چه خبر از کنسرسیوم ققنوس؟
ققنوس پلتفرمی مطمئن برای توکنیزه کردن انواع دارایی‌هاست. شبکه اصلی ققنوس در خردادماه 1398 به صورت رسمی با حضور شش میزبان اولیه، فعالیت خود را آغاز کرد و شرایط عضویت میزبان‌های جدید را نیز به صورت شفاف در اختیار عموم قرار داد.
شبکه ققنوس با بهره‌گیری از فناوری دفاتر کل توزیع‌شده (DLT)، امکان انتشار توکن‌های متنوع دارایی و گواهی را توسط ناشران معتمد فراهم می‌کند. رکن اصلی شبکه ققنوس، میزبان‌های آن هستند که مسئولیت پردازش و نگهداری تراکنش توکن‌های شبکه را بر عهده دارند. ما برای آشنایی بیشتر با این پلتفرم و آخرین وضعیت آن با محمد جواد صمدی، قائم مقام مدیرعامل ققنوس به گفت‌وگو نشستیم.
چرایی تاسیس پلتفرم ققنوس
صمدی در ابتدای صحبت‌های خود در رابطه با چرایی تاسیس پلتفرم ققنوس توضیح داد: «در دورانی که در گروه مالی پارسیان حضور داشتم، تحقیقی در رابطه با کاربرد بلاکچین در صنعت مالی و پرداخت انجام و نقشه‌راهی برای انطباق بانک پارسیان با فضای بلاکچینی طراحی شد. در این نقشه‌راه، 9 پروژه تعریف شد که پیاده‌سازی 6 پروژه آن وابسته به وجود یک پلتفرم غیرمتمرکز (Decentralize) در داخل کشور بود. پیاده‌سازی شبکه DLT و بلاکچین نیاز به چند همکار (MultiParty) دارد و باید چند شریک در این راستا با یکدیگر همکاری کنند تا ابتدا یک شبکه غیرمتمرکز تشکیل دهند و سپس بر اساس آن کسب‌وکار، مدل‌های مبتنی بر حوزه‌های مورد نظر خود را بر روی آن اجرا کنند. بنابراین بانک پارسیان شروع به مذاکره برای یافتن شریک کرد و در این میان متوجه شدیم که فناپ نیز با همین صورت مساله مواجه است و در توسن پروژه‌ای با همین ویژگی‌ها در حال شکل‌گیری است.»
او افزود: «پنج موسس ققنوس شامل هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌های ملی، ملت، پارسیان، پاسارگاد و شرکت تک‌وست (هلدینگ سرمایه‌گذاری گروه توسن) با همین رویکرد یکدیگر را پیدا کردند و هسته اولیه ققنوس در غالب کنسرسیوم شکل گرفت که هم‌اکنون این شبکه در مسیر توسعه و رشد به راه خود ادامه می‌دهد.»
دلیل توکنیزه کردن دارایی‌ها چیست؟
قائم مقام مدیرعامل ققنوس، در پاسخ به اینکه چه نیازی به توکنیزه کردن دارایی‌هاست، گفت: «از چند وجه می‌توان به این مساله نگاه کرد. وجه اول مربوط به تاثیر فناوری دیجیتال می‌شود. در مدل‌های توسعه که ناشی از فضای فناوری دیجیتال است با چالش وابستگی به مواد (Material) مواجه هستیم. برای مثال در زمان معاملات، ملک و خودرو باید مستقیم در اختیار خریدار قرار گیرد، برای انتقال مالکیت آن نیز باید برگه فیزیکی (سند) وجود داشته باشد و مراحل ثبت قانونی آن از طریق مراجعه حضوری به مراکز مربوطه طی شود. در واقع در تحول فناوری با مسائلی از جنس فیزیک مواد مواجه هستیم که توسعه دیجیتالی را با کندی مواجه می‌کند. محصول نهایی بلاکچین اعتماد است و به این واسطه در مواردی که نیاز به فضای فیزیکی داریم به آن اعتماد می‌کنیم تا بر اساس گواهی قابل استناد بر روی این شبکه از فضای فیزیکی جدا شویم و با سرعت بیشتری فرایندها را انجام دهیم. در واقع هدف توکنیزه کردن دارایی‌ها (tokenization)، ماده‌زدایی (Dematerialization) است. تا دارایی‌ها را سیال (Liquid) کند، سرعت حرکت بیشتری به آنها دهد و جریان توسعه‌ای را رقم زند.»
ققنوس چگونه دارایی‌ها را توکنیزه می‌کند؟
صمدی با اشاره به اینکه یکی از اهداف ققنوس توکنیزه کردن دارایی‌هاست، ادامه داد: «در کشورمان دارایی‌های فیزیکی منجمد شده بسیاری وجود دارد. برای مثال بانک‌ها دارایی منجمد شده دارند و همچنین طلا و سکه‌های بسیاری نزد مردم است که در فضای اقتصادی کشور از آنها استفاده نمی‌شود. ققنوس برای به جریان انداختن این دارایی‌ها آنها را تبدیل به توکن می‌کند. در واقع توکن گواهی غیرقابل انکاری است که بر مالکیت یک دارایی فیزیکی دلالت می‌کند و به طور شفاف می‌توان از اتفاق‌هایی که برای دارایی‌ها می‌افتد مطلع شد. بنابراین به فرایندی که دارایی فیزیکی را به توکن تبدیل می‌کند tokenization می‌گویند.»
مفاهیم میزبان، کاربر و ناشر
قائم مقام مدیرعامل ققنوس، با اشاره به اینکه وجود دفترکل توزیع‌شده‌ای که قابل استناد باشد ویژگی اصلی شبکه‌های بلاکچینی است، افزود: «این دفتر همانند دفتر حسابداری است که باید در چندنقطه به طور همزمان ثبت شود. به اشخاصی که این دفتر را اجماع و ثبت می‌کنند میزبان گفته می‌شود که هسته ققنوس (DLT) را شکل می‌دهند. در این شبکه یک توکن پایه وجود دارد که توسط میزبان ثبت شده است و توکن‌های دیگر باید در فضای فیزیکی ثبت، توکنیزه و در نهایت وارد شبکه شوند. ناشر به شخصی (حقوقی و حقیقی) که این فرایند را طی می‌کند گفته می‌شود. توکن‌ها بر اساس مدل تجاری و حقوقی شکل می‌گیرند و ناشرها بر اساس این دو مدل توکن‌ها را در شبکه منتشر می‌کنند. همچنین تمام اشخاصی که کیف توکن را نصب می‌کنند، توکن‌ها را می‌خرند یا به یکدیگر انتقال می‌دهند، کاربر نام دارند.»
آشنایی با توکن پیمان
او با تاکید بر اینکه هر شبکه بلاکچینی که ایجاد می‌شود به یک توکن پایه (Native Asset) نیاز دارد، بیان کرد: «در تمامی شبکه‌های بلاکچینی (multi asset) یک توکن پایه وجود دارد. ققنوس نیز یک شبکه چند دارایی (Multi Asset) است و نیاز به یک توکن پایه داشت تا کارمزدهای درون شبکه را پرداخت و نقش یک پل (Asset Bridge) برای تبدیل شدن توکن‌ها به یکدیگر را ایفاد کند، بر این اساس توکن پیمان طراحی شده است.»
صمدی با اشاره به اینکه در طراحی اولیه پشتوانه توکن پیمان دارایی نبود، افزود: «به دلیل مشکلات شرعی و به وجود آمدن این شبهه که دارایی‌های بدون پشتوانه تورم ایجاد می‌کند، طلا به عنوان پشتوانه توکن پیمان قرار گرفت. زیرا بانک مرکزی در پیش‌نویس ضوابط رمزارزها به بانک‌ها این اجازه را داده بود تا طلا را توکنیزه کنند. بنابراین یک میلیارد پیمان با پشتوانه سه سوت طلا طراحی شد که در آن زمان ارزش هر یک از آنها معادل یک یورو بود. اما به دلیل تغییر رویکرد بانک مرکزی تعداد توکن‌های پیمان به 100 میلیون پیمان کاهش پیدا کرد و پشتوانه هر توکن پیمان به یک سوت طلا یا سنگ‌های قیمتی با تأیید بنیاد ققنوس تغییر یافت.»
به گفته قائم مقام مدیرعامل ققنوس، بانک مرکزی مجددا با انتشار اطلاعیه‌ای نسبت به توکنیزه کردن طلا واکنش منفی نشان داد و در حال حاضر بنیاد ققنوس برای انتشار توکن‌های جدید پیمان به جای طلا از سنگ‌های قیمتی و سایر دارایی‌هایی که می‌توانند حفظ ارزش کنند استفاده می‌کند.
روش‌های اتصال به پلتفرم ققنوس
صمدی در رابطه با کانال‌هایی که ناشران و کابران از طریق آنها می‌توانند از پلتفرم ققنوس استفاده کنند، گفت: «ققنوس یک شبکه OpenAPI است و تمامی کسب‌وکارهای فناور می‌توانند از طریق آدرس lab.kuknos.org به این شبکه متصل شوند. کاربران نیز برای دسترسی به ققنوس نیاز به کیف توکن دارند. بنابراین سعی کردیم تا کیف توکن‌های متعددی را برای دسترسی به شبکه در نظر گرفتیم. در این راستا نرم‌افزارهای آی‌گپ و تاپ امکان دسترسی به کیف توکن ققنوس را فراهم کرده‌اند. همچنین تک‌وست نیز به عنوان یکی از میزبانان، ابزاری مبتنی بر وب را برای دسترسی به کیف توکن پیشنهاد کرده است. Web Wallet اکسیر نیز می‌تواند امکان دسترسی را برای ناشران و کاربران فراهم کند. از تمام کسب‌وکارهایی که تمایل به توسعه کیف توکن ققنوس دارند استقبال می‌کنیم.»
قائم مقام مدیرعامل ققنوس، با اشاره به اینکه توکن‌های پیمان بر اساس سپیدنامه شبکه ققنوس منتشر می‌شوند، افزود: «از 100 میلیون توکن پیمان حدودا 20 میلیون آن به میزبانان عرضه شده است. همچنین از آذرماه سال گذشته تاکنون یک میلیون توکن به بیش از 10 هزار کاربر فروخته شده است.»
توکن‌های ققنوس
به گفته او کنسرسیوم ققنوس در حال مذاکره با چند ناشر جدید برای منتشر کردن 30 توکن جدید است. SKYC، W2P1، توکن الماس A101، خیریه مهر و DAYADIAMOND توکن‌هایی هستند که اخیراً توسط این شبکه منتشر شده است.
مهم‌ترین چالش‌های کنسرسیوم ققنوس چیست؟
صمدی در آخر، بلوغ را مهم‌ترین چالش کنسرسیوم ققنوس دانست و در این رابطه توضیح داد: «به بلوغ رسیدن کاربران، برای استفاده از فناوری، ناشران، برای اینکه بتوانند بیزینس مدل‌های مناسبی را برای ورود به بازار کسب‌وکار طراحی کنند و رگولاتور برای اینکه بتواند این فضا را برای استفاده متقاضیان فراهم کند از جمله چالش‌های اصلی ققنوس است. در همین راستا برنامه تولید محتوا جدی را با تاسیس آکادمی ققنوس آغاز کردیم تا با آموزش و اطلاع‌رسانی جامعه مخاطب‌مان را نسبت به ظرفیت‌های این فناوری آگاه کنیم. همچنین برنامه‌هایی را برای توافق با رگولاتوری در نظر گرفته‌ایم و با یکی از رگولاتورها برای کسب مجوز به توافق رسیدیم که به زودی خبر آن منتشر خواهد شد.»