چالش‌های کسب‌وکاری شبکه پرداخت الکترونیکی
صبح بیست‌وسوم دی‌ماه، نشست تخصصی چالش‌های کسب و کاری شبکه پرداخت الکترونیکی با حضور مدیران مطرح صنعت پرداخت در هتل اسپیناس پالاس برگزار شد. کاظم دهقان، مدیرعامل شاپرک، محمدعلی محمودزاده، مدیرعامل پرداخت الکترونیک سداد، امیرحسین آقامحمدی، عضو هیئت مدیره شاپرک، کوروش محمدی، رییس مرکز تنظیم مقررات پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان مالیاتی و پیام یاغلی، مدیر برنامه‌ریزی بانک اقتصاد نوین و عضو هیئت مدیره پرداخت نوین حضور داشتند. در ابتدای جلسه وحید حجتی، مدیرعامل شرکت پرداخت نوین آرین با خیر مقدم به حضار و مهمانان ابزار امیدواری نمود که برآیند بحث‌های مطرح شده بتواند به توسعه هرچه بهتر صنعت پرداخت کشور بی‌انجامد.
پس از سخنان حجتی، علیرضا بزرگمهری از فعالان حوزه پرداخت که مدیریت جلسه را در اختیار داشت و با طرح پرسش‌هایی چالشی به استقبال میهمانان رفت.
برنامه با اشاره‌ی بزرگمهری به عملکرد نظام پرداخت در ایران و طرح مشکلات موجود در این حوزه آغاز شد و او از میهمانان خواست تا نظرات خود پیرامون چالش‌های صنعت پرداخت کشور را بیان کنند. کاظم دهقان، مدیرعامل شاپرک نخستین سخنرانی بود که صحبت‌های خود را با اشاره به مقوله کارمزد آغاز کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین مقوله‌هایی که در موضوع پرداخت و تراکنش باید به آن توجه کرد مبحث کارمزد است که توجه به آن بدون در نظر گرفتن اساس شکل‌گیری امکان‌پذیر نیست. وی با اشاره به اینکه بانک‌ها در این زمینه وارد فضای رقابتی شده‌اند، تصریح کرد: هزینههای ناشی از انجام تراکنش‌های مختلف بر کسی پوشیده نیست. به‌طوری که هزینههای هر تراکنش و تعمیر دستگاههای پوز از جلمه شایع‌ترین هزینه‌ها به شمار می‌رود.
دهقان با اشاره به آن که در حال حاضر بسیاری از تراکنش‌ها از طریق این صنعت در حال انجام است، یادآور شد: بحث کارمزد اصلی‌ترین مولفه‌ی این صنعت بوده و این در حالی است که مدلهای موجود در ایران با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد. از سوی دیگر امکان افزایش رقم کارمزد تاکنون با وجود درخواست‌های مختلف فراهم نشده است. دهقان با بیان آن که اقداماتی که برای اصلاح نظام کارمزدی صورت گرفته کافی نبوده، گفت: در نظام کارمزدی کشور، بانک‌ها در این فرآیند انگیزه لازم را ندارند و این در حالی است که در آینده شاهد رشد فزاینده‌ی تراکنش‌ها در حوزه پرداخت خواهیم بود.
در ادامه محمدعلی محمودزاده، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک سداد با تشریح اینکه وضعیت کنونی از نظر کارمزد به هیچ وجه مطلوب نیست، گفت: بحث توسعه شبکه پرداخت یکی از ضروریاتی است که بدون اصلاح نظام کارمزدی امکان‌پذیر نخواهد بود. مقوله کارمزد حتما باید مورد واکاوی دقیقی صورت گیرد زیرا با توسعه زیرساخت‌ها و استقبال مردم نسبت به گذشته درآمد شرکت‌های PSP افزایش یافته اما کارمزد آن‌ها افزایشی نداشته است.
وی یادآور شد که با ادامه روند فعلی حفظ نیروهای متخصص، این حوزه نیز با چالش مواجه خواهد شد، افزود: در این راستا بحث تطبیق کارمزد با مدلهای جهانی یکی از الزامات اصلی محسوب می‌شود که نیاز به بازنگری دارد. بانک‌ها عنوان می‌کنند که این هزینه‌ها جزو هزینههای سربار است در حالی که اینطور نیست و بخشی از کارمزدی که بانک مرکزی دریافت می‌کند باید به سایر حوزه‌ها تخصیص یابد زیرا در غیر این‌صورت با کاهش کیفیت مواجه خواهیم شد.
بزرگمهری در این قسمت با اشاره به آن که حدود 20 درصد از پایانه‌های فروشگاهی در ایران متمرکز است در خصوص هزینههای نگهداری آن پرسشی مطرح کرد که توسعه نامناسب دستگاه کارت‌خوان چرا به این صورت درآمده که در پاسخ پیام یاغلی، مدیر برنامه ریزی بانک اقتصادنوین و عضو هیات مدیره پرداخت نوین اظهار داشت: هم بانک‌ها دغدغه مقوله کارمزد را دارند هم PSP ها و این در حالی است که مقوله کارمزد ذینعفان و بازیگران زیادی دارد که هرکدام منفعت خود را طلب می‌کنند.
وی با بیان آن که برای شرکت‌های PSP مقوله تراکنش اهمیت زیادی دارد گفت: آن‌ها در رقابتی قرار گرفته‌اند که درصدد هستند تعداد بیش‌تری پایانه فروشگاهی در اختیار بگیرند و این در حالی است که با افزایش آن، هزینههای آن‌ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
اصلی‌ترین شاکله صنعت بانکداری بحث کارمزد است
به گفته وی آنچه که باعث می‌شود بانک‌ها کارمزد پرداخت کنند منافع سپرده‌ای است و حال این سوال مطرح می‌شود که هزینه‌هایی که بابت کارمزد به PSP ها پرداخت می‌کنند از کجا تامین خواهد شد؟
در همین رابطه، محمودزاده یادآور شد: شاخص‌هایی که برای فعالیت PSP ها تاکنون ارایه شده استاندارد نبوده اما مزیت‌هایی که در رقابت ایجاد شده است از جمله موارد مطلوبی بوده که توسعه دستگاه‌ها نیز به تبع آن ایجاد شده است.
وی همچنین گفت مساله‌ای که در حال حاضر مطرح است این که واقعا تا به‌حال نیازی به اینهمه دستگاه پوز برای انجام تراکنش نبوده است. رقابت PSP ها را باید از حوزه بانک‌ها خارج کرد. در دنیا شرکت‌های حوزه پرداخت از مشتری می‌پرسند که چه بانکی را برای انجام تراکنش انتخاب می‌کند و دیگر نیازی به وجود چندین دستگاه پوز نیست.
در ادامه این نشست، بزرگمهری به مشکلات ناشی از عدم استقلال سیستم پرداخت از سیستم بانکی پرداخت و از حضاار خواست نظر خود در این مورد را بیان کنند؟
در این رابطه کاظم دهقان گفت: در ابتدای شکل‌گیری شاپرک، بحث استقلال نسبی از بانک‌ها و الزامات آن مطرح بود و این در حالی است که سامانه جدیدی در حال طراحی شدن است که به رفع نقایص حوزه پرداخت کمک می‌کند.
کوروش محمدی، رییس مرکز تنظیم مقررات پایانه فروشگاهی و سامانه مودیان مالیاتی از دیدگاه سازمان امور مالیاتی به مباحث ارایه شده پرداخت و افزود: نگاه سازمان مالیاتی در ابتدا با نگاه فعالان صنعت پرداخت متفاوت بود که به مرور زمان برخی مشکلات برطرف شد. رویکرد سازمان مالیاتی رویکرد استفاده از نظام پرداخت الکترونیکی فارغ از ایجاد انحصار است. سازمان مالیاتی انگیزه‌هایی ایجاد کرده که از ابزارهای الکترونیکی نرم افزاری استفاده شود.
وی افزود: ما نمی‌توانیم تخلف را به طور کامل از میان برداریم اما می‌توان اقداماتی انجام داد که هزینه انجام تخلف به اندازه‌ای بالا رود که دیگر تخلفی صورت نگیرد. نظام بانکی به همراه نظام مالیاتی با کمک هم می‌توانند اقداماتی انجام دهند که به مبارزه با پولشویی منجر شود.
پیام یاغلی، مدیر برنامه ریزی بانک اقتصادنوین و عضو هیات مدیره پرداخت نوین، تاکید کرد که در ابتدا باید نقشه راهی شکل بگیرد که پیدایش نقشه راه از اختیار بانک‌ها یا شرکت‌ها خارج است و مرجع بالاتری باید نسبت به ایجاد یک نقشه راه اقدام کند تا تمام برنامه ریزی‌ها بر اساس تدوین آن نقشه راه انجام شود. یاغلی با اشاره به ایجاد دوایر و ادارات مبارزه با پولشویی در بانک‌های ما در یکی دوسال اخیر، اظهار امیدواری کرد که با فعال شدن این ادارات، روند ارتباط بانک‌های ما با بانک‌های خارجی بیشتر گردد.
در این بخش از نشست سوالی مطرح شد مبنی بر اینکه شاپرک چطور می‌تواند آینده حوزه پرداخت را درست هدایت کند که در پاسخ به این سوال، کاظم دهقان، مدیرعامل شاپرک یادآور شد: مجموعه اقداماتی طراحی شده که در یک بازه زمانی 3 ساله سهولت در کسب و کار ایجاد شود و تلاش بر این است که در جایگاه خودمان بتوانیم از کسب و کارهای جدید حمایت کنیم. هم اکنون 3 هزار از مشاغلی که رفتارهای نامتعارف در بکارگیری دستگاههای پوز داشتند شناسایی شده و کارکرد دستگاههای آن‌ها با درخواست ثبتی که مطرح کردند در حال بررسی است و امید می‌رود با بررسی دقیق به اینگونه اعمال بتوان از غارت اموال جلوگیری کرد.
رویکرد سازمان مالیاتی رویکرد استفاده از نظام پرداخت الکترونیکی فارغ از ایجاد انحصار است. سازمان مالیاتی انگیزه‌هایی ایجاد کرده که از ابزارهای الکترونیکی نرم افزاری استفاده شود
در انتهای نشست نیز آقامحمدی با اشاره به ضرورت پذیرش طرح‌های مختلف از سوی جامعه، به این نکته اشاره کرد که برای مثال، خدماتی مانند کارت‌های اعتباری هنوز چندان مورد توجه قرار نگرفته است. او در ادامه تاکید کرد که: تا کنون در کشور ما هیچ پروژه موفقی در حوزه کارت‌های اعتباری نداشته‌ایم. در حالی است که دانش آن در کشور وجود دارد. آقامحمدی در تحلیل چرایی عدم استقبال از این طرح‌ها، نگاه نادرست بانک‌ها به کارت اعتباری را از دلایل آن دانست. چرا که به گفته‌ی او، بانک‌ها به کارت‌های اعتباری به چشم تسهیلات می‌نگرند و برای تضمین و وثیقه نیز راهکاری مشابه پرداخت تسهیلات دارند. در حالی که این دو اساسا متفاوت هستند و در دنیا نیز کارت‌های اعتباری بر اساس اعتبارسنجی مشتریان ارائه می‌گردد.