چرا هسته معاملاتی بورس دچار اختلال شد؟
روح الله دهقان، با اشاره به سنگین‌تر شدن معاملات بازار سرمایه و بروز اختلال در هسته معاملاتی بورس بیان کرد: شرکت مدیریت فناوری بورس یک شرکت در حوزه آی تی است که زیر ساخت‌های بازار سرمایه را ارائه می‌کند و همچنین بهره بردار سامانه پس از معاملات نیز است.
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، افزود: پلتفرم معاملاتی بورس تهران، فرابورس و بورس انرژی در این شرکت قرار دارد، همچنین بورس کالا در قسمت گواهی سپرده کالایی و سلف هایش که اوراق مبتنی بر کالاست هم در این مکان بوده و مابقی معاملات کالایی این نهاد در اختیار خود بورس کالاست.
دهقان در پاسخ به این سوال که هسته معاملات بورس به کدام قسمت از سامانه گفته می‌شود؟ بیان کرد: سامانه معاملات ترکیبی از چندین ماژول مختلف از جمله دریافت، انتشار و کنترل سفارش هاست، این مجموعه با بیش از 20 سامانه مختلف سامانه معاملات را تشکیل می‌دهند، سامانه معاملاتی، مکانی که سفارش‌ها را بررسی و معاملات را تولید می‌کند را نیز هسته معاملاتی می‌گوییم.
سامانه معاملاتی بورس تهران 12 سال سن دارد
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران از زمان ورود سامانه معاملاتی بورس به کشور یاد کرده و گفت: سامانه معاملاتی یکی سامانه نرم افزاری است در سال 84 خریداری و در سال 87 راه اندازی آن رخ داد. قدمت تکنولوژی و حضور این سامانه به 12 سال می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه اختلالات ایجاد شده به هنگام ورود به سامانه‌های کارگزاری‌ها را تحت مسئولیت این شرکت‌ها دانست و گفت: وقتی وارد سامانه‌های آنلاین می‌شوید و قصد ارسال سفارش را دارید قطعا این سامانه‌ها به کارگزاری‌ها بر می‌گردد، ولی پشت پرده این اتفاقات نرم افزار‌ها و شرکت‌های نرم افزاری هم هستند.
این مقام مسئول ادامه داد: وقتی سفارشی را می‌فرستید از درگاه‌های آنلاین دارایی شما به صورت برخط بررسی می‌شود. از طرف دیگر برای خرید حساب شما از طریق همین سامانه برای خرید چک و میزان داشته‌های شما بررسی می‌شود. بعد از این اعمال به درگاه ارتباطی شرکت‌ها می‌رسد.
دهقان گفت: پس از درگاه ارتباطی شرکت‌ها دیگر معاملات از حالت آنلاین خارج و به شرکت مدیریت فناوری بورس ارسال می‌شود. سفارش‌ها انجام و به یک هاب مرکزی می‌رسد. این هاب اطلاعات و سفارش‌های شما را به هسته معاملات ارسال می‌کند.
وی افزود: در هسته معاملات یک سری کنترل‌ها را برای سفارش چک می‌کند. ریسک کارگزاری را چک کرده و میزان ریسک ایجاد شده در بازار سرمایه کارگزاری را گزارش می‌کند. سپس بعد از مثبت شدن کنترل‌ها اوردر به داخل صف سفارش قرار می‌گیرد. در طول زمان سفارش‌های دیگر هم وارد سیستم می‌شوند هر زمانی که سفارش قابلیت معامله را داشت این معامله انجام می‌شود.
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران بیان کرد: نهایی شدن تمام این اطلاعات پس از تایید سپرده گذاری مرکزی رخ می‌دهد و در نهایت معامله انجام می‌شود.
ثبت سفارش در بورس چند ثانیه طول می کشد؟
وی در پاسخ به این سوال که ثبت سفارش در بورس چقدر زمان بر است؟ گفت: کل فرآیند در مدت زمان کوتاهی رخ می‌دهد به نوعی برای ثبت سفارش این زمان کمتر از ثانیه رخ می‌دهد. 3 هزار ترانزاکشن را در ثانیه انجام می‌دهیم. یک تراکنش باید در مدت زمان 40 میلی ثانیه عملیاتی شود.
دهقان تاکید کرد: گرچه هم اکنون این اتفاق رخ نمی‌دهد چرا که سفارش‌ها افزایش پیدا کرده و بر اساس تعداد سفارش‌ها زمان‌ها تغییر می‌کنند.
روزانه بیش از 200 هزار کد بورسی در کشور صادر می‌شود
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران بیان کرد: از نظر حقوقی و قانونی در لحظه‌ای که شما به عنوان کاربر کارگزاری‌ها نمی‌توانید وارد خرید آنلاین بشوید مسئولیت بر کارگزاری است، اما این کارگزاری‌ها برون سپاری کرده اند. از فروردین امسال شیب ورود مردم تند شده است و تقریبا در این مدت روزی بالغ بر 200 هزار کد جدید بورسی صادر می‌کنیم. اغلب افراد هم سراغ 8 کارگزاری برتر می‌روند و این رشد مشتریان فشار را به کارگزاری‌ها وارد کرده و شرکت‌های نرم افزاری هم دچار اختلال می‌شوند و در صفحه ورود گیر خواهند کرد.
دلیل اختلال در هسته معاملاتی بورس
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ادامه داد: سامانه معاملات کم و کاستی‌هایی دارد و برای این حجم از معاملات انجام نشده است، ولی سنگین‌ترین موضوع حمل سفارش‌های خرید طویل و یا سفارش‌های فروش طویل است. سامانه معاملات در این چند روز‌ها اوضاع بهتری دارد مگر اینکه سامانه با معاملات یک طرفه یعنی همه خریدارو همه فروشنده باشند دچار مشکل می‌شوند.
وی تصریح کرد: بخش بزرگی از اختلالات سامانه‌ها به تعداد مشتریان زیاد برخی از کارگزاری‌ها بر می‌گردد اگر سامانه معاملات مشکل داشته باشد همه کارگزاری‌ها متوقف یا کند می‌شوند پس در نتیجه مشکل به سامانه معاملاتی ندارد.
آیا می توانیم کارگزاری خود در بورس را تغییر دهیم؟
دهقان ادامه داد: بازار سرمایه با 108 کارگزاری به صورت رقابتی مدیریت می‌شود و شما می‌توانید اگر از کارگزاری خود ناراضی هستید به کارگزاری دیگری بروید و با این جا به جایی هیچ اتفاقی برای سهامتان رخ نمی‌دهد. سرعت معاملاتی آن‌ها تغییر نمی‌کند، ولی سرعت ورود به سیستم و حساب کاربری بهتر می‌شود.
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران تشریح کرد: مشکلات کارگزاری‌ها به تعداد کاربرشان بر می‌گردد و با افزایش کاربر‌ها ارائه خدمات سخت می‌شود و کیفیت را از دست می‌دهد. جا به جایی کارگزاری ریسک دارد، اما راهکار خوبی برای ورود آسان‌تر است.
وی افزود: شرکت oms پیمانکار کارگزاری‌ها هستند و زیاد کردن آن‌ها نیاز به وضعیت بازار دارد. خیلی از این شرکت‌ها برای یک کارگزاری‌ها هستند. آخرین آمار 10 شرکت oms وجود دارند که تعداد کثیر آن‌ها تنها به یک کارگزاری سرویس می‌دهند.
دهقان اضافه کرد: الزام افزایش آن‌ها به کارگزاری‌ها بر می‌گردد و شرکت مدیریت فناوری بورس نمی‌تواند به آن‌ها الزام کنند چرا که آن‌ها هزینه‌های خود را از این شرکت‌ها دریافت می‌کنند.
سورس کد بورس را نمی خریدیم هم اکنون بورس ایران تعطیل بود
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به کشور سازنده سامانه معاملاتی بورس ایران اشاره کرد و گفت: هسته معاملاتی بازار بورس از سال 84 قرارداد خرید بسته و 87 به بهره برداری می‌رسد این هسته از فرانسه با یک مناقصه به ایران داده می‌شود وطراحی آن برای 120 هزار معامله در روز بود که هم اکنون معاملات بیش از 2 میلیون شده است ما سال 95 تا 96 بروزرسانی در زمان اجرای برجام انجام داده و سورس کد را تغییر دادیم.
وی افزود: از سال 96 تیم داخلی روی سورس کد سامانه کار می‌کنند و ماژور‌هایی که با گلوگاه مواجه می‌شوند با فرآیند کاری این افراد مشکلات رفع می‌شوند. اگر سورس کد خریداری نمی‌شد هم اکنون بورس تعطیل بود.
دهقان تشریح کرد: گرچه همواره به کسانی که مسئول سامانه بورس هستند توصیه کردیم که این سامانه خط قرمز‌های خود را رد کرده است، تمام برد‌ها را رد کرده ایم.
ورود حجم عظیم سهامداران عدالت و خریداران ETFهای دولتی به بورس
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ابراز کرد: توسعه سامانه معاملاتی موجود و سامانه‌های بروزتر هم یکی از راهکاری گسترش بازار سرمایه است. راهکار دیگری هم وجود دارد که سرمایه گذاران به فکر تولید سامانه داخلی باشد و هم اکنون هم تیمی از دانشگاه تهران در حال برنامه نویسی هستند.
امسال می توانیم به سامانه معاملاتی بومی جا به جا شویم
دهقان بیان کرد: برای رفتن به سامانه معاملاتی بومی یک مهاجرت تدریجی لازم است، ممکن است در سال 99 بخشی از معاملات به سامانه بومی منتقل کنیم ولی همه این معاملات نمی‌تواند به سامانه بومی منتقل شود.
این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که چرا از چین و روسیه سامانه معاملاتی خریداری نمی‌کنیم؟ گفت: چین و روسیه سامانه‌های معاملاتی اشان هم متعلق به پروایدر‌های بزرگ دنیاست. کشور‌هایی مانند چین توانایی فروش این گونه سامانه‌ها را ندارند، منو این سامانه‌ها چینی است و تبدیل آن‌ها به منوی انگلیسی هم هزینه بر است.
مدیر شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در پایان گفت: در مورد ورود مردم به بورس، ورود مستقیم نیازمند تخصص و دانش است، در کنار این ورود غیر مستقیم و سبد گردان‌ها می‌تواند تازه وارد‌ها را از منافع بازار سرمایه بهره‌مند کنند. در بحث سهام عدالت به سمت کارگزاری محور بودن و تجمیع دارایی‌ها حرکت می‌کنیم که همه 50 میلیون سهام دار به سمت بورس و معاملات آنلاین حرکت نکنند و سامانه با مشکل رو به رو نشوند.
/ باشگاه خبرنگاران