آینده اقتصاد دیجیتال در “متاورس” و “وب۳” نهفته است

در نخستین روزهای ظهور اینترنت، درک مشترکی وجود داشت که نشان می‌داد این فناوری جدید، تحول‌آفرین خواهد بود و شیوه ارتباط، کار و حتی بازی ما را تغییر خواهد داد. در هر حال، همان گونه که به طور فزاینده‌ای به وب وابسته شده‌ایم، جنبه تاریک آن را نیز دیده‌ایم؛ از داده‌های ضد و نقیض گرفته تا تداخل در انتخابات. واضح است که اینترنت، پناهگاه امنی نیست که زمانی به آن فکر می‌کردیم.

اگر راهی برای ایجاد یک اینترنت جدید وجود داشته باشد، چه پیش می‌آید؟ سیستمی که علاوه بر امنیت، قدرت تغییر نحوه تعامل ما با دنیای دیجیتال را داشته باشد. این وعده، “وب۳”(Web3) است که گاهی اوقات از آن به عنوان “متاورس”(Metaverse) یاد می‌شود.

وب۳، نسل سوم اینترنت به شمار می‌رود و بر این فلسفه بنا شده است که اینترنت باید بیشتر یک شبکه غیرمتمرکز از رایانه‌ها باشد تا یک شبکه متمرکز. این بدان معناست که هیچ نقطه شکست واحدی وجود ندارد و هیچ مرجع مرکزی، کنترل جریان اطلاعات را در اختیار ندارد.

متاورس، اصطلاحی ابداع‌شده از رمان علمی تخیلی معروف “Snow Crash” نوشته “نیل استفنسون”(Neal Stephenson) است که جهان واقعیت مجازی را به عنوان تکامل اینترنت پیش‌بینی می‌کند. متاورس را نباید با وب۳ که سومین مرحله توسعه وب جهانی است، اشتباه گرفت. متاورس به یک دنیای اینترنت موازی مبتنی بر واقعیت مجازی اشاره دارد که در آن کاربران می‌توانند با یکدیگر و همچنین با اشیای دیجیتال، در یک فضای سه‌بعدی تعامل داشته باشند. این به معنای گسترش اینترنت به یک دنیای مجازی سه‌بعدی است. این فناوری، یک پلتفرم فراگیر، تعاملی و اجتماعی است که در آن افراد می‌توانند برای نشان دادن خود، خرید و فروش دارایی مجازی و تعامل با سایر کاربران در لحظه، آواتارهایی را ایجاد کنند.

وب۳ بیشتر در مورد فناوری بلاک‌چین و مفاهیمی مانند هویت دیجیتال، قراردادهای هوشمند و “برنامه های غیرمتمرکز”(dApps) است. آمار شرکت آلمانی “استاتیستا”(Statista) نشان می‌دهد که ارزش بازار جهانی متاورس در سال ۲۰۲۲، به ۴۷.۴۸ میلیارد دلار رسیده و قرار است تا سال ۲۰۳۰ به ۶۷۸.۷ میلیارد دلار افزایش یابد.

“ریچارد انتروپ”(Richard Entrup)، مشاور شرکت آمریکایی “میفیلد”(Mayfield)، گفت: برای من شگفت‌انگیز است که برندها، متاورس‌هایی را به وجود می‌آورند که ما را به محدودیت‌ها و ساختارهای دنیای فیزیکی متصل می‌کنند. آنها باید به ما امکان دهند تا واقعیت جدیدی را تجربه کنیم که توسط ساختارهای فیزیکی قدیمی محدود نمی‌شود.

در واقع، متاورس توسط جهان فیزیکی محدود نمی‌شود اما به زمان یا مکان نیز محدود نیست. این یک دنیای کاملا مجازی است که در آن هر چیزی ممکن خواهد بود. بسیاری بر این باورند که متاورس، یک طرح نظری برای آینده است اما به اتصال دنیای دیجیتال با دنیای فیزیکی مربوط می‌شود. این فناوری، افراد را برای تعامل داشتن و دور هم بودن، در یک فضای مجازی و مشترک دور هم جمع می‌کند.

انتروپ ادامه داد: من که شخصا شاهد گذر از دنیای بدون اینترنت به دنیای دارای اینترنت متصل جهانی بوده‌ام، شنیدن همان نظرات منفی در مورد متاورس را خنده‌دار می‌دانم. من اخیرا در مورد این موضوع سخنرانی کردم. بسیاری از مدیران قدیمی‌تر فناوری اطلاعات، ابراز نگرانی کردند و اظهار داشتند که فرزندان ما در حال حاضر بیش از اندازه در رسانه‌های اجتماعی و بازی‌ها حضور دارند و متاورس، این موضوع را تشدید می‌کند. از نظر من، وب۳ قایقی است که نمی‌خواهم آن را از دست بدهم و معتقدم شرکت‌های بزرگ نیز نباید آن را از دست بدهند. من باور دارم که می‌توانیم با استفاده از متاورس، به رشد درآمد، سبقت گرفتن در رقابت و بهبود تجربه مشتری دست یابیم.

وب۳ بسیار متمایز از “وب ۲.۰”(Web 2.0) است. در حالی که وب ۲.۰ متمرکز و غیرقابل همکاری است، وب۳ غیرمتمرکز و قابل تعامل است. هدف اصلی متاورس در وب۳، ایجاد تجربیات و یک سیستم جدید مالکیت و سیستم مالی است. این امر از طریق رمزهای “ان‌اف‌تی”(NFT) به دست می‌آید که می‌توان آنها را به عنوان محصولات یا خدمات به کار گرفت و با ارزهای دیجیتال از طریق بلاک‌چین که زیرساخت وب۳ است، خرید و فروش کرد.

وب۳ هنوز در مراحل اولیه پذیرش توسط عموم مردم است. نتایج یک نظرسنجی مشترک نشان می‌دهد که از ۲۵۰۰ شرکت‌کننده در سراسر اروپا و آمریکا، ۶۱ درصد اظهار داشته‌اند که با یک یا چند مورد از مفاهیم وب۳، متاورس و ان‌اف‌تی آشنا هستند. از سوی دیگر، ۱۶ درصد از پاسخ‌دهندگان اظهار داشتند که هرگز چیزی در مورد این سه مفهوم نشنیده‌اند. با وجود این، همان طور که موارد استفاده از وب۳ همچنان در حال رشد است، آگاهی در مورد آن احتمالا افزایش خواهد یافت؛ به ویژه در میان شرکت‌هایی که به دنبال سود بردن از مزایای این فناوری جدید هستند.

“جوئل هازان”(Joel Hazan)، مدیرعامل شرکت آمریکایی “گروه مشاوره بوستون”(BCG) گفت: نظرسنجی اخیر گروه مشاوره بوستون نشان می‌دهد که ۶۵ درصد از افرادی که پیشتر ان‌اف‌تی خریداری کرده‌اند، ترجیح می‌دهند تا به جای یک کالای لوکس مانند یک کیف یا ساعت لوکس، یک ان‌اف‌تی “بلوچیپ”(Blue chip) هدیه بگیرند. برندهای وب۳، برندهای لوکس جدید هستند.

موارد استفاده، میزان دسترسی و مشارکت جامعه و وفاداری به آن را شامل می‌شوند. با توجه به تجزیه و تحلیل گروه مشاوره بوستون، موارد استفاده کلان شامل استفاده از متاورس برای آگاهی یافتن در مورد برند و نمایشگاه‌های مجازی است. شرکت‌هایی مانند “فراری”(Ferrari)، “نایک”(Nike) و “ردبول”(Red Bull) پیشتر برای ایجاد آگاهی و هیجان در مورد محصولات، خود را در دنیای مجازی تبلیغ کرده‌اند.

در حوزه تعامل و وفاداری جامعه، موارد استفاده کلان شامل توسعه کانال‌های خدمات مشتری مجازی، ارائه تجربیات در مورد محصول دیجیتال و ایجاد آواتارهای شخصی‌سازی‌شده برای مشتریان است. به عنوان مثال، شرکت ایتالیایی “دولچه گابانا”(Dolce & Gabbana)، یک مجموعه ان‌اف‌تی ایجاد کرده است که امکان دسترسی مشتریان به تجربیات منحصر به فرد آنلاین را در زندگی واقعی، مشابه یک برنامه عضویت فراهم می‌کند.

وب۳ علاوه بر تعامل و وفاداری، می‌تواند برای ارائه منابع جدید درآمد و مدل‌های تجاری استفاده شود. به عنوان مثال، پلتفرم “دیسنترالند”(Decentraland)، یک دنیای مجازی است که از بلاکچین “اتریوم”(Ethereum) پشتیبانی می‌کند. کاربران دیسنترالند می‌توانند قطعاتی از زمین را بخرند، بفروشند یا اجاره کنند و آن را برای ساختن هر آنچه که می‌خواهند، به کار ببرند. این تجربیات مجازی می‌توانند موارد گوناگونی، از بازی‌های ساده گرفته تا محتوای آموزشی و تجربیات اجتماعی را شامل شوند.

بازی‌هایی مانند دیسنترالند و “د سندباکس”(The Sandbox)، جریان‌های درآمد جدیدی را که از تجربه‌های وب۳ حاصل می‌شوند، برجسته کرده‌اند. این مدل‌ها موارد زیر را شامل می‌شوند.

• املاک مجازی که به موجب آن، کاربران می‌توانند زمین مجازی بخرند، بفروشند یا اجاره کنند.
• سفارش بی‌نهایت برای سازندگان که به موجب آن، سازندگان تشویق می‌شوند تا به توسعه محتوا ادامه دهند زیرا درصدی از درآمد آثار خود را به دست می‌آورند.
• بازی برای کسب درآمد که به موجب آن، کاربران می‌توانند با انجام دادن بازی‌ها، جوایزی را کسب کنند.

در هر حال، بازی تنها صنعتی نیست که از وب۳ سود می‌برد. با بلوغ فناوری، بسیاری از صنایع دیگر احتمالا شروع به کاوش و پیاده‌سازی موارد استفاده از وب۳ خواهند کرد تا ارزش جدیدی را برای کسب و کار خود به وجود آورند. این موارد شامل هنر، رسانه‌های اجتماعی، سرگرمی، مراقبت‌های بهداشتی، مد و تجمل و همچنین، بخش عمومی هستند. در اینجا، هر کدام از موارد ذکر شده را به طور مختصر توضیح خواهیم داد.

هنر

صنعت هنر در حال حاضر در حال انجام دادن آزمایش‌هایی با فناوری وب۳ است تا تجربیات جدیدی را برای هنرمندان و خریداران ایجاد کند. به عنوان مثال، “NFTify” پلتفرمی است که به هنرمندان امکان می‌دهد تا آثار هنری خود را به صورت ان‌اف‌تی ارائه دهند. سپس، این ان‌اف‌تی‌ها را می‌توان در بازار آزاد خرید، فروش یا معامله کرد. علاوه بر ان‌اف‌تی‌ها، از وب۳ می‌توان برای ایجاد گالری‌های هنری مجازی نیز استفاده کرد. از این گالری‌ها می‌توان برای به نمایش گذاشتن آثار یک هنرمند استفاده کرد و فضایی را برای مشاهده و خرید آثار هنری فراهم آورد. انتروپ در مورد ان‌اف‌تی‌ها گفت: ما به موارد بیشتری از این خرید و فروش‌ها نیاز داریم تا به افزایش آگاهی در مورد اهداف ارزشمند کمک کنند.

رسانه‌های اجتماعی

رسانه‌ اجتماعی، صنعت دیگری است که می‌تواند از پذیرش وب۳ بهره‌مند شود. به عنوان مثال، توئیتر به کاربران این امکان را می‌دهد که تصاویر ان‌اف‌تی پروفایل خود را به اعضای “توئیتر بلو” (Twitter Blue) نشان دهند. پیامدهای این امر، دو جانبه است. ابتدا هنرمندان می‌توانند از توییتر برای نمایش و فروش آثار هنری خود استفاده کنند. دوم، خریداران می‌توانند از توییتر برای یافتن و خرید آثار هنری استفاده کنند. رسانه‌های اجتماعی نیز در ایجاد جامعه، نقش اساسی دارند.

هازان گفت: برندهای وب۳، یک جامعه دارند نه مشتری. وقتی شرکت “RTFKT” را طی شش ماه بررسی می‌کنید، می‌بینید که آنها بیش از ۱.۵ میلیارد دلار ارزش ناخالص کالا تولید کرده‌اند اما تصمیم گرفته‌اند که فقط ۳۰۰ میلیون دلار را برای خود نگه دارند و میلیون‌ها دلار را به جامعه بازگردانند.

سرگرمی

صنعت سرگرمی نیز استفاده از فناوری وب۳ را آغاز کرده است. رویدادهای متعددی توسط افراد مشهور در دنیای مجازی با پشتیبانی وب۳ برگزار شده‌اند که از میان آنها می‌توان به برگزاری کنسرت‌ها اشاره کرد. این امر امکان می‌دهد تا سطح جدیدی از تعامل با طرفداران و توانایی فروش بلیط، کالا و سایر موارد مرتبط با کنسرت فراهم شود.

مراقبت‌های بهداشتی

بهداشت و درمان، یکی دیگر از صنایعی است که می‌تواند از پذیرش وب۳ بهره‌مند شود. استفاده از وب۳ می‌تواند به ایجاد یک تجربه مراقبت بهداشتی ایمن‌تر، کارآمدتر و همه‌جانبه کمک کند. به عنوان مثال، فیزیوتراپی، از دید رایانه‌ای برای اندازه‌گیری دامنه حرکتی مفاصل آسیب‌دیده و پیشرفت بهبودی بیماران استفاده می‌کند.

مد و تجمل

صنعت مد و تجمل نیز استفاده از وب۳ را آغاز کرده است. به عنوان مثال، شرکت آلمانی “هوگو باس”(Hugo Boss)، یک چالش “TikTok” را آغاز کرد که در آن، شرکت‌کنندگان می‌توانستند ان‌اف‌تی برنده شوند. این چالش، انتشار ۳.۱ میلیون ویدیو و بیش از ۷.۵ میلیارد بازدید به همراه داشت. مجموعه “کلینیک”(Clinique) متعلق به “استه لودر”(Estee Lauder) نیز میزبان مسابقه‌ای برای مشتریانی بود که عضو برنامه موسوم به “وفاداری”(loyalty) آن بودند تا فرصتی را برای برنده شدن محصولات رایگان به مدت ۱۰ سال فراهم کند..

بخش عمومی

بخش عمومی نیز استفاده از وب۳ را آغاز کرده است. وب۳ می‌تواند فرآیندهای بخش عمومی را به طور تصاعدی کارآمدتر کند و امکان دسترسی به خدمات دولتی را برای کسانی که به آنها نیاز دارند، افزایش دهد. به عنوان مثال، دولت‌ها می توانند از وب۳ در ایجاد هویت دیجیتال برای شهروندان استفاده کنند. از این هویت‌های دیجیتالی می‌توان برای دسترسی به خدمات مختلف دولتی مانند مراقبت‌های بهداشتی، آموزشی و تامین اجتماعی استفاده کرد. علاوه بر این، وب۳ را می‌توان برای ایجاد سیستم‌های رای‌گیری دیجیتالی که روی بلاک‌چین اجرا می‌شوند، به کار برد. این کار، امکان رای‌گیری ایمن‌تر و شفاف‌تر را فراهم می‌کند.