نگاهی به تجربه «مدرسه داتین» برای حل معضل منابع انسانی در شرکت‌های فناوری‌محور
داستان «نبودن کار» از زبان کارجویان و «نبودن نیروی کار» از زبان کارفرمایان، داستان مرغ و تخم‌مرغ شده است و پیچیده‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. این داستان چند سالی است در شرکت‌های فناوری‌محور به یک معضل تبدیل شده است و ریشه در موضوعات مختلفی دارد؛ یکی از دلایل این معضل این است که خیلی از افرادی که فارغ‌التحصیل می‌شوند و توانایی ورود به بازار کار را دارند و می‌توانند در جایی از هرم فعالیت عملی بنشینند، مهاجرت می‌کنند.
عامل دیگر هم به سیستم آموزشی و دانشگاه‌ها باز می‌گردد. شرایط آموزش با گذشته متفاوت شده است و متخصصان معتقدند سیستم آموزشی فعلی در دانشگاه‌ها دیگر نه‌تنها به روز نیست، بلکه دیگر حتی به دنبال شکل‌گیری یک مهارت عملیاتی در دانشجویان نیستند.
حامد حسینی‌نژاد، مدیر امور توسعه سرمایه‌های انسانی داتین می‌گوید: «زمانی که در سال 83 ما وارد دانشگاه شدیم، درسی تحت عنوان مهندسی اینترنت داشتیم که در طول 16 هفته برگزاری کلاس، 18 پروژه تحویل دادیم و اغلب تابستان‌ها هم وقتمان صرف انجام پروژه‌های پایان ترم دانشگاه می‌شد اما اکنون این 16 پروژه به تعداد بسیار کمتری کاهش پیدا کرده و دیگر این‌طور نیست که دانشجویان آخر هفته‌ها به انجام فعالیت‌های این چنینی بپردازند. در واقع سطح فنی در دانشگاه‌ها هم افت کرده است.»
این جمله و صدها نمونه مشابه آن نشان می‌دهد دانشگاه‌ها اغلب افرادی تئوری‌دان تربیت می‌کنند و تنها گزینه پیش‌روی این افراد هم ادامه تحصیل است و برای این کار هم به خارج از کشور می‌روند. حسینی‌نژاد که حالا چندین سال است به عنوان مدیر سرمایه‌های انسانی یک شرکت 650 نفره فعالیت می‌کند معقتد است: «در دانشگاه برای خارج از کشور نیرو تربیت می‌کنیم.»
در واقع مسیر دانشگاه و نیازمندی صنعت با هم همگرا نیست. مجموع این اتفاق‌ها و دیگر موارد منجر می‌شود که وقتی پای صحبت کارفرما می‌نشینید معتقد است نیروی کار نیست و وقتی پای صحبت نیروی کار می‌نشینید می‌گوید کار نیست. ظاهراً فعلاً هم امیدی به اصلاح و تغییر در سیستم آموزشی دانشگاه‌ها نیست و کسبوکارها هم اگر خودشان راه نجاتی برای خودشان پیدا نکنند، غرق می‌شوند. کسبوکارها، راه‌ها و رویکردهای متفاوتی بری حل این مشکل در پیش گرفته‌اند که برخی موفق و بخش بیشتری نیز ناموفق بوده‌اند.
شرکت داتین نیز به عنوان یکی از شرکت‌های فعال در حوزه فناوری‌های مالی در طول این سال‌ها به شکل‌های مختلف با این مشکل دست و پنجه نرم کرده است و یکی از راهکارهایی که در این خصوص در سال 94 شروع کرد ایجاد و راه‌اندازی مدرسه داتین بود.
فلسفه شکل‌گیری داتین، علاوه بر روش‌های جذب مرسوم، تمرکز روی تربیت و آموزش نیروهای مستعد و باانگیزه فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها است، تا طی فرایندی برای قبول مسئولیت آماده شوند و در صورتی که به آن سطح توقعات نرسیدند، مسیرشان از داتین جدا و آینده شغلی خود را در جای دیگر بسازند.
داتین از اواخر سال 98 این مدرسه را با جدیت بیش از پیش دنبال کرده است و ظاهراً به شدت از خروجی آنچه انجام داده‌اند، مشعوف و راضی هستند.
حامد حسینی‌نژاد، مدیر امور توسعه سرمایه‌های انسانی شرکت داتین در این باره می‌گوید: «مکانیزم کار مدرسه داتین تا امروز به این شکل بود که ابتدا مصاحبه فنی انجام می‌شد و در نهایت از میان آنها، کسانی را که حد وسط قرار داشتند و در لحظه توانایی ورود مستقیم به بخش‌های اصلی را نداشتند و از طرفی آنقدرها هم ضعیف نبودند که رد شوند وارد مدرسه داتین کردیم. برای این افراد در یک فرایند دو ماهه پروژه‌هایی تعریف شد و اقدام به انجام آنها کردند و در طول کار هم یک منتور در کنارشان حضور داشت تا مسیر درست را طی کنند. خروجی کار چند سال پیش این طور شد که طی دو سال و نیم نزدیک به 45 نفر توسعهدهنده جاوا را تربیت و جذب داتین کردیم. از میان آنها هنوز تعداد قابل توجهی مشغول به کار هستند و جزو نیروهای با سابقه ما هم قلمداد می‌شوند و عملکردشان بسیار نتیجه‌بخش‌تر است.»
او در توضیح عملکرد مدرسه داتین در دور جدید آن می‌گوید: «در دور جدید فعالیت مدرسه داتین که از فروردین 99 کارش را شروع کرده، اکنون 15 نفر مشغول به کار شده‌اند و 3 نفر نیز با پایان موفقیت‌آمیز آموزش خود به تیم‌های توسعه محصول داتین پیوسته‌اند. به دلیل محدودیت‌های ناشی از کرونا مدرسه به صورت آنلاین برگزار می‌شود و افراد غیر از بار اول که برای بستن قرارداد می‌آیند و یکی دو بار جلسه با منتور دیگر فعالیت حضوری ندارند. ضمن اینکه برگزاری آنلاین تجربه موفقیت‌آمیزی بود و احتمال این هم وجود دارد در آینده حتی با رفع شدن مشکل کرونا، همین شکل را حفظ کنیم و کار را به صورت آنلاین ادامه بدهیم.»
او ادامه داد: «روند کار هم به این شکل است که افراد در یک بازه دو ماهه پروژه‌هایی را انجام می‌دهند و پس از ارزیابی نهایی جذب داتین می‌شوند. این را هم اضافه کنم که در مدرسه داتین هزینه‌ای دریافت نمی‌شود، بلکه به افراد حقوق هم پرداخت می‌کنیم و از روز اول حضور در مدرسه تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هم قرار می‌گیرند. در طول آموزش حقوق پایه وزارت کار به افراد پرداخت می‌شود و پس از اینکه جذب شوند هم بر اساس سیستم رتبه‌بندی داتین حقوقشان پرداخت می‌شود.»
او درباره محدودیت‌های سازوکار مدرسه داتین نیز می‌گوید: «اصلی‌ترین ویژگی که در مدرسه داتین در نظر داریم این است که تقاضای ما برای نیروهای یک بخش زیاد باشد یا این است که جذب نیرو در آن بخش مشکل باشد. بنابراین در عناوین شغلی که دو عامل نیاز به نیروی زیاد و یا سختی جذب افراد را نداشته باشد، استفاده از ظرفیت مدرسه داتین توجیه نخواهد داشت. برای مثال در این دوره تمرکز ما بر تربیت و جذب برنامه‌نویس جاوا، دات‌نت و تحلیل‌گر است و تا آینده نزدیک هم تمرکز ما روی مشاغل فنی خواهد بود.
مدیر امور توسعه سرمایه‌های انسانی شرکت داتین در خصوص جذب افراد هم می‌گوید: «ترجیح ما این است که هر چه افرادی با سن کمتر را بیشتر جذب کنیم. اینکه لزوماً تجربه کاری نداشته باشند شرط نیست ولی افرادی که تجربه کاری ندارند بیشتر به این موضوع اقبال نشان می‌دهند. ما هم پس از اینکه مصاحبه فنی با متقاضیان انجام می‌دهیم آنها را جذب می‌کنیم. این طور نیست که تنها سن، تجربه و مقطع تحصیلی مد نظر ما باشد. زیرا سازوکار مدرسه داتین سازوکاری نیست که در آن کلاس برگزار شود و آموزش‌های تئوری انجام بگیرد. بلکه افراد بر کد زدن و برنامه نوشتن و انجام پروژه متمرکز می‌شوند. اگر کسی وارد این مدرسه شود و شرایط اولیه را نداشته باشد، این حضور برای او خروجی لازم را نخواهد داشت. نیاز است که مبانی اولیه را بداند. در مجموع مهمترین مهارتی که ما انتظار داریم افراد داشته باشند توانایی حل مساله است.»