صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابزاری برای کاهش ریسک در بازار سرمایه
بورس در 15 ماه گذشته وضعیت مطلوبی نداشته است. افت شاخص کل در روزهای متعدد و نوسانات شدید به دلیل کمبود تقاضا و شکل‌گیری جریان خروج پول سهامداران خرد و حقیقی از دیگر دلایل شکل گیری رکود در بازار سرمایه است.
کاهش ریسک در بازار سرمایه
اما رفتار هیجانی سهامداران در انجام معاملات 20 ماه گذشته که بازار روند صعودی و نزولی داشت، یکی از اصلی‌ترین دلایل جهت‌گیری وضعیت بازار به شکل فعلی است. در بسیاری از مواقع و در نمادهای مختلف مشاهده شده است که در یک روز صف خرید چند ده میلیونی برای یک سهم وجود داشته و در روز بعد نه تنها این صف از بین رفته است، بلکه سهامداران در صف فروش قرار گرفته اند و در حال فروش دارایی خود با ضرر هستند.
این شیوه معامله‌گری در ماه‌های گذشته به دفعات زیادی دیده شده، روند بازار سرمایه را در کنار سایر عواملی چون نوسان نرخ دلار، مشخص نبودن سیاست دولت و سازمان بورس در حوزه کنترل بازار سرمایه، قیمت‌گذاری دستوری و مواردی از این دست بازار را با نوسانات شدید مواجه کرده است.
صندوق ها با درآمد ثابت چگونه عمل می‌کنند؟
صندوق سرمایه‌گذاری نوعی نهاد مالی است که با جمع‌آوری وجوه از افراد در موضوع فعالیت خود سرمایه‌گذاری می‌کند و هریک از سرمایه‌گذاران نسبت به آورده خود در سود و زیان صندوق شریک می‌شوند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر حسب نوع، منابع جمع آوری شده را در انواع اوراق بهادار درآمد ثابت، سهام، انواع کالا و… سرمایه‌گذاری می‌کنند.
انواع اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری از منظر نوع دارایی تحت تملک به سه دسته صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های سهامی و صندوق‌های مختلط تقسیم می‌شوند.
صندوق‌های درآمد ثابت چه ویژگی‌هایی دارند؟
این صندوق‌ها به دلیل داشتن حداقل بازدهی تضمین شده برای افرادی با ریسک پذیری پایین مناسب بوده و به همین دلیل منابع مالی حاصل از فروش این صندوق ها را عمدتا به خرید اوراق بهادار بدون ریسک یا کم ریسک مانند اوراق مشارکت، اوراق اجاره، سپرده بانکی و … اختصاص می دهند. قسمت بسیار کمی از منابع در اختیار این صندوق‌ها در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود.
این صندوق‌ها انواع مختلفی دارند؛ برخی از این صندوق‌ها دارای سود تقسیمی هستند و در تاریخ مشخصی از ماه به پرداخت سود می پردازند؛ اما برخی دیگر دارای سود تقسیمی نیستند و با افزایش ارزش واحد، سرمایه گذار را بهره مند می‌کنند. انتخاب بین این دو شیوه از سرمایه گذاری، به هدف سرمایه‌گذار بستگی دارد.
دو مزیت مهم این صندوق شامل بازدهی بالاتر نسبت به بانک و امنیت سرمایه‌گذاری است. بیشتر صندوق‌های درآمد ثابت یک رکن به نام ضامن نقدشوندگی دارند که اصولا یک نهاد مالی معتبر مانند بانک است.
صندوق سهامی چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری در سهام، صندوق هایی هستند که اکثر منابع جذب شده را در سهام شرکت های موجود در بازار بورس و فرابورس سرمایه گذاری می کنند. این صندوق ها پرداخت سود دوره ای و سود تضمین شده ندارند و سود یا ضرر سرمایه گذاران از مابه التفاوت قیمت صدور و ابطال آن ها حاصل می شود.
یعنی سرمایه‌گذاران از طریق افزایش قیمت واحدهای این صندوق به سود می‌رسند. با توجه به ریسک بالایی که در این صندوق ها وجود دارد، امکان کسب بازدهی بیشتر نسبت به صندوق‌های درآمد ثابت وجود دارد.
نوعی از صندوق‌های سهامی وجود دارد که مبتنی بر شاخص است. این شاخص متناسب با نظر مدیر صندوق می تواند شاخص کل، شاخص کل هموزن و… باشد. یعنی ارزش صندوق (NAV)، همسو و هم راستا با شاخص حرکت می‌کند. اصولا پرتفوی این صندوق‌ها متشکل از سهم های شاخص‌ساز بوده و اغلب در ترکیب دارایی این صندوق‌ها تغییرات خاصی اتفاق نمی‌افتد. مزیتی که در این صندوق‌ها وجود دارد این است که هزینه کمی داشته و ریسک آنها تقریبا مطابق با ریسک بازار است.
بیشتر منابع موجود در صندوق‌های سهامی در سهام شرکت های بورسی، سرمایه‌گذاری می‌شود و مابقی این مبلغ طبق تصمیم مدیر در اوراق و سپرده های بانکی سرمایه‌گذاری می‌شود. صندوق های سهامی بیشتر مناسب افرادی است که قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارند؛ اما زمان و تخصص کافی در این زمینه را ندارند.
صندوق مختلط را بشناسیم
صندوق سرمایه‌گذاری مختلط هم مانند صندوق‌های سهامی سود تضمین شده و پرداخت سود دوره‌ای ندارند و سود و ضرر سرمایه‌گذار ناشی از افزایش یا کاهش ارزش (NAV) واحدهای صندوق است. در صندوق‌های مختلط منابع موجود در صندوق به صورت ترکیب منصفانه‌ای از سهام و اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود.
صندوق مختلط ریسک متوسطی داشته و با توجه به ترکیب دارایی صندوق، از نظر ریسک و بازدهی میان دو صندوق سهامی و درآمد ثابت قرار می گیرد. در نتیجه این صندوق مناسب افرادی است که خواهان دریافت بازدهی بالاتر از نرخ بانکی هستند؛ اما حاضر به پذیرش ریسک بازار نیستند.
کارشناسان چه می‌گویند؟
بسیاری از کارشناسان به افراد تازه وارد به بازار سرمایه توصیه می‌کنند در ماه‌های اول فعالیت به صورت مستقیم وارد بازار سرمایه نشوند. سهامداران خرد باید ابتدا آموزش ببینند و سپس دست به معامله بزنند.
این کارشناسان معتقدند صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از بهترین راهکارها برای ضرر نکردن افراد در بازار سرمایه است. این صندوق‌ها که به واسطه نوع سرمایه‌گذاری و کارشناسان و تحلیل‌گرانی که دارند، می‌توانند افراد با درجه‌های ریسک‌پذیری متفاوت را پوشش دهند و از زیان بیشتر افرادی که تجربه و آموزش کافی در زمینه معامله گری بورس را ندیده‌اند، جلوگیری کنند.
کامران رحیمی، کارشناس بازار سرمایه در خصوص سرمایه‌گذاران تازه وارد به بورس و افراد با سرمایه های خرد می‌گوید: صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌دلیل اینکه انواع مختلفی دارند و می‌توانند بازدهی‌های بیشتری نسبت به سپرده‌گذاری در بانک‌ها ایجاد کنند، راهکار بهتری برای کسب سود هستند.
وی با اشاره به انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌گوید: این صندوق‌ها به دلیل اینکه ریسک‌های مختلفی دارند، می‌توانند برای همه افراد که دارای ریسک پذیری‌های متفاوتی هستند، مناسب باشد.
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از راه‌های مطمئن در ایجاد سود برای افراد با تجربه کم در زمینه معامله‌گری است. در صورتی که سهامداران خرد، این روش را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند، می‌توانند شاهد سودآوری تضمینی باشند.