نقش ربات آلفا در بانکداری و صنایع مختلف ایرانی
امروزه هوش مصنوعی صنعت بانکداری را بیش از هر صنعت دیگری تحت تأثیر قرار داده است. با توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی و ترکیب ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن با انواع سرویس‌های بانکی، فرایندهای دشوار و پیچیده ارائه خدمات حذف خواهند شد و مشتریان به سادگی می‌توانند به سرویس‌ها و خدمات مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند.
یکی از روش‌هایی که صنعت بانکی از هوش مصنوعی برای ارائه خدمات به مشتریان استفاده می‌کند، از طریق ماشین‌های بانکی و ربات‌ها است. در ایران شرکت جی‌اس‌اس (GSS) به عنوان یکی از شرکت‌های پیشروی ارائه دهنده خدمات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بانکی با معرفی ربات آلفا گامی بزرگ در تلفیق فناوری هوش مصنوعی و صنعت بانکی برداشته است.
ربات آلفا برای اولین‌بار در سال 97 در رویداد ملی شو 2 معرفی شد. این ربات رتبه نخست در زمینه تجهیزات و سخت‌افزار جشنواره دکتر نوربخش را نیز کسب کرده است.
آلفا یک ربات انسان‌نماست و قابلیت‌های بسیاری دارد. برای اینکه با قابلیت‌های این ربات آشنا شویم و از چگونگی استفاده آن در صنایع مختلف، مخصوصاً در صنعت بانکداری بیشتر بدانیم با مهرداد محرابیان، معاون برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت جی‌اس‌اس گفت‌وگو کرده‌ایم.
رونمایی از ربات آلفا
محرابیان در ابتدای صحبت‌هایش با اشاره به اینکه از سال 96 تیم تحقیق و توسعه شرکت جی‌اس‌اس شروع به تعریف برنامه‌هایی در راستای حرکت به سمت هوش مصنوعی کرد، گفت: «با توجه به گسترش گوشی‌های هوشمند قصد داشتیم، نسل جدید را به دنیای هوشمند نزدیک کنیم و در این راستا به سمت پیاده‌سازی پروژه ربات در بانکداری رفتیم تا مردم با قابلیت‌های ربات‌ها آشنا شوند. اگر چه اینکار سخت بود اما موفق شدیم در رویداد ملی شو 2 از ربات آلفا رونمایی کنیم و آلفا برای اولین بار در هشتمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت در غرفه جی‌اس‌اس حضور پیدا کرد.»
معاون برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت جی‌اس‌اس، با اشاره به اینکه مدرسه هوشمند رباتیک بانک ملی قصد دارد کودکان را با کارکرد ربات‌ها آشنا کند و دریافت خدمات از طریق آنها را جذاب و به فرایندی ساده تبدیل سازد، افزود: «تحقیقاتی را آغاز کردیم تا بدانیم در دنیا چه استفاده‌ای از ربات‌ها می‌کنند و ما در ایران چگونه می‌توانیم از آنها بهره ببریم و به این نتیجه رسیدم که باید بستری را فراهم کنیم تا ربات‌ها کیوسک اطلاعاتی باشند و بتوانند خدماتی را نیز ارائه دهند. در حال حاضر ربات آلفا ایرانیزه شده است.»
دستاورد جی‌اس‌اس در حوزه فناوری هوش مصنوعی
محرابیان با اشاره به اینکه جی‌اس‌اس با توجه به حوزه فعالیت خود سعی کرد در فاز اول پروژه ربات آلفا به سمت پیاده‌سازی هوش مصنوعی در صنعت بانکی گام بردارد، گفت: «بستری به عنوان Robot as a Platform فراهم شده تا بتوان انواع خدمات را بر روی این پلتفرم قرار داد. بنابراین علاوه بر بانک‌ها سایر کسب‌وکارها نیز می‌توانند از ربات آلفا استفاده کنند و با توجه به نیازهای خود خدماتی را بر روی این بستر پیاده کنند.»
ربات آلفا چه امکاناتی دارد؟
او در رابطه با عملکرد این ربات در صنایع مختلف همانند صنعت هواپیمایی و پرداخت توضیح داد: «CIP فرودگاه بین‌المللی امام خمینی یکی از مکان‌هایی است که از ربات آلفا برای خدمات‌رسانی استفاده می‌کند. مسافران می‌توانند بارکد کارت پرواز خود را در برابر دوربین ربات قرار دهند تا اطلاعات پرواز خود از جمله ساعت، نقشه و زمان رسیدن به گیت را دریافت کنند. آلفا امکان پرداخت عوارض خروج از کشور را نیز فراهم کرده است. اگر مسافران نیاز به خدمات بیشتری داشته باشند ربات آنها را تا رسیدن به سالن انتظار یا گیت همراهی خواهد کرد.»
معاون برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت جی‌اس‌اس افزود: «ربات آلفا امکان دریافت اطلاعات دستگاه‌های بانکی مستقر در فرودگاه و خدمات پرداخت و بانکی را فراهم می‌کند و همچنین می‌تواند مسافران را تا نقطه استقرار این دستگاه‌ها راهنمایی کند.»
او با بیان اینکه انواع سرویس‌های بانکی مبتنی بر کارت و سرویس‌هایی نظیر اعلام مانده‌حساب، کارت‌به‌کارت، خرید شارژ، انتقال وجه و… توسط ربات آلفا امکان‌پذیر است، ادامه داد: «اگر مشتری VIP بانک باشید ربات می‌تواند شما را از طریق صورت شناسایی کند و عوارض خروج را از حساب بانکی‌تان کسر کند. همچنین ربات این امکان را دارد تا عوارض را به صورت آنی پرداخت کند و در زمان دیگری مبلغ آن را از حساب بانکی مسافران برداشت کند.»
پرینتر پیشرفته صدور کارت و احراز هویت
ربات آلفا مجهز به پرینتر پیشرفته صدور کارت است که با استفاده از این ماژول می‌تواند نسبت به صدور کارت هدیه اقدام کند، محرابیان با بیان این مطلب در رابطه با کارکرد بیشتر این ربات توضیح داد: «آلفا با مجهز بودن به ماژول‌های تشخیص هویت قادر به ارائه سرویس‌های بانکی مبتنی بر احراز هویت نیز هست. هدف ما این است تا تفاوت دریافت خدمات از طریق ربات و متصدی باجه مشخص شود تا کسانی که از ربات استفاده می‌کنند نیازی به تکمیل بسیاری از فرم‌ها نداشته باشند و در زمان بسیار کوتاه‌تری خدمات را دریافت کنند.»
ربات آلفا می‌تواند با مشتریان در تعامل دوسویه نیز باشد. معاون برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت جی‌اس‌اس در رابطه با کارکرد هوش مصنوعی در این ربات گفت: «آلفا قابلیت خواندن نقشه محلی را دارد و میان مکان‌هایی که برای او تعریف شده است حرکت می‌کند. در واقع می‌تواند اجسام و موانعی که در میان مسیر حرکتش قرار دارد را تشخیص دهد و آنها را دور بزند تا به مکان تعریف شده برسد. این قابلیت در موارد بسیاری کاربرد دارد مانند راهنمایی کردن مشتریان در شعب بانکی.»
چه صنایعی می‌توانند از ربات آلفا استفاده کنند؟
آلفا قابلیت استفاده در مکان‌های مختلفی مانند فرودگاه، بیمارستان، اتوگالری، ایستگاه مترو، موزه و بانک‌ها را دارد و می‌تواند با توجه به مکانی که در آن قرار گرفته است خدمات متفاوتی ارائه دهد. او با اشاره به اینکه این ربات در شعبه مرکزی و مجتمع تجاری پالادیوم مستقر شده و وظیفه اطلاع رسانی درباره خدمات بانک را بر عهده گرفته است، بیان کرد: «Third Partyهای صنایع مختلف در ایران ضعیف عمل می‌کنند و توقع دارند صفرتاصد کار برایشان فراهم شده باشد. سفارشی سازی ربات برای صنایع مختلف زمان‌بر است اما در حوزه بانکی به دلیل فعالیت جی‌اس‌اس و همکاری با شرکت‌هایی بانکی می‌توانیم پروژه آلفا را راحت‌تر جلو ببریم.»
مشخصات فنی و ظاهری ربات آلفا
معاون برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت جی‌اس‌اس در رابطه با مشخصات فنی و ظاهری ربات آلفا گفت: «این ربات از یک head و body تشکیل شده است که با یکدیگر ارتباط دارند و به ترتیب سیستم عامل‌های آنها اندروید و لینوکس می‌باشد. head آن از یک دوربین 18 مگاپیکسلی، میکروفون، صفحه لمسی 6. 11، سنسور و اسپیکر تشکیل شده است. در کل برای ارائه خدمات متنوع زیرساخت‌های سخت‌افزاری متعددی را می‌توان با توجه به خواست مشتریان به آن اضافه کرد.»
او با اشاره به اینکه بر روی بدنه ربات دستگاه کارتخوان قرار گرفته است تا با استفاده از کارت‌های عضو شتاب بتواند خدمات بانکی ارائه کند، گفت: «آلفا از طریق دوربین‌ها و سنسورها فردی را که روبهرویش می‌ایستد را حس می‌کند و می‌شناسد. میکرفون و اسپیکر، آلفا را قادر می‌سازند که با فرد روبهرویش صحبت کند و با استفاده از صفحه اصلی روی صورت ربات نیز افراد می‌توانند عملیات موردنظر خود را انجام دهند. همچنین چرخ‌های زیر و بازوی ربات به او این اجازه را می‌دهند که در همه جهات حرکت کند و360 درجه بچرخد.»
محرابیان ضمن تاکید بر اینکه زمان ذخیره شارژ ربات آلفا با توجه به نوع خدمتی که ارائه می‌دهد متغیر است، بیان کرد: «در حال حاضر این ربات پس از هر بار شارژ کامل بین هفت تا هشت ساعت می‌تواند به ارائه خدمات بپردازد. پس از اتمام شارژ به صورت اتوماتیک در جایگاه مخصوص قرار می‌گیرد و شروع به شارژ شدن می‌کند. همچنین باتری اضافه برای آن در نظر گرفته شده است تا زمان ذخیره شارژ دو برابر شود.»
برنامه‌های مشترک توسن و جی‌اس‌اس
توسن و جی‌اس‌اس قصد دارند با اجرای پروژه SMARTWAY فصل جدیدی را برای استفاده عملیاتی از هوش مصنوعی و ربات در بانکداری ایران آغاز کنند. در این پروژه قرار است ماشین‌ها و ربات‌های هوشمند به موتور فرآیندی Omni channel توسن متصل شوند. از محرابیان در رابطه با چگونگی پیاده‌سازی این پروژه سوال کردیم، او پاسخ داد: «ربات آلفا کانال مجزایی برای سرویس‌های بانکی خواهد شد و می‌تواند خدماتی را به مشتریان ارائه کند تا آنها سریع‌تر و راحت‌تر به سرویس‌های مورد نظرشان دسترسی پیدا کنند. همچنین به دلیل مجهز بودن به ماژول‌های تشخیص هویت می‌تواند بسیاری از خدمات را به صورت سلف سرویس ارائه کند. برای مثال به دلیل اتصال به سامانه‌هایی همچون “شاهکار”، اطلاعات مشتریان را بررسی می‌کند تا نیازی به تکمیل تمامی فرم‌ها نباشد. در واقع اطلاعات را از سامانه‌هایی که به آن متصل است دریافت می‌کند تا فرم‌ها به صورت اتوماتیک تکمیل شوند. همچنین این ربات می‌تواند تصویر و امضای مشتریان را دریافت و ذخیره کند و امکان پیاده‌سازی زیرساخت‌های خدماتی همچون افتتاح حساب را دارد.»
معاون برنامه‌ریزی استراتژیک شرکت جی‌اس‌اس ادامه داد: «با اجرای پروژه SMARTWAY قصد داریم سرویس‌های توسن را بر روی ربات پیاده‌سازی کنیم تا مشتریان در زمان کوتاه‌تری بتوانند کارهای بانکی خود را انجام دهند. برای مثال اگر ارائه خدمات از طریق مراجعه به متصدی باجه 15 دقیقه طول می‌کشد ربات این زمان را به 3 دقیقه کاهش خواهد داد. همچنین نوع نوبت‌دهی به کسانی که از ربات استفاده می‌کنند متفاوت است. در واقع همکاری ما با توسن نوعی فرهنگ‌سازی نیز خواهد بود. بعد از شیوع کرونا نیز بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند تا خدمات را از طریق ربات و در کمترین زمان دریافت کنند.»
سرویس‌های توسن و جی‌اس‌اس مکمل یکدیگر هستند
توسن به بسیاری از سویچ‌ها و coreهای بانکی، دسترسی دارد و می‌تواند Open API را در اختیار جی‌اس‌اس قرار دهد. او با بیان این مطلب توضیح داد: «ربات آلفا برای ارائه خدماتی همچون افتتاح حساب نیازمند اتصال به چند نوع سرویس است تا از طریق آنها بتواند تشخیص دهد چه اطلاعاتی را از مشتری باید دریافت کند و چه اطلاعاتی از طریق سرویس‌هایی که به آن متصل شده است به صورت اتوماتیک در اختیارش قرار می‌گیرد. برای مثال اطلاعاتی که پس از احراز هویت مشتری به دست می‌آید (کد پستی، کد ملی، شماره تلفن و…) را می‌توان برای سرویس‌های توسن ارسال کرد تا در صورت لزوم اطلاعات بیشتری به ربات داده شود. در پروژه SMARTWAY سرویس‌های توسن و جی‌اس‌اس مکمل یکدیگر هستند. هدف اصلی نیز کمتر درگیر شدن مشتریان با فرایندهای دریافت خدمات است.»
آینده هوش مصنوعی در صنعت بانکداری
در پایان محرابیان در رابطه با آینده ربات در صنعت بانکداری گفت: «استفاده از هوش مصنوعی، صنعت بانکداری را بیش از هر صنعت دیگری تحت تاثیر قرار داده است. تمام تلاش ما این است که بتوانیم آسایش و آرامش بیشتری را برای مردم فراهم کنیم. قطعا نسل جدید خیلی راحت‌تر با ربات‌ها ارتباط برقرار می‌کند. ربات‌ها جایگزین کارمندان نخواهند شد و حتی با حذف کارهای دشوار و پیچیده آرامش بیشتری را برای آنها فراهم خواهند کرد. زمانی که تکنولوژی‌‌‌‌ها را روانه بازار می‌کنیم باید فرهنگ استفاده از آن را نیز رواج دهیم تا مردم به سرویس‌های موردنظرشان راحت‌تر دست پیدا کنند. بنابراین طی یکی دوسال آینده مردم به دریافت خدمات از طریق ربات‌ها عادت خواهند کرد.»