شما جزو کدام دهک یارانه‌ای هستید؟
بعد از واریز یارانه‌های 400 و 300 هزار تومانی که روز قبل به حساب سرپرستان خانوار واریز شد، بحث درباره دهک بندی‌ها داغ شد. بر اساس اعلام دولت، ۲۳ میلیون خانوار که معادل ۷۲ میلیون نفر از مردم هستند، یکی از یارانه‌های معیشتی ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار تومانی را دریافت کرده‌اند. البته دو شب پیش هم رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد که این یارانه‌ها تنها به مدت دو ماه پرداخت می‌شود و پس از آن کالابرگ الکترونیکی برای کالاهای اساسی داده خواهد شد. با این حال با واریز این یارانه‌های معیشتی بسیاری از خود می‌پرسند چگونه بفهمیم در چه دهکی هستیم؟ اگر شما هم دوست دارید بدانید این دهک بندی‌ها از چه زمانی شروع شد و شما در کدام یک از این دهک‌ها قرار دارید، مطلب زیر را از دست ندهید. هرچند همین ابتدا بگوییم باز هم می‌توان مصادیقی را یافت که به هیچ وجه با دهکی که در آن قرار دارند مطابقت ندارد که نیازمند شفاف‌سازی یا اصلاح تصمیم مسئولان است.
تاریخچه دهک بندی ها
«دهک درآمدی» عبارتی است که شاید تا پیش از عملیاتی شدن اجرای هدفمندی یارانه‌ها بیشتر در فضای دانشگاهی و در مقالات اقتصادی به کار برده می‌شد. اما با شروع اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در سال 1388، این عبارت وارد فضای رسانه‌ای کشور و موجب طرح این سوال در میان بسیاری از قشرهای جامعه شد که در کدام دهک یا به اصطلاح روزهای پیش از آغاز این طرح، در کدام خوشه قرار می‌گیرند؟ این موضوع از آن جهت مهم به نظر می‌رسید که طبق گمانه‌زنی‌ها دهک درآمدی که یک خانوار در آن قرار می‌گرفت ارتباطی معکوس با یارانه دریافتی آن‌ها داشت. اوایل به جای استفاده از دهک بندی از واژه خوشه‌بندی استفاده می‌شد. هرچند از همان سال‌های ابتدایی اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها،بارها برخی مسئولان درباره لزوم به روز رسانی دهک بندی‌ها مطالبی را گفته بودند اما تا امسال هیچ اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاد تا این که زمستان سال قبل براساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ وزارت کار با همکاری سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و بااستفاده از پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان موظف شد حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ این قانون، ضمن دهک‌بندی درآمدی کلیه خانوارهای یارانه‌بگیر از طریق شاخص‌های متقن و ثبتی قابل اتکا برای حذف یارانه نقدی و طرح معیشتی خانوارهای پر درآمد اقدام کند. طبق گفته وزیر کار این اتفاق 17 اردیبهشت رقم خورده و پایگاه رفاه ایرانیان تا ۹۵ درصد تکمیل شده، آن ۵ درصد هم به این دلیل تکمیل نشده که برخی دستگاه‌ها هنوز به این پایگاه متصل نشده‌اند. عبدالملکی در مجلس اعلام کرد که ما محتاطانه دهک‌بندی کرده‌ایم و اطلاعات جدید به روز می‌شود و نظام یارانه‌ها در حال کارامدتر و عادلانه‌تر شدن است.
به چند نفر یارانه جدید تعلق گرفت
طبق گزارش مرکز آمار، کشور ما حدود 85 میلیون نفر جمعیت دارد که از این میزان بر اساس آخرین آمار پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان به ۷۸ میلیون و ۳۵۲ هزار و ۸۵۶ نفر یارانه نقدی و به ۶۰ میلیون نفر یارانه معیشتی پرداخت می‌شده است. با این حال آن طور که وزیر اقتصاد گفته است، ۳۰ درصد از جمعیت کشور یارانه ۴۰۰ هزار تومانی و ۶۰ درصد دیگر، یارانه ۳۰۰ هزار تومانی دریافت خواهند کرد. به گزارش ایسنا به نقل از احسان خاندوزی ۱۰ درصد از جمعیت هم بی نیاز از کمک‌های حمایتی دولت هستند.
مبلغ جدید یارانه بر اساس دهک بندی
در دهک یک تا سه درآمدی خانواده ۲ نفره ۸۰۰ هزار تومان، خانواده ۳ نفره یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، خانواده ۴ نفره یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان و خانواده ۵ نفره ۲ میلیون تومان یارانه معیشتی دریافت خواهند کرد. در دهک ۴ تا ۹ درآمدی خانواده ۲ نفره ۶۰۰ هزار تومان، خانواده ۳ نفره ۹۰۰ هزار تومان، خانواده ۴ نفره یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و خانواده ۵ نفره یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دریافت خواهند کرد.
شما جزو کدام دهک هستید؟
شاید برخلاف آن چه انتظار دارید در دهکی قرار گرفته باشید که قبول ندارید و می‌خواهید برای این موضوع به پایگاهی که درباره آن در صفحه 10 نوشته ایم مراجعه کنید. اما پیش از این بد نیست خودتان با بررسی وضعیت هزینه‌ها و درآمدتان ببینید در کدام یک از دهک‌ها قرار دارید. در این گزارش به بررسی آخرین نتایج منتشرشده از میزان مخارج هر کدام از دهک‌های جامعه پرداخته ایم.
دهک بندی بر اساس مخارج خانواده
تا پیش از این دهک بندی‌ها تنها بر اساس درآمد خانواده‌ها انجام می‌شد اما چند سالی است غربالگری دهک‌ها از طریق آزمون وسع صورت می‌گیرد. بر اساس آن چه در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان آمده، این غربالگری براساس تعداد اعضای خانوار، جنسیت سرپرست خانوار، تعداد خودرو، مجموع ارزش خودرو، تعداد ملک اظهاری، تعداد سفرهای خارجی، گردش حساب، شغل افراد و. .. اقدام به محاسبه وسع افراد می‌کند. البته در این بین براساس اطلاعات پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان معلولیت، بیماری‌های خاص و. . هم در نظر گرفته شده است. با این حال طبق گزارش اکو ایران بر اساس آخرین داده های مرکز آمار متوسط هزینه ماهانه هر خانوار شهری در سال 1399 حدود 5 میلیون و 300 هزار تومان بوده است.
دهک‌های اول تا سوم
بر اساس آمارهای سال گذشته مرکز آمار ایران، اگر هزینه کل یک خانوار (از تمامی افراد خانوار که به طور متوسط 3.3 نفر در نظر گرفته می‌شود) حدود ۷۰۰ تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در ماه باشد، این خانواده در دهک یک قرار می‌گیرد و جزو ۱۰درصد فقیرترین خانواده‌های جامعه است. اگر هزینه خانوار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان باشد، خانواده را در دهک 2 قرار می‌دهد. هزینه دو میلیون تومانی خانوار را در دهک سوم جای گذاری می‌کند. البته به گزارش تجارت نیوز باید ۴۲ درصد نرخ تورم به هزینه‌های دهک‌ها اضافه شود. همان طور که رئیس‌جمهور اعلام کردند این دهک‌ها تا ایجاد کالابرگ الکترونیک ماهانه به ازای هر نفر 400 هزار تومان به عنوان یارانه دریافت می‌کنند.
دهک‌های چهارم تا نهم
افراد حاضر در دهک چهارم هزینه خانوارشان حدود سه میلیون تومان است و برای خانوارهای دهک پنجم هزینه سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد می‌شود که دهک میانی محسوب می‌شود. هزینه حدود چهار میلیون و 300 هزار تومانی برای افراد از دهک ششم محسوب می‌شود و هزینه پنج میلیون تومانی خانوارها را به دهک بعدی یعنی دهک هفتم می‌برد. رقم حدود شش میلیون و ۷۰۰ هزار تومان هزینه خانوار دهک هشتم فرض شده و دهک نهم حدود هشت میلیون تومان در ماه هزینه دارد. برای این دهک‌ها هم تا زمان ایجاد کالابرگ الکترونیک ماهانه به ازای هر نفر 300 هزار تومان به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.
دهکی که یارانه نمی‌گیرد
به گفته وزیر اقتصاد 10 درصد از جامعه در این دهک قرار دارند که هزینه خانوار آن‌ها حدود ۱۶ میلیون تومان هزینه در ماه است. البته همان طور که پیش از این نوشتیم هزینه تورم را هم باید به این مبالغ اضافه کنیم.