همه چیز درباره سامانه کشف تقلب داتین
به‌طور طبیعی با پیشرفت تکنولوژی‌های حوزه بانکی و پرداخت و فناوری‌محور شدن امور، میزان تقلب و کلاهبرداری‌های حرفه‌ای نیز افزایش پیدا کرده است. بنابراین امروزه سازمان‌های مالی و پولی که داده‌های حساس مشتریان حقیقی و حقوقی را در اختیار دارند توجه بیشتری به روش‌های جلوگیری و کشف تقلب و کلاهبرداری می‌کنند و به دنبال روشی سریع‌تر، کامل‌تر و امن‌تر برای حفاظت از داده‌های مشتریان هستند.
به‌تازگی سامانه کشف تقلب داتین در نسخه جدید عملیاتی شده است. به همین دلیل ما در عصربانک با فاطمه سلطانی، مدیر پروژه سامانه کشف تقلب داتین گفت‌وگو کردیم.
ضرورت وجود سامانه کشف تقلب
سلطانی در رابطه صحبت‌های خود با تاکید بر ضرورت وجود سامانه کشف تقلب در سازمان‌ها، بیان کرد: «اطلاعات در تمامی سازمان‌ها مخصوصا در حوزه پرداخت و بانکی رشد چشمگیری داشته و به‌دلیل حجم اطلاعات، شناسایی موارد مشکوک توسط افراد خبره نیز غیرممکن شده است. در گذشته، در هر بانکی اداره بازرسی وجود داشت تا براساس اسناد گردآورده شده موارد تقلب شناسایی شود. اما پیچیدگی و حجم بالای داده‌ها، سازمان‌ها را به‌سمت استفاده از سامانه‌های کشف تقلب به‌منظور حذف عامل انسانی و بالا بردن سرعت پردازش داده‌ها و شناسایی کشف تقلب سوق داده است. این سامانه‌ها حتی می‌توانند از وقوع روش‌های جدیدی که هنوز رواج پیدا نکرده‌اند، نیز جلوگیری کنند.»
نگاهی به روش‌های کشف تقلب
مدیر پروژه سامانه کشف تقلب داتین با تاکید بر اینکه روش‌های آنلاین و آفلاین برای شناسایی تقلب وجود دارد، بیان کرد: «سامانه‌ای که با تجمیع دو راه‌حل تشخیص ناهنجاری (Anomaly detection) و تشخیص سوءاستفاده مشتریان (Missuse detction) راه‌اندازی می‌شود، می‌تواند از مزیت‌های روش آنلاین و آفلاین برخوردار شود. در سیستم‌های آفلاین نمی‌توان قبل از وقوع تراکنش، نسبت به مشکوک بودن و نحوه مقابله با آن اطلاع یافت اما با استفاده از الگوریتم‌های Supervise می‌توان با استفاده از تاریخچه تراکنش‌ها و بررسی نحوه عملکرد کاربران در بازه زمانی مشخص، تخلف‌ها را شناسایی کرد.»
بهروزرسانی مدام سامانه‌ها
او در رابطه با فناوری سامانه‌های کشف تقلب، بیان کرد: «این سامانه‌ها برای افزایش سرعت و عملکرد خود، از تکنولوژی کلان‌داده و شبکه‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند تا بتوان از الگوریتم‌هایی بهره برد که خاصیت یادگیری داشته باشد و درطول زمان با افزوده شدن داده‌ها، دقت شناسایی تراکنش‌های مشکوک نیز ارتقا پیدا کند.»
گسترش استفاده از سامانه کشف تقلب
مدیر پروژه سامانه کشف تقلب داتین با تاکید بر اینکه در زمینه فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی و داده‌کاوی، شاهد پیشرفت‌های خوبی در کشور هستیم، توضیح داد: «با توجه به نیاز سازمان‌های حاکمیتی و مجموعه‌ها، استفاده از سامانه کشف تقلب، بیش از پیش شده و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات در سال‌های اخیر، اقداماتی جهت تولید این نوع سامانه‌ها داشته‌اند. همچنین مشخص شده است که امکان رقابت با سایر کشورها را در آینده خواهیم داشت و شرکت داتین نیز همواره در این زمینه پیشرو بوده است. استفاده از این سامانه درحال رواج در تمامی شرکت‌هاست.»
امکانات سامانه کشف تقلب داتین
سلطانی در پاسخ به این سوال که داتین برای کشف تقلب چه امکاناتی را در اختیار بانک‌ها و شرکت‌ها قرار می‌دهد، گفت: «سامانه کشف تقلب داتین که rule base بوده و براساس قواعد از پیش تعریف شده طراحی و پیاده‌سازی شده، از چهار سال پیش توسط اداره بازرسی بانک پاسارگاد در حال بهره‌برداری است. این سامانه با استفاده از زیرساخت انباره‌داده در تمامی ماژول‌ها و سامانه‌های بانکی، به‌صورت آفلاین موارد مشکوک از رفتارهای مشتریان و کارمندان بانک را که با استفاده از 130 قانون بررسی می‌شوند، تهیه و به بازرسان گزارش می‌کند. این امر باعث شد تا کار بازرسان که حدود سه روز طول می‌کشید به چهار ساعت کاهش پیدا کند.»
ورژن جدید سامانه کشف تقلب داتین
او با بیان اینکه نسخه جدید سامانه کشف تقلب داتین از اواخر آذرماه به‌صورت پایلوت در بانک پاسادگاد پیاده‌سازی شده است، توضیح داد: «این سامانه با استفاده از انباره داده و تکنولوژی کلان‌داده امکان توزیع‌پذیری و مقیاس‌پذیری حجم بالایی از داده‌های بانکی را فراهم کرده است. در سامانه کشف تقلب با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی به سمت طراحی سامانه‌ای گام برداشتیم که به‌صورت آنلاین و نیمه آنلاین بتواند گزارش تهیه کند و مانع تراکنش مشکوک، قبل از وقوع آن شود. این کار در بیست میلی‌ثانیه انجام می‌شود تا بار اضافی بر شبکه بانکی ایجاد نکند و واکنش مناسبی با توجه به تراکنشی که اتفاق می‌افتد از خود نشان دهد.»
مدیر پروژه سامانه کشف تقلب داتین ادامه داد: «در این سامانه، تمام داده‌ها از ابتدای عمر بانک پاسارگاد گردآوری شده است. همچنین با استفاده از تحلیل رفتار تراکنشی مشتریان و تحلیل اطلاعاتی که توسط بانک مرکزی به بانک‌ها ارائه می‌شود، الگوریتم‌ها طراحی شده‌اند. می‌توان گفت، زیرساخت جدید به‌صورت یک اکوسیستم طراحی شده و فراتر از یک سامانه است. در این زیرساخت، با توجه به داده‌های یک تراکنش، پیش از ثبت آن در سامانه‌های آنلاین، میزان مشکوک بودن بررسی و محاسبه شده و در اختیار سامانه مزبور مانند سیستم کارت قرار می‌گیرد. همچنین می‌توان باتوجه به درخواست مدیران مجموعه واکنش‌های مشخصی را برای پاسخگویی به تراکنش‌های مشکوک بانکی تعریف کرد؛ کاری مثل ارسال پیامک برای آگاه‌سازی کاربر از انجام تراکنش.»
او در رابطه با تفاوت سامانه‌های کشف تقلب online و Offline گفت: «معمولا سامانه‌های آفلاین rule base پیاده‌سازی می‌شود و عملکرد آن بدین صورت است که خبرگان سازمان درخواست می‌کنند تا اگر تراکنش‌ها در محدوده‌های تعریف شده قرار نگرفت گزارشی ارسال شود تا آنها را بررسی کنند. با توجه به بخشنامه جدید بانک مرکزی در موارد بسیار محدودی می‌توان از روش‌های هوش مصنوعی و داده‌کاوی استفاده کرد. برای رفع این چالش جلسات متعددی را با بانک مرکزی برای شفاف شدن ابعاد مساله برگزار می‌کنیم. برای مثال در سیستم آفلاین شخص خبره دستگاه کارتخوانی که در یک ساعت، 60 تراکنش دارد را مشکوک اعلام می‌کند اما در روش Online و Semionline قبل از اینکه تراکنش انجام شود باید تحلیلی از اطلاعات تراکنش و رفتار دوره‌های گذشته کاربر در کل اکوسیستم بانکی تهیه شود. بنابراین دقت روش دوم بسیار بالاتر است.»
برنامه‌های توسعه‌ای سامانه کشف تقلب
مدیر پرژه سامانه کشف تقلب داتین ادامه داد: «گروه تحقیق و توسعه داتین با بررسی آخرین روش‌های پیشرفته و تکنولوژی‌های هوش مصنوعی همواره در حال بهروزرسانی سامانه کشف تقلب است. زیرساخت سامانه را به‌گونه‌ای طراحی کردیم تا برای به‌روز کردن آن به کمترین زمان ممکن احتیاج داشته باشیم.»
سلطانی در رابطه با برنامه‌های داتین برای ارتقای سامانه کشف تقلب گفت: «درحال حاضر نسل جدید سامانه روی بستر تراکنش‌های کارتی عملیاتی شده است. تا شش ماه آینده این سامانه روی اکوسیستم بانکی همانند کربنکینگ، سپرده، تسهیلات، اینترنت بانک و موبایل بانک عملیاتی خواهد شد.»