سرمایه‌گذاری در صنایع نفت، گاز و پالایشگاهی توسط سیستم بانکی

با اینکه میادین گازی به شکلی پراکنده‌ای تقریبا در تمام قاره‌ها دیده شده است، اما خاورمیانه با داشتن سهمی ۴۰ درصدی از ذخایر گازی به عنوان بزرگترین منطقه نفت و گازخیز جهان شناخته می‌شود. در این میان، ایران با داشتن حداقل ۲۸ میدان مشترک هیدروکربوری و ۱۲۰۰ تریلیون فوت مکعب ذخایر گازی رتبه دوم ذخایر نفتی و گازی را در جهان در اختیار داشته است.

علاوه بر تامین انرژی، صنعت نفت و گاز نقشی اساسی در تعیین قدرت ملی و اعتبار بین‌المللی نیز ایفا می‌کند. به همین منظور رساندن این صنعت به سطح ایده‌آل خود در تمامی کشور‌های نفت‌خیز اهمیت چندانی پیدا کرده است.

بدون شک، نفت به عنوان یکی از مهمترین منابع طبیعی ایران نقش برجسته‌ای در اقتصاد کشورمان ایفا می‌کند. می‌توان گفت که ایران به عنوان به عنوان یکی از تولید‌کنندگان نفت و گاز منطقه، یکی از کشور‌های ابرقدرت‌ در این صنعت بشمار می‌رود. ایران در میان اعضاء اوپک به عنوان کشور‌ی وابسته به اقتصاد نفتی، از اقتصادی متنوع‌تر برخوردار است. با این حال، نمی‌توان منکر نقش اساسی نفت و گاز در اقتصاد کشورمان شد. صادرات نفت خام در سال ۱۳۷۰ با فروش ۵/۵ میلیون بشکه در روز به اوج خود رسید. با این حال، خوشبختانه در سال‌های اخیر با وجود طرح‌های اقتصادی متنوعی همچون طرح اقتصاد مقاومتی میزان وابستگی ایران به صادرات نفتی کاهش یافته.

درآمد حاصله از صنعت نفت و گاز وارد سیستم بانکی می‌شود و سپس بانک‌ها این درآمد را به عنوان وام در اختیار مردم و مشاغل مختلف قرار می‌دهند. به همین جهت، سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی فراتر رفته و حتی بانک‌ها را نیز به سمت و سوی سرمایه‌گذاری در آن پیش می‌برد. از دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گار می‌توان به سرمایه‌گذاری در صندوق توسعه ملی، اوراق مشارکت نفت و گاز، اوراق منفعت و نظیر چنین طرح‌هایی اشاره کرد. ورود بخش خصوصی به بازار نفت و گاز از دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این بخش محسوب می‌شود.

در همین رابطه سه پروژه مهم «میدان نفتی آزادگان»، «پتروپالایشگاه شهید سلیمانی» و پروژه «پالایشگاه مروارید مکران»  از پروژه‌های بسیار مهم دولت هستند که دولت سیزدهم آن ‌ها را در قالب سیاست هدایت اعتبار دنبال  می‌کند.

پروژه میدان نفتی آزادگان

در 14 تیر 1401 تفاهمنامه توسعه یکپارچه میدان مشترک نفتی آزادگان بین شرکت ملی نفت ایران، بانک‌ها و شرکت‌های اکتشاف و تولید با حضور رئیس جمهور به ارزش هفت میلیارد دلار امضا شد.

برای پروژه میدان نفتی آزادگان معادل ارزی ۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مورد نیاز است که ۸۰ درصد این مبلغ توسط بانک‌ها تامین می‌شود. پیگیری‌ها نشان می‌دهد بخش عمده و احتمالا بیش از ۹۰ درصد اعتبارات مورد نیاز طرح، منابع ریالی است. در این پروژه بانک‌های ملی، ملت، تجارت، پارسیان، پاسارگاد و شهر مشارکت می‌کنند و این بانک‌ها در مجموع در طول ۷ سال باید معادل ۱۶۸ هزار میلیارد تومان (به قیمت امروز) سرمایه‌گذاری کنند.

در 14 تیر 1401 اسناد همکاری شرکت ملی نفت ایران، بانک‌ها و شرکت‌های اکتشاف و تولید برای اجرای طرح «توسعه یکپارچه میدان نفتی مشترک آزادگان» در حضور ابراهیم رئیسی و از طریق ویدئوکنفرانس به امضای طرفین رسید.

ذینفعان مهم این طرح علاوه بر شرکت‌های اکتشاف و تولید منتخب، شرکت‌های سرمایه گذار، بانک‌ها و پتروشیمی‌ها شامل دیگر مجموعه ها از جمله شرکت مشاور مادر به عنوان مسئول پیوستگی مطالعات و تهیه برنامه جامع توسعه میدان، تأمین کنندگان دکل‌های حفاری، سازندگان داخلی کالاها و تجهیزات و شرکت های فن آور برای انجام مطالعات فناورانه و دانش بنیان مورد نیاز انجام طرح های فناورانه مانند افزایش ضریب بازیافت است.

همچنین گفته می‌شود بانک‌های مهم کشور و شرکت‌های اکتشاف و تولید در این طرح سهامدار می شوند و بخشی از سهام این طرح نیز به مردم واگذار خواهد شد.

پروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی

پروژه بعدی پتروپالایشگاه شهید سلیمانی است. برای  این پروژه معادل ارزی ۱۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در مدت ۵ سال انجام می‌شود. سهم بانک‌ها از سرمایه‌گذاری در این پروژه ۴۵ درصد (بانک ملی ۱۵ درصد، رفاه کارگران ۱۵ درصد، ملت ۷.۵ درصد و تجارت ۷.۵ درصد) است. بنابراین معادل ریالی سرمایه‌گذاری بانک‌های مذکور در این پروژه ۱۴۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خواهد بود که حداکثر در کمتر از ۵ سال به این پروژه تزریق می‌شود. این پتروپالایشگاه ظرفیت پالایش ۳۰۰ هزار بشکه فرآورده نفتی در روز را خواهد داشت.

مدیرعامل بانک ملی ایران در این رباطه گفت: بانک ملی آمادگی تامین مالی و سرمایه گذاری در پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای شهید سلیمانی را دارد.

«محمدرضا فرزین» در تاریخ 6 اردیبهشت 1401 در مراسم امضای تفاهم نامه تامین مالی طرح احداث مخزنگاه شهید نادر مهدوی با اشاره به اینکه بانک ملی یکی از بزرگترین شبکه های بانکی کشور است، افزود: اغلب شعبه های بانک ملی وظایف حاکمیتی را بر عهده دارد. این بانک در خارج از کشور نیز بزرگترین شبکه بانکی ایران را دارد.

فرزین با اشاره به اینکه در گذشته نیز نخستین بار ۵ میلیارد دلار به صندوق انرژی اختصاص پیدا کرد، ادامه داد: برای سرمایه گذاری و تامین مالی  پروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی آمادگی داریم.