مزایای استفاده از سامانه کارت اعتباری پرداخت‌نوین چیست؟
وقتی به “کارت‌های اعتباری” فکر می‌کنید، احتمالاً آن را یک نوآوری مالی مدرن در نظر می‌گیرید اما کارت اعتباری یکی از پرسابقه‌ترین خدمات بانکی است که بانک‌های فراوانی در دنیا به شکل‌های مختلفی آن را به مشتریان خود ارائه می‌دهند. این کارت برخلاف سایر کارت‌های بانکی، ابزاری برای برداشت یا استفاده از موجودی یک سپرده نیست. بلکه در واقع ابزاری برای استفاده از اعتبار یک سپرده است. به بیان بهتر؛ بانک‌ها در صورت درخواست مشتری، اعتبار حساب او را می‌سنجند و بر اساس این اعتبارسنجی نسبت به صدور کارت اعتباری اقدام می‌کنند.
در ایران علی‌رغم توسعه خدمات بانکی و رقابت میان بانک‌های مختلف جهت ارائه خدمات نوین، هنوز کارت اعتباری به پدیده‌ای فراگیر تبدیل نشده است. برای بررسی هرچه بیشتر این موضوع و تحلیل چرایی آن، با محمدرضا روشناس، عضو هیات مدیره شرکت پرداخت‌نوین به گفت‌وگو نشستیم که شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم.
روشناس از سال 82 فعالیت خود در حوزه پرداخت الکترونیک را آغاز کرده و با بسیاری از شرکت‌های بزرگ این حوزه همکاری داشته است که از میان آنان می‌توان به شرکت‌های تجارت الکترونیک پارسیان، ایران‌کیش، فن‌آوا کارت، پیشگامان پویا و خدمات انفورماتیک اشاره کرد. او در حال حاضر، همان‌گونه که اشاره شد، به‌عنوان عضو هیات مدیره، در شرکت پرداخت‌نوین مشغول فعالیت است.
کارت‌های اعتباری از چه زمانی وارد نظام بانکی کشورمان شد و در قیاس با سایر کشورها، جایگاه آن را در تعاملات مالی جامعه ما، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در بسیاری از کشورهای دنیا، کارت اعتباری بهترین ابزار برای پرداخت‌های خُرد محسوب می‌شود و بانک‌ها می‌توانند میزان و محل مصرف منابع را بررسی کنند و با تحلیل این اطلاعات برای آینده نیز برنامه‌ریزی بهتری انجام دهند. به همین دلیل است که با گذر زمان، روز به روز کیفیت خدمات بانک‌ها در این حوزه ارتقا پیدا می‌کند. اما در کشور ما هنوز استفاده از این کارت‌ها به پدیده‌ای فراگیر تبدیل نشده است. در حالی که طی همین سال‌ها، استفاده از کارت‌های بانکی بسیار رواج پیدا کرده است و دیگر عدم استفاده از آن را نمی‌توان متصور شد.
اگر بخواهیم تاریخچه کارت‌های اعتباری در ایران را بررسی کنیم؛ می‌توانیم بانک پارسیان را یکی از پیشگامان این حوزه بدانیم که از سال 82 شروع به صدور کارت اعتباری کرد. بانک مرکزی در سال 1395 شروع به تدوین قوانینی برای فعالیت در این حوزه کرد و مقرر شده بود که از شهریور سال 1399 تمامی تسهیلات خرد در قالب کارت اعتباری ارائه شود. اما به دلایلی این اتفاق به تأخیر افتاد. اما این طرح تا چند ماه آینده به‌طور کامل اجرایی شده و هر فردی می‌تواند با یک کارت اعتباری تا سقف 100 میلیون تومان با کد مکنا تسهیلات دریافت کند.
فارغ از مزایای کارت‌های اعتباری برای استفاده‌کنندگان، اجرای این طرح چه منفعتی برای بانک‌ها دارد؟
در خیلی از کشورها حدودا 80 درصد تسهیلات پرداختی در قالب کارت اعتباری ارائه می‌شود. در کشور ترکیه حدود 60 درصد تسهیلات نظام بانکی از طریق کارت اعتباری پرداخت می‌شود. اما متأسفانه در کشور ما کمتر از 5درصد تسهیلات به تسهیلات خٌرد اختصاص دارد و مابقی به صورت تسهیلات کلان در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار می‌گیرد. در نتیجه در بسیاری از استان‌ها چندین شهرک صنعتی احداث شده که بخش قابل توجهی از آنان غیرفعال هستند. درصورتی که اگر این تسهیلات در قالب کارت اعتباری به مردم اعطا شود، منجر به افزایش قدرت خرید جامعه خواهد شد و چرخه تولید به گردش خواهد افتاد و شاهد شکل‌گیری رقابت میان بنگاه‌های اقتصادی مختلف تولید کالا و خدمات برای جذب این نقدینگی خواهیم بود و در مجموع اقتصاد کشور نیز در مسیر رشد قرار می‌گیرد.
یکی از مشکلاتی که مدیران بانکی همواره به آن اشاره می‌کنند، مصرف تسهیلات توسط مشتریان در حوزه‌ای غیر مرتبط به تسهیلات دریافتی است. مثلا بارها گفته شده که فردی از یک بانک برای تولید تسهیلات گرفته و آن را در حوزه ملک سرمایه‌گذاری می‌کند. در نتیجه؛ نه‌تنها بهبودی در وضعیت تولید ایجاد نمی‌شود، که حتی شاهد افزایش تورم در بازار ملک نیز خواهیم بود. آیا پرداخت تسهیلات در قالب کارت اعتباری، کمکی به بهبود این وضعیت می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کارت اعتباری، دقیقا رفع همین مشکل در پرداخت انواع تسهیلات است. چرا که انجام تراکنش با کارت‌های اعتباری در شبکه شاپرک ثبت می‌شود و برای بانک‌ها قابل تشخیص است که تسهیلات پرداختی آنها در کدام بخش از اقتصاد استفاده می‌شود. بنابراین روند تصمیم‌گیری برای تسهیلات‌دهی به بنگاه‌های اقتصادی نیز بهبود پیدا خواهد کرد.
یکی از پرسش‌هایی که در زمینه کارت‌های اعتباری مطرح است، چگونگی استفاده از آنهاست. به‌عبارت بهتر؛ آیا دارندگان این کارت‌ها می‌توانند از اعتبار این کارت‌ها به‌صورت نقدی استفاده کنند؟
تمامی خدمات بانکی در کشور ما بر مبنای قوانین شرعی انجام می‌شوند. کارت اعتباری نیز بر مبنای عقد مرابحه طراحی شده است. عقد مرابحه را می‌توان برای تمامی کالاهای مصرفی و با دوام مورد نیاز خانوارها، مؤسسات تولیدی، صنعتی و بازرگانی استفاده کرد. پیرامون اعتبار این کارت‌ها باید گفت که قابلیت تبدیل شدن به پول نقد را ندارد و پس از واریز تسهیلات به حساب مشتری، چگونگی مصرف آن پایش می‌شود. از سوی دیگر مرکز مَکنا (مرکز کنترل و نظارت اعتباری) علاوه بر سنجش و تعیین میزان اعتبار اعطایی، با رصد بازپرداخت اقساط، از ارائه مجدد کارت اعتباری به مشتریان بدحساب در کل نظام بانکی جلوگیری خواهد کرد.
پرداخت‌نوین چه برنامه‌ای برای کارت‌های اعتباری دارد؟
در مذاکرات فراوانی که با بانک اقتصادنوین داشته‌ایم، مقرر شد که این بانک، کارت‌های اعتباری سازمانی را از طریق راه‌اندازی سوئیچ در شرکت پرداخت نوین ارائه کند. دو هفته پیش اولین کارت اعتباری روی این سامانه صادر و اولین تراکنش آن نیز پانزدهم شهریورماه با موفقیت انجام شد. اکنون نیز شرکت پرداخت‌نوین این آمادگی را دارد که این سرویس را به سایر بانک‌ها و مؤسسات مالی‌و‌اعتباری ارائه کند. همچنین این امکان نیز فراهم است که بر اساس خواسته‌های سازمان‌ها، کارت‌های اعتباری با قابلیت‌های مورد نظر آنان صادر شود. سامانه راه‌اندازی‌شده در شرکت پرداخت‌نوین، سامانه‌ای جدا از سامانه‌ی اعتباری بانک اقتصاد نوین است و از قابلیت بالایی جهت افزایش سرعت توسعه کسب‌وکارها برخوردار است. به‌عنوان نمونه، شرکت می‌تواند در حوزه‌هایی از کسب‌و‌کار مانند فروش اقساطی و زیرخطی که معمولا بانک‌ها تمایل زیادی برای ورود به آنها ندارند به صاحبان کسب‌وکارها خدمات ارائه کند.
به خدمات مختلف پرداخت‌نوین در حوزه کارت‌های اعتباری اشاره کردید، فارغ از کارت اعتباری، آیا باید منتظر محصول جدیدی از پرداخت‌نوین باشیم؟
پرداخت نوین تلاش کرده تمامی زیرساخت‌های پرداخت الکترونیک، همچون سوئیچ کارت و پذیرندگی را فراهم نماید. در همین ارتباط، به‌زودی از سرویس‌های جدید پرداخت‌نوین رونمایی خواهد شد و این آمادگی نیز وجود دارد که تمامی زیرساخت‌هایی را که به آنها اشاره شد، در قالب سرویس در اختیار بانک‌ها، مؤسسات مالی‌و‌اعتباری و شرکت‌های فین‌تکی قرار دهیم.
در خبرها آمده بود که پرداخت‌نوین در حوزه کارت‌های اعتباری با شرکت داتین همکاری خواهد کرد. دلیل این همکاری مشترک چیست؟
بر اساس قراردادی که بین دوطرف منعقد شد، شرکت داتین زیرساخت‌های فنی لازم را برای صدور کارت اعتباری در اختیار پرداخت‌نوین نیز قرار داده است. نرم‌افزار سیستم کارت اعتباری داتین از تمامی استاندارهای مورد نظر دستورالعمل‌های بانک مرکزی برخوردار است. از طرفی داتین یک شرکت های‌تک است و سرویس‌های مناسبی را ارائه می‌دهد. همچنین این شرکت، همکاری موفقیت‌آمیزی را با بانک ملی دارد. پرداخت‌نوین نیز در پی استفاده از مدل‌های موفق است. بنابراین بهترین انتخاب برای پرداخت‌نوین، همکاری با داتین و استفاده از نرم‌افزار سویچ کارت اعتباری ترنج بود.
اشاره کردید که سامانه پرداخت‌نوین مجزا از سامانه بانک اقتصاد نوین است. دریافت این خدمات از پرداخت‌نوین در مقایسه با بانک اقتصاد نوین، چه مزایایی برای مشتریان فراهم می‌کند؟
بانک بنا به وظایف ذاتی و شرح وظایف خود، نمی‌تواند بسیاری از زیرساخت‌ها و سرویس‌های موردنیاز کسب‌وکارها را فراهم کند. برای مثال فروشگاه‌ها برای فروش اقساطی به بانک نیاز ندارند. اما باید زیرساختی داشته باشند تا بتواند تراکنش و صورت حساب را کنترل و صادر کند و در آخر نیز اقساط را جمع‌آوری و به حساب فروشگاه واریز نماید. بانک نمی‌تواند پاسخگوی چنین نیازهایی باشد. چراکه تسهیلاتی از سوی بانک ارائه نشده است. بنابراین ما می‌توانیم به حوزه‌هایی از بازار نفوذ کنیم که وظیفه ذاتی بانک نیست. علاوه بر این، می‌توانیم با تکمیل سبد سرویس‌دهی خود به ارائه سرویس‌های زیرخطی و حلقه بسته (close loop) بپردازیم.