ادامه مشکلات بانکی اتباع افغانستانی در ایران؛ آیا محدودیت‌ها برداشته شده است؟
مدتی است که مهاجران افغانستان با مشکلات بانکی از جمله تعیین سقف برداشت و قطع عابر بانک خود مواجه هستند، در حالی که مقامات بانک مرکزی ایران اعلام کردند که محدودیتی برای کارتهای بانکی مهاجران اعمال نشده، اما پیگیری خبرنگار فارس نشان می‌دهد که همچنان این مشکل ادامه دارد.
از طرف دیگر فعالان حقوق مهاجران معتقدند که ریشه مشکلات بانکی در ایران دادن اقامت یکساله بوده و با رفع این مشکل سایر موضوعات پناهجویان از جمله مسائل بانکی قابل حل است.
مشکلات باز کردن حساب و صدور کارت بانکی برای اتباع افغانستانی
مهاجران افغانستانی در ایران به دو گروه رسمی (شامل کارت آمایشی‌ها و گذرنامه‌ای‌ها) و غیرمجاز تقسیم می‌شوند: آنهایی که دارای مدارک هستند (کارت آمایش یا گذرنامه) رسمی و آنهایی که هیچ مدرکی ندارند غیر رسمی به حساب می‌آیند.
هر کدام از گروه‌های مهاجر حاضر در ایران دارای محدودیت‌های برای دریافت خدمات شهروندی هستند. آنهایی که دارای گذرنامه هستند اوضاع خوبی در دریافت خدمات شهروندی دارند ولی آنهایی که غیر رسمی هستند و هیچ مدرکی ندارند به طور کلی از دایره خدمات حذف هستند.
«محمدحسین احمدی»، فعال حقوق مهاجران در ایران درباره مشکلات بانکی مهاجران به فارس گفت: در ابتدای حضور مهاجران در ایران امکان باز کردن حساب بانکی وجود نداشت، اما به مرور این مشکل رفع شده و در حال حاضر براساس کارت آمایش فرد می‌تواند صاحب کارت بانکی شود.
وی به مشکلات صدور کارت بانکی نیز اشاره کرد و افزود: به مهاجران در حال حاضر براساس طرح آمایش و مدت اقامت که معمولان یکساله است کارت صادر شده و بعد از پایان این تاریخ کارتهای بانکی از دسترس خارج می شود.
مشکل تعیین سقف برای انتقال پول
اما به‌رغم رفع مشکلات حساب و صدور کارت بانکی مهاجران افغانستان طی روزهای اخیر، اعلام کردند که برای انتقال پول با مشکلاتی مواجه بوده و تنها با یک کارت قادر به انتقال 500 هزار تومن می‌باشند.
«عبدالله حسنی»، فعال فرهنگی و امور خیریه مهاجران افغانستانی در این خصوص گفت: طی روزهای اخیر سقفی برای استفاده از خدمات بانکی و انتقال پول اعمال شده و مهاجران مجبورند برای یک خرید کوچک از چند کارت مختلف استفاده کنند.
وی افزود: به عنوان مثال برای خرید یک موبایل ساده باید از چندین کار استفاده کرد و این موضوع انتقال وجه را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.
این اظهارات در شرایطی است که «علی صالح‌آبادی» رئیس کل بانک مرکزی ایران روز پنجشنبه گذشته اعلام کرد که هیچ کارت بانکی از اتباع خارجی مجاز از کار نیفتاده و فعال است و اتباع مثل هر ایرانی کارت بانکی آنها فعال است و از ناحیه کارت بانکی هیچ محدودیتی وجود ندارد.
وی گفت: وزارت کشور و وزارت اطلاعات و دستگاه‌های متولی امر در حال ساماندهی اتباع هستند و اتباع باید یک کد مشخصی را داشته باشند تا بتواند فعالیت و ورود و خروج داشته باشد که این‌ها در حال ساماندهی است.
صالح آبادی در ادامه افزود:هیچ کارتی محدودیتی ندارد و اتباع خارجی که صاحب کارت هستند می‌توانند مثل هر ایرانی از هر کارت بانکی تا پنجاه میلیون تومان و هر فرد تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان کارشان را انجام دهند.
این اظهارات رئیس بانک مرکزی در حال انجام می‌شود که پیگیری خبرنگار فارس نشان می‌دهد که محدودیت سقف انتقال اتباع خارجی ادامه دارد و تا لحظه تنظیم این خبر همچنان این مشکل حل نشده است.
عدم ارائه خدمات بانکی با کارت تردد برای اتباع خارجی
از سوی دیگری یکی از مشکلات مهمی که اتباع افغانستان در ایران با آن مواجه هستند محدودیت ارائه خدمات بانکی با کارت تردد است. بانکها با افرادی که کارت تردد دارند خدمات بانکی ارائه نمی‌دهند و این موضوع نیز مشکلاتی را به وجود آورده است.
احمدی فعال حقوق مدنی نیز در این باره گفت: بانکها نیز کارت تردد خدمات ارائه نداده و اگر فردی کارت آمایش خود را گم کند باید تا زمان تاریخ مجدد طرح آمایش منتظر بماند و در طول این مدت نیز از خدمات بانکی محروم است.
غیرفعال شدن کارتهای بانکی مهاجران بدون اطلاع قبلی
یکی دیگر از مواردی که اتباع خارجی با آنها مواجه هستند غیرفعال شدن کارتهای بانکی بدون اطلاع قبلی است.
پیام‌های گلایه‌آمیزی از سوی مخاطبان در این خصوص از مسدودی مجدد و چندباره کارتهای بانکی بدون اطلاع‌رسانی قبلی به ثبت رسیده است.
در دورانی که پول کاغذی در معاملات روزمره کم‌کم نقش سابق خود را از دست داده است و تراکنش‌های الکترونیک سایه سنگینی بر داد و ستدها دارد، مسدود شدن کارت بانکی عملاً مهاجران را از اکثر معاملات باز می‌دارد.
احمدی در این خصوص گفت: مشکلی که طی سال جاری رخ داده این است که کارت آمایش همیشه در آخر خرداد به اتمام می‌رسد و مهاجران باید در این خصوص اقدام کنند، اما در سال جاری وزارت کشور ایران مدت اقامت را 3 ماه بدون نیاز به مراجعه تمدید کرده است.
وی افزود: این تمدید کارت آمایش به بانکها ابلاغ نشده و برخی بانکها نیز بدون اطلاع قبلی اقدام به قطع کارهای مهاجران کرده و باعث سردرگمی اتباع خارجی شدند.
این فعال حقوق مهاجران تاکید کرد: بهتر است برای جلوگیری از این موضوعات تکراری طول مدت اقامت از یکسال بیشتر شود که شاهد وقوع این حوادث نباشیم.
تبعات محدودیت بانکی برای اتباع خارجی
اکثر مهاجران در ایران مشغول به کار هستند و ماهیانه درآمد نسبتا مناسبی دریافت می کنند. خیلی از آنها در ایران تشکیل خانواده داده اند و مخارج نسبتا بالایی هم دارند و بسیاری از این مبالغ که از شبکه بانکی ایران خارج بوده و یا به صورت نقدی و یا به صورت استفاده کردن از حساب شخص ایرانی در حال چرخش است.
از سوی دیگر، تعداد زیادی از مهاجران حاضر در ایران مشغول به صادرکردن کالاهای ایرانی به افغانستان هستند. همواره یکی از مهمترین مقاصد صادراتی ایران کشور افغانستان بوده است و حدود 2 میلیارد دلار در سال حجم این مبادلات است.
نبود شبکه مناسب بین ایران و افغانستان موجب می شود تا بسیاری از معاملات بین دو کشور دچار اختلال شده و از آن مهمتر به صورت دلار و یورو صورت گیرد. این در حالی است که برقراری ارتباط بانکی «ریالی-افغانی» می تواند جایگزین دلار شود .
کارگران افغانستانی که در ایران مشغول هستند ماهانه پولهای زیادی برای خانواده شان در افغانستان ارسال می کنند. حجم و میزان این مقادیر همیشه برای ایران نامشخص بوده است. اما اگر این مهاجران بتوانند وجوهات ارسالی خودشان (Remittance) را از طریق شبکه بانکی ایران بصورت ریال و تبدیل آن به افغانی انجام دهند، علاوه بر اینکه به سود آنها بوده و هزینه کارمزدشان را کمتر می کند برای شبکه بانکی ایران نیز هم شامل گردش مالی خوبی خواهد شد و هم کارمزدهای کنونی از سمت صرافی ها و تجار به سمت شبکه بانکی خواهد چرخید.
دادن خدمات بانکداری مناسب به مهاجران، منافع زیادی برای ایران به همراه خواهد داشت.
سازمان امور مهاجران و طرح ساماندهی اتباع خارجی
همزمان با موج جدید مهاجرت از سوی همسایه شرقی ایران یعنی افغانستان، مقامات جمهوری اسلامی ایران در اظهار نظرهایی به لزوم قانون‌مند کردن حضور اتباع افغانستانی در این کشور پرداختند.
ایران به منظور ساماندهی اتباع تازه طرح سرشماری را انجام داده و به گفته وزیرکشور 2 میلیون و ۳۰۰ هزار نفر نیز تا الان ثبت نام کرده اند.
وزیر کشور ایران گفته است: اتباعی که اطلاعتشان را در سامانه مربوط به اتباع ثبت کردند از خدمات بانکی و بیمه برخوردار خواهند شد.
از طرف دیگر رئیس جمهور ایران دستور داده است تا سازمان ملی امور مهاجران در این کشور تاسیس شود که به صورت تخصصی به مشکلات مهاجران از جمله موضوع بانکی خواهد پرداخت.
حسنی فعال فرهنگی خصوص حل مشکلات پناهجویان با تشکیل سازمان امور مهاجران گفت: راه حل مشکلات مهاجران به تغییر رویکرد جمهوری اسلامی به مهاجران افغانستان است و در صورت تصویب سازمان ملی مهاجران می‌توان امیدوار بود که مشکلات ماهجران ساماندهی شود.
وی افزود:حسن این کار خروج کار ساماندهی از اداره اتباع و واگذاری آن به سازمانی است که به تواند مشکلات مهاجران را حل کند.
اما احمدی، دیگر فعال حقوق مهاجران گفته است که اگرچه تاسیس سازمان امور مهاجران مفید است، اما برخی بندهای آن بسیار مشکل زا خواهد بود.
وی به عنوان مثال به لزوم ثبت ازدواج در مراکز رسمی اشاره کرد و گفت: براساس طرح سازمان ملی ازدواج باید در مرکز اسناد رسمی ثبت شود، اما در حال حاضر این منع قانونی دارد.
این فعال حقوق مهاجران همچنین به نمونه دیگری اشاره کرد و گفت: براساس طرح سازمان ملی اگر فردی از مسیر برگ تردد خود خارج شد باید از کشور اخراج گردد که این بند وحشتناک است که باید اصلاح گردد.
به نظر می‌رسد مشکلات مهاجران از جمله موضوعات بانکی که با زندگی روزمره آنها پیوند خورده است، با پیگیری تشکیل سازمان امور مهاجران و ساماندهی اتباع به صورت پایدار قابل حل خواهد بود و دیگر نیاز نیست تا برای گرفتن خدمات بانکی بسیار اولیه مهاجران با بورکراسی پیچیده مواجه شوند.
کارشناسان نیز بر این باورند که چناچه موضوع تمدید اقامت یکساله حل شود و این امکان برای مهاجران فراهم باشد که اقامت چندساله دریافت کنند، مشکلات بانکی نیز به تبع آن تا حدی زیادی حل خواهد شد.