فناوری نوظهور سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) چیست؟
داود دوروش – پژوهشگر حوزه رمزارز و داده
قدمت اولین دائوها به کمتر از 10 سال گذشته برمیگردد و عده کمی درباره تاثیرات بزرگی که دائو بر سازمان‌ها و نهادها می‌تواند بگذارد آگاهی دارند، هرچند تا بلوغ کامل آن راه پرفراز و نشیبی در پیش است.
فناوری نوظهور سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) چیست؟
دائوها برای ساختارشکنی جذاب و دلربایی پدید آمده‌اند که به مذاق هر انسان طرفدار انتفاع جمع خوش خواهد آمد. بنابراین با وجود همین یک دلیل و با آگاهی از نشانه گرفتن خرد جمعی کاربر و سرمایه‌گذاران احساسی هم که شده، سازمان‌ها و نهادهای بزرگ می بایست آن را جدی گرفته و خود را برای قرار گرفتن در موج فناوری‌های مبتنی بر بلاکچین بالاخص دائوها آماده کنند . البته که دستپاچگی برای سرمایه‌گذاری بزرگ و پیشروشدن در این حوزه که هنوز در جهان و کشورهای پیشرفته هم مبهم بوده و ثبات ندارد ملاحظات اساسی نیاز دارد . اما وثیقه گذاشته شدن بیش از 223 میلیارد دلار در پلتفرم‌های دیفای (منبع defillama.com) در زمان نگارش این یادداشت خود گواه بر اهمیت این حوزه از دید سرمایه‌گذارن خرد و کلان در دنیا میباشد.
همانطور که می‌دانید بلاکچین نوعی سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است که اطلاعات ذخیره شده روی این نوع سیستم میان همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته می‌شود و با استفاده از رمزنگاری و توزیع داده‌ها، امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات ثبت شده تقریبا از بین می‌رود. این فناوری و ویژگی‌هایش، افراد متخصص و شرکت‌های پیشرو در تکنولوژی را به سمت خود جذب کرد . ماحصل تلاش فناوران دراین حوزه پیدایش مفهومی به نام سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز(DAO) و بالاخص سیستم‌های مالی غیرمتمرکز (Defi) برای سهولت و سرعت بخشیدن و همچنین کاهش ریسک‌های سیستم‌های سنتی در امور مالی مانند بانک‌ها، بیمه‌ها، موسسات وامدهی و … گردید . پلتفرم‌های وامدهی بر بستر بلاکچین از جمله محصولات این دائوها میباشد که استقبال و توجه زیادی را چه از سمت سرمایه‌گذاران خرد و چه سرمایه‌گذاران بزرگ و سازمانی به سوی خود جلب نموده است .
در ادامه سوالات متداولی به منظور آشنایی با ساختار دائوها (که پیشتر ذکر شد اکثر افراد حتی اطلاعات پایه‌ای درباره آن ندارند) و سپس چگونگی تحول فرایند وامدهی به کمک دائوها مطرح شده و سعی بر پاسخ دادن آنها داریم :
- دائو چیست؟
- دائو چگونه وامدهی را تسهیل می‌کند؟
- این سیستم وامدهی مبتنی بر بلاکچین چه فواید و ضعف‌هایی نسبت به سیستم وامدهی سنتی دارد؟
- ریسک‌های فعلی سیستم وامدهی مبتنی بر بلاکچین چیست و تا فراگیر شدن چه چالش‌هایی دارد؟
فناوری نوظهور سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) چیست؟
دائو چیست ؟
تصور کنید هیچ مدیری دیگر نتواند تصمیمات شرکتی را به‌تنهایی اتخاذ کند و همه کارکنان آن از حق رأی مساوی برخوردار باشند . چنین چیزی ممکن است در نگاه اول شبیه به یک رویا به نظر برسد؛ اما حقیقت این است که سازمان خودگردان غیرمتمرکز یا همان دائو برای همین متولد شده است؛ برای اینکه حاکمیت غیرمتمرکز را به انسان‌ها هدیه کند .
دائو به سازمان‌هایی، نه لزوما به شکل فیزیکی، اطلاق می‌شود که قوانین آن توسط یک زبان برنامه‌نویسی کدنویسی شده بطوری که شفاف بوده و توسط خود اعضای سازمان (نگهدارندگان توکن حاکمیتی آن سازمان) و نه توسط مدیریت مرکزی قابل کنترل باشد گفته می‌شود. دائوها توسط همه افراد در سرتاسر دنیا که توکن حاکمیتی آن دائو را نگهداری می‌کنند مدیریت می‌شود، هر فرد که مقدار بیشتری از توکن حاکمیتی را دارا باشد قدرت و حق رای بیشتری در مدیریت آن دائو دارد. بنابراین ایجاد هر تغییری در قوانین و عملکرد این سازمان‌ها ملزم به تایید افراد زیادی میباشد و عملا امکان هک و یا تبانی و کلاهبرداری در این سازمان‌ها بسیار پایین است .
هر دائو در یک قرارداد هوشمند (smart contract) بر روی یک شبکه بلاکچین (به منظور تایید و انجام تراکنش‌ها بر روی شبکه‌های خاص) خلاصه می‌شود که همه قوانین و شرایط یک موسسه را لحاظ کرده و به صورت برنامه موبایلی غیر متمرکز (DApps : Decentralized apps) یا تحت وب در اختیار کاربران آن قرار می‌گیرد. قرارداد هوشمند نیز یک برنامه کدنویسی شده کامپیوتری غیرمتمرکز (قابل تغییر فقط با رای تمامی اعضا و نه منتشرکننده) میباشد که مجموعه مقررات و شرایط فی ما بین سازمان خودگردان غیرمتمرکز و کاربران آن سازمان در آن لحاظ شده است .
از محصولات مهم و کاربردی دائوها ، پلتفرم‌های وامدهی است .
در یادداشت بعدی جواب‌های ادامه سوالات مطرح شده در بالا را پاسخ داده و بررسی می‌کنیم که دائو چگونه وامدهی را تسهیل می‌کند؟ این سیستم وامدهی مبتنی بر بلاکچین چه فواید و ضعف‌هایی نسبت به سیستم وامدهی سنتی دارد؟ ریسک های فعلی سیستم وامدهی مبتنی بر بلاکچین چیست و تا فراگیر شدن چه چالش‌هایی دارد؟