بهای برق مصرفی مراکز استخراج رمزارز چقدر است؟
ارزش بالای بیت‌کوین موجب شده است که افراد زیادی در سراسر جهان وارد رقابت برای استخراج آن شوند و در نتیجه اگر شخصی با یک رایانه ساده و به تنهایی قصد استخراج بیت‌کوین را داشته باشد، شانس بسیار اندکی برای موفقیت خواهد داشت، بنابراین افراد متکثر با نصب نرم‌افزارهای اشتراک‌گذاری توان پردازشی رایانه، شانس خود را برای موفقیت در کسب بیت‌کوین افزایش می‌دهند.
طبق تخمین مرکز نظام مالی جایگزین دانشگاه کمبریج، حداکثر انرژی مصرفی شش رمزارز برتر در نیمه نوامبر سال ۲۰۱۸ حداقل ۵۲ و حداکثر ۱۱۱ میلیارد کیلووات ساعت در سال بوده است. در سال قبل از آن حداقل مصرف انرژی ۱۸ و حداکثر ۴۲ میلیارد کیلووات ساعت در سال بوده است.
یعنی در یک سال مصرف برق رمزارزها حدود سه برابر شده بود. البته بعضی اوقات با کاهش قیمت رمزارزها میزان مصرف برق استخراج نیز کاهش یافته و افزایش میزان مصرف برق موضوعی قطعی نیست. اما در سال ۲۰۲۱ مصرف سالیانه شبکه بیت‌کوین به ۱۱۵ میلیارد کیلووات ساعت در سال رسیده است.
سهم ایران از استخراج رمزارزها نیز در طی دو سال از دو درصد در مهر ۱۳۹۸ به سه درصد در مرداد ۱۴۰۰ رسید. حداکثر سهم ایران از بازار جهانی طبق تخمین مرکز وابسته به دانشگاه کمبریج پنج درصد بوده است. نکته قابل توجه این است که در فصل تابستان سال ۱۴۰۰ که طبق دستور ریاست‌جمهوری وقت استخراج رمزارز ممنوع بود، سهم ایران از بازار جهانی استخراج ۱ درصد افزایش داشته است. این موضوع احتمالا به اجرای ممنوعیت استخراج در کشور چین در کنار کاهش ارزش رمزارز بیت‌کوین و درنتیجه کاهش اقبال به استخراج رمزارز در مناطقی که تعرفه برق در آنها بالاتر است، قابل انتساب باشد.
برای بررسی وضعیت استخراج رمزارز در استان‌های مختلف ایران می‌توان از آمار پروانه‌های بهره‌برداری و جوازهای تأسیس صادرشده در کشور استفاده کرد که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی، به این آمار پرداخته است. تا سال ۱۴۰۰ برای ۴۴ واحد استخراج رمزارز در کشورمان پروانه بهره‌برداری صادر شده است. شکل زیر تعداد پروانه‌های بهره‌برداری صادرشده کشور را به تفکیک استان نشان می‌دهد.
بیشتر پروانه‌های بهره‌برداری در استان سمنان صادر شده است و استان‌های البرز و گلستان در رتبه دوم قرار دارند و استان‌های آذربایجان شرقی، زنجان، قزوین، مازندران و یزد هرکدام ۳ پروانه بهره‌برداری در اختیار دارند.
با احتساب مناطق آزاد تا سال ۱۴۰۰ تعداد ۵۶ مرکز استخراج رمزارز در کشور مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند که توان مورد نیاز آنها ۴۰۰ مگاوات است. فعالیت این مراکز تا پایان فصل تابستان ۱۴۰۰ غیرمجاز بوده و با پایدار شدن شرایط تأمین برق مجاز بوده است.
براساس آخرین مصوبه وزارت نیرو به شماره ۱۰۰/۲۰/۱۰۷۸۶/۱۴۰۰ مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۱۶ بهای هر کیلووات ساعت برق مصرفی مراکز استخراج رمزارزها برابر با ۱۶ هزار و ۵۷۴ ریال است. این نرخ براساس متوسط بهای صادراتی برق و نرخ تسعیر سامانه نیما محاسبه شده است و باید هر سه ماه یک بار توسط شرکت توانیر اصلاح و به‌روزرسانی شود. طبق مصوبه مذکور، به‌منظور مدیریت مصرف برق، استفاده از انرژی برق شبکه برای استخراج رمزارز در اوقات اوج بحرانی ممنوع است. در اوقات محدودیت‌دار تعرفه برق مصرفی با ضریب ۲ و در اوقات عادی تعرفه برق مصرفی با ضریب ۰.۵ (یا نصف قیمت معادل کیلوات ساعتی ۸۲۸ تومان) محاسبه می‌شود.
آمارهای مربوط به جواز تأسیس می‌تواند تصویری از آینده استخراج رمزارزها نمایان کند. تا سال ۱۴۰۰ تعداد ۲۷۸۸ جواز تأسیس ازسوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شده است. یعنی بیش از ۶۳ برابر تعداد پروانه‌های تأسیس صادرشده تقاضای رسمی برای ایجاد واحد استخراج رمزارز وجود دارد. شکل زیر تعداد جوازهای تأسیس صادرشده به تفکیک استان‌های کشور را نشان می‌دهد.
استان زنجان با ۳۱۳ جواز تأسیس در رتبه اول قرار دارد و پس از آن استان‌های فارس، آذربایجان غربی، مازندران، سمنان و خوزستان قرار دارند. درصورت تعیین طبقه‌بندی مناطق سردسیر ازسوی هیئت وزیران، این امکان به‌وجود می‌آمد که مجوزها فقط در مناطق سردسیر صادر شوند که برق به‌صورت بهینه برای استخراج رمزارزها استفاده شود.
از ابتدای شروع طرح برخورد با استخراج‌کنندگان بدون مجوز در سال ۱۳۹۹ تا سال ۱۴۰۰ مجموع کشف و شناسایی دستگاه‌های غیرمجاز استخراج رمزارز به عدد ۲۲۱ هزار و ۱۶۳ دستگاه رسیده که طبق گزارش وزارت نیرو توان مصرفی آنها معادل ۶۲۱ مگاوات بوده است.