بانک‌ها یکی از مشکلات بر سر راه بانک مرکزی
کامران ندری اقتصاددان و عضو پژوهشکده پولی و بانکی، اظهار کرد: بانک مرکزی برای رسیدن به استقلال با چند مشکل رو به رو است. دولت در شرایط سخت دچار کسری بودجه کوتاه مدت یا بلند مدت می‌شود که البته هیچ راهکاری برای رفع این کسری بودجه دیده نشده است.
او ادامه داد: قوه مجریه به طور قانونی نمی‌تواند از بانک مرکزی استقراض کند؛ اما مکانیزم‌هایی برای برطرف کردن کسری بودجه دولت از طریق منابع بانک مرکزی وجود دارد. به طور مثال این نهاد می‌تواند در صورت مواجه شدن با کسری بودجه هرساله از حساب‌های تنخواه بانک مرکزی استقراض کند. بر این اساس بانک مرکزی مکلف می‌شود در صورت دریافت پول نفت، ریال آن را به دولت پرداخت کند. در حال حاضر به دلیل شرایط تحریم، خرید و فروش نفت انجام نمی‌شود، اما بانک مرکزی در هرصورت مکلف است، ریال آن را به دولت پرداخت کند.
ندری بیان کرد: کنترل پایه پولی از دست بانک مرکزی خارج است. منابع صندوق توسعه ملی برای بانک مرکزی قابل استفاده نیست اما زمانی که مجلس تصویب می‌کند بانک مرکزی مکلف به در اختیار گذاشتن ریال است. این مسائل نشان می‌دهد که کنترل پایه پولی به دست دولت انجام می شود، بنابراین مجلس و دولت به بانک مرکزی تکلیف می‌دهند.
عضو پژوهشکده پولی و مالی تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلات بر سر راه بانک مرکزی، بانک‌ها هستند. بانک‌ها برای عمل کردن به تعهدات خود، از منابع بانک مرکزی استفاده می‌کنند. ما اگر بتوانیم دخالت دولت را از بانک مرکزی کم کنیم، بانک مرکزی نمی‌تواند بانک‌های دیگر را به حال خود رها کند؛ زیرا دچار اختلال می‌شوند.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه گفت: باید مسئله وابستگی بانک‌ها به بانک مرکزی حل شود و تا زمانی که مسئله بانک‌های مشکل دار برطرف نشود، بانک مرکزی نمی‌تواند سیاست پولی مستقلی اعمال کند. در حال حاضر قانون استقلال بانک مرکزی به نحوی است که اجازه نمی‌دهد بانک مرکزی به وظایف اصلی خود متمرکز شود. به همین دلیل بهتر است قبل از اصلاح قانون پولی و بانکی کمی فکر کنیم و تصمیم درستی بگیریم. به طور مثال اگر حساب تنخواه دولت از بین برود, دولت کسری بودجه خود را چگونه جبران می‌کند؟
او افزود: در کشورهای دیگر، مسئولیت اصلی عملکرد بانک‌ها بر گردن نهادهایی است که خارج از بانک مرکزی هستند. زمانی که این بانک زیر نظر بانک مرکزی با مشکل مواجه شود، مسئولیت حمایت از این بانک برعهده بانک مرکزی است. در این زمان بانک مرکزی هدف کنترل تورم را رها کرده و به کمک این بانک می‌شتابد. باید ساختارها و نهادهایی در کشور ایجاد شوند تا عهده دار این وظایف باشند. بعد از آن می‌توان از بانک مرکزی انتظار استقلال داشت.
ندری بیان کرد: استقلال بانک مرکزی در حرف ساده و قابل دفاع است. اما نیازمند مقدماتی است. در اولین قدم رابطه مالی دولت باید اصلاح شود. دولت معتقد است که از بانک مرکزی استقراض ندارد؛ اما باید بدانید که این استقراض قانونی است. حساب تنخواه در قانون، این امکان را برای دولت فراهم کرده است که در صورت کسری بودجه از این حساب استقراض کند. دولت باید تا آخر سال این منابع را تسویه کند. حال باید در نظر گرفت که این مسئله در کوتاه مدت اثرات تورمی برای کشور دارد.
عضو پژوهشکده پولی و مالی در پایان اظهار کرد: استقلال بانک مرکزی نیازمند زیرساخت‌های بنیادین است.
/ باشگاه خبرنگاران