بالغ آسیا رشد مرکب سالانه 10 درصد در چهار سال آینده خواهند داشت و اروپا با 7 درصد و آمریکای شمالی نیز با 6 درصد بعد از این بازارها قرار دارند. در این میان کلاهبرداری و تقلب از عواملی هستند که می‌توانند باعث کاهش رشد شوند. پاتریشیا هویت، تحلیلگر مستقل در حوزه پرداخت‌ها، می گوید: “کلاهبرداری مساله بسیار پیچیده‌ای در فضای دیجیتالی است و به نظر من صنعت فکر می‌کند می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی این مشکل را حل کند”.
در ادامه نقطه نظرهای کلی گزارش کاپجمینی در مورد وضعیت پرداخت های دیجیتالی جهان در سال 2018 را مرور می‌کنیم.
رشد کیف پول های الکترونیکی
بر اساس تحقیق کپجمینی، حجم تراکنش‌های دیجیتالی در جهان به سرعت در حال رشد است و تراکنش‌هایی که از طریق کیف‌پول‌های الکترونیکی از شرکتهای بزرگی مثل Alipay، WeChat ،اپل و گوگل انجام می‌شوند باعث رشد پرداخت‌های دیجیتالی شده‌اند.
تراکنش‌های کیف پول الکترونیکی تقریبا 9 درصد از تراکنش‌های دیجیتالی جهان را شامل می‌شوند و سهم شرکتهای بزرگ فناوری از این تراکنش‌ها بیش از 70 درصد است. چین با Alipay و WeChat حدود نیمی از تراکنش‌های کیف پول الکترونیکی را به خود اختصاص داده است. در خارج از چین میلیون ها نفر از صاحبان کسب و کارها Alipay و WeChat را به گزینه های مورد قبول شان اضافه کرده‌اند تا بتوانند خود را با مسافران جهانی چینی تطبیق دهند. این امر نیز یکی از دلایل دیگر سرعت بالای رشد کیف پول الکترونیکی است. بر اساس گزارش Global Payments چشم انداز پرداخت چین توسط مشتریان عصر دیجیتالی و دنیای تلفن همراه شکل گرفته است. کیف پول‌های همراه روش‌های پرداخت را در چین متحول کرده‌اند. تقریبا دوسوم تجارت الکترونیکی از طریق کیف پول‌هایی مثل Alipay و WeChat انجام می‌شود.
آیا بانکها در معرض تهدید سرعت رشد کیف پول الکترونیکی قرار دارند؟
پاتریشیا هویت می‌گوید: “این چیزی نیست که بانکها نگران آن باشند. این امر بخشی از تکامل دیجیتالی است. بانکها باید به این فکر کنند که چگونه این خدمات را در پلتفرم‌های تلفن همراه اجرا خواهند کرد و یکپارچه خواهند ساخت.”
رشد استفاده از کارت‌ها
سهم کارت‌ها از حجم تراکنش‌ها تقریبا در همه بازارهای جهان در حال رشد است. کارت‌های پرداخت، که پیشتاز آنها کارت نقدی است، در حال افزایش سهم خود در بازار جهانی هستند. بازارهای نوظهور آسیا از این قاعده مستثنی هستند، زیرا رشد کیف پول‌های الکترونیکی در این بازارها بیشتر از دیگر انواع پرداخت است. حجم تراکنش‌های کارت نقدی تقریبا 15 درصد در سراسر جهان است. کارت‌های اعتباری نیز رشد 11 درصدی را به خود اختصاص داده‌اند. استفاده از کارت در حال افزایش بوده است اما پیش‌بینی می شود رشد آن به تدریج کاهش یابد زیرا مشتریان در اکثر بازارها در حال رفتن به سمت پرداخت‌ها از طریق اپلیکیشن‌ها هستند. همچنین استفاده مستقیم از کارت‌های نقدی نیز برای پرداخت قبض‌ها کاهش خواهد یافت. اروپا و ایالات متحده آمریکا در حال جایگزینی دیگر روش‌های پرداخت به جای کارت نقدی هستند. حجم تراکنش‌های کارت اعتباری در ایالات متحده 40 درصد است. بازارهای دیگری که بعد از آمریکا بیشترین استفاده را از کارت‌های اعتباری دارند به ترتیب عبارت اند از: کانادا، بازارهای بالغ آسیا و آمریکای لاتین.
پیشتاز در جهان
یکی از دلایل رشد پرداخت‌های دیجیتالی در برخی مناطق، شاخص‌های بومی است. روسیه بیشترین سرعت رشد تراکنش‌های دیجیتالی را به خود اختصاص داده است. بر اساس پیش‌بینی کپجمینی، این کشور با 37 درصد رشد در پرداخت‌های دیجیتالی مواجه بوده که بخشی از آن به علت محدودیت های رگولاتور برای پرداخت های نقدی و جایگزینی گزینه‌های پرداخت الکترونیکی بوده است. چین نیز بیشترین رشد را در اشکال مختلف پرداخت های دیجیتالی شاهد بوده و بعد از چین استرالیا قرار دارد که در حجم تراکنش های دیجیتالی خود رشد 11 درصدی داشته است.
البته حجم تراکنش‌های روسیه، با وجود رشد بسیار سریع، حدود 17 میلیارد است. ایالات متحده با 148 میلیارد تراکنش دیجیتالی از نظر حجم تراکنش‌ها در صدر قرار دارد و بعد از آن اروپا با 75 میلیارد تراکنش و چین با 48 میلیارد تراکنش قرار دارند.
بر اساس پیش بینی کپجمینی، ایالات متحده آمریکا همیشه پیشتاز در زمینه حجم تراکنش‌ها نخواهد بود و چین تا سال 2021 در این زمینه از آمریکا فراتر خواهد رفت. یکی از دلایل این امر تنش‌های موجود در اتخاذ روش های پرداخت جدید در ایالات متحده آمریکاست.
مساله قدیمی چک کاغذی
چک کاغذی یکی از قدیمی ترین ابزارهای پرداخت پرهزینه و ناکارآمد است که تقریبا در همه مناطق جهان غیر از آمریکای شمالی رفته رفته حذف می شود. محققان کپجمینی در گزارش خود می نویسند: «چک‌ها در حال تبدیل به مساله‌ای هستند که صرفا مختص ایالات متحده آمریکاست.» ایالات متحده سهم 74 درصدی از حجم چک‌های جهان را دارد که در پرداخت صورت حساب‌های بزرگ، پرداخت‌های B2B و پرداخت حقوق با دستمزد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آسیا، چین، کره‌جنوبی و استرالیا شاهد کاهش عظیمی در استفاده از چک طی سال‌های اخیر بوده اند. با این حال هند، با سهم نسبتا پایینی از حجم استفاده از چک، اخیرا شاهد افزایش استفاده شهروندان خود بوده است.
حجم استفاده از چک در آمریکای شمالی از 15 درصد در سال 2012 به 10 درصد در سال 2018 رسیده اما این منطقه همچنان پیشتاز استفاده از چک است. اروپا نیز از پنج درصد حجم استفاده چک در سال 2012 به سه درصد رسیده است. مناطق آسیا و اقیانوسیه نیز کمتر از یک درصد حجم تراکنش چک را شاهد بوده‌اند. در کل، در سطح جهان، میزان استفاده چک از هشت درصد در سال 2012 به پنج درصد در سال 2018 کاهش یافته است.
چشم انداز نوآوری
با وجود اینکه تحول در روش های پرداخت به سرعت در حال رشد و تعداد تازه واردان بازار نیز در حال گسترش است، چالش هایی در حوزه های رگولاتوری و فنی و همچنین در زمینه امنیت این پرداخت ها، برای توسعه اکوسیستم‌های پرداخت‌های جدید و نوآورانه، وجود دارد. تنها 38 درصد از مدیران بانکها گفته‌اند که تصمیم دارند نقشی مهم و برنامه‌ای مهم در اکوسیستم پرداخت‌های جدید ایجاد کنند.
انیرین بوز، مدیرعامل خدمات مالی کپجمینی و عضو هیات مدیره این موسسه، می گوید: تقاضا برای پرداخت های دیجیتالی به ویژه در بازارهای در حال توسعه بسیار زیاد است، برخی از بانکها شاید بخواهند نقش مهمی در اکوسیستم پرداخت‌های نوظهور داشته باشند. بانکها با سهم بازار خود در صنعت پرداخت و پیاده‌سازی فناوری‌های جدید موقعیتی منحصر به فرد برای شکل دادن بازار امروز دارند. آنها همچنین می توانند جریان های درآمدی جدیدی را از طریق روابط همکاری با فین تک ها و مشارکت فعال در جامعه خدمات مالی برای خود ایجاد کنند.
بسیاری از پاسخ دهندگان به نظر سنجی کپجمینی این مساله را مطرح کرده‌اند که پیچیدگی‌های موجود باعث منع اتخاذ از زیرساخت های پرداختی در زمان واقعی می شود و این امر به دلیل عدم قابلیت همکاری بین سازمان ها، داده‌های ضعیف و غیر کارآمد و استانداردسازی ها و وضعیت مجوزدهی است.
فضای رگولاتوری
تحقیق کپجمینی نشان میدهد فین‌تک‌ها و مقررات جدید در حال تحول چشم انداز پرداخت‌ها هستند. یکی از قوانینی که در اتحادیه اروپا مطرح شده امکان دسترسی شرکتهای شخص ثالث به داده‌های مشتریان بانک‌هاست که البته نیاز به رضایت مشتریان دارد. هدف اتحادیه اروپا بازترکردن اکوسیستم پرداخت ها و افزایش رقابت عادلانه است.
قوانین جدید اروپا که از ژانویه 2018 اجرا شده بخشی از نوآوری در جهان فین‌تک است که با عنوان «بانکداری باز» شناخته می‌شود. در اکوسیستم بانکداری باز انتظار می رود بانک ها APIهای خود را به روی ارائه دهندگان ثالث پرداخت بگشایند . APIها کدهایی هستند که به برنامه‌های مالی متفاوت امکان برقراری ارتباط با یکدیگر را می دهند. APIهای باز به توسعه‌دهندگان امکان دسترسی به برنامه های نرم‌افزاری بانکها را می دهد.
روش‌های پرداخت برای کالاها و خدمات درست در مقابل چشمان ما در حال تغییر است. تلفن‌های هوشمند صرفا آغاز این تحول‌اند. در آینده با استفاده از خودروهای متصل می توان قبض های پارکینگ را به آسانی پرداخت کرد. تفاوت مهمی که امروزه ایجاد شده افزایش کسب و کارهایی است که قابلیت این را دارند که نیازهای مشتریان را برطرف کنند. فضای خرده فروشی از خرید بوسیله موبایل گرفته تا ارسال کالاها، در حال تحول است. از سوی دیگر باید توجه داشت که نیازهای نسل جدید بسیار پیچیده تر از نسل های قبلی است، زیرا این نسل در دنیای دیجیتالی بزرگ شده‌اند.
منبع: ماهنامه پرداخت سبز ایران کیش