مردم با چه نرخ سودی پول خود را در بانک‌ها می‌گذارند؟
نابسامانی بازار ارز و تاثیری که بر بازارهای موازی دارد موجب شده تا بانک مرکزی به افزایش نرخ سود بانکی به عنوان یک گزینه روی میز شورای پول و اعتبار فکر کند. در چند سال اخیر جذاب بودن بازارهای سرمایه ای مانند ارز، طلا، مسکن و خودرو موجب شده تا مردم رغبت کمتری به سپرده گذاری در بانک ها داشته باشند. چرا که پایین بودن نرخ سود سپرده بانکی با توجه به تورم موجب شده است تا بسیاری از آنهایی که پول نقد دارند، سپرده گذاری در بانک ها را دیگر مناسب حفظ ارزش پول خود ندانند. اما باید دید که واقعا چه نرخی می تواند برای مردم جذاب باشد و آنها را ترغیب به سپرده گذاری در بانک کند و به این ترتیب بخشی از نقدینگی سرگردان در بازارها جمع شود.
البته در این مدت اخبار زیادی مبنی بر افزایش ۵ درصدی نرخ سود بانکی منتشر شد که بانک مرکزی این موضوع را رد کرد. مسئولان بانکی در بهترین حالت افزایش سه تا پنج درصدی نرخ سود بانکی و رسیدن این سود به ۲۱ تا ۲۳ درصد را مناسب می‌دانند.
در این میان، مجوز انتشار اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری عام در نشست روز سوم دی‌ماه سال جاری هیئت عامل بانک مرکزی تصویب و در همان روز به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد. این موضوع از مهم‌ترین تصمیمات بانکی دوره ریاست کلی صالح آبادی در بانک مرکزی، محسوب می‌شود. این اوراق با نرخ سود علی‌الحساب ۲۳ درصد منتشر می‌شود و فروش آن صرفاً برای افراد حقیقی ایرانی بالای ۱۸ سال مجاز است، مدت این اوراق حداکثر یک‌ساله است، اما بانک مرکزی به بانک‌ها این اجازه را داده است که این اوراق را با سررسیدهای زیر یک سال نیز منتشر کنند.
در عین حال با آنکه هنوز شورای پول و اعتبار رسما درباره نرخ سود بانکی، مصوبه ای نداشته است با انتشار اوراق با نرخ سود علی‌الحساب ۲۳ درصد، همزمان خبرهایی از افزایش نرخ سود سپرده بانکی به ۲۴ تا ۲۵ درصد در برخی بانک های دولتی و خصوصی منتشر شده است، تا فضای رقابتی بین بانک ها را گرم تر کند. این نرخ پیش از این ۱۸ درصد بود.
این در حالی است که همانطور که گفته شد، بانک مرکزی رسما به دنبال افزایش نرخ سود بانکی در شورای پول و اعتبار است. نخستین صحبت های محمد رضا فرزین رویس کل جدید بانک مرکزی نیز نشان دهنده آن است که بانک مرکزی به دنبال استفاده از ابزار نرخ بهره است.
لزوم افزایش نرخ سود بانکی
بهاالدین حسینی هاشمی، کارشناس ارشد حوزه پولی و بانکی گفت: قطعا افزایش نرخ سود بانکی به تنهایی نمی تواند بازارها را به تعادل برساند اما این کار بخش زیادی از سپرده گذاران که پول خود را در بانک‌ها می گذارند را متقاعد می کند که همچنان در بانک ها سپرده گذاری کنند و سود بدون ریسکی را دریافت کنند. این کار با توجه به ریسک بازارهای دیگر می تواند برای این دسته افراد جذاب باشد. بدین شکل این منابع پولی در بانک ها می ماند و دوام و پایداری سپرده ها بیشتر می شود و همچنین موجب می شود پول به بازارهای دیگر نرود و تقاضاهای کاذب را حذف کند.
حسینی هاشمی ادامه داد: وقتی جلوی سیال بودن پول ها گرفته شود و ماندگاری داشته باشد بانک می تواند بر اساس سیاست های بانک مرکزی، این منابع را به بخش های مفید اقتصاد اختصاص دهد و از این منابع برای تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و سرمایه گذاری های جدید و سرمایه در گردش سایر بنگاه های اقتصادی بهره جوید.
کارشناس ارشد حوزه پولی و بانکی اظهار کرد: افزایش نرخ سود بانکی یک ابزار کارآمد و موثر است که در تمام دنیا اجرا می شود تا بتواند تقاضاهای کاذب را حذف کند و جلوی تقاضاهای غیر ضرور را بگیرد. این اقدام بانک مرکزی به عنوان یک راهکار در جهت کنترل نقدینگی می تواند تورم را کاهش دهد و می تواند عاملی برای سرمایه گذاری باشد.
حسینی هاشمی در این خصوص که نرخ سود بانکی چگونه می تواند برای مردم جذاب باشند و اعتمادها را برای سپرده گذاری در بانک ها جلب کند، گفت: باید نرخ سود بانکی حداقل به ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کند تا جذابیت داشته باشد. ریسکی که سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه ای دارد (که در اقتصاد به آن صرف ریسک می گویند) چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است که اگر افراد به طور مستقیم معامله کنند ممکن است زیان های بیشتری هم در بر داشته باشد. لذا تعداد زیادی از مردم ترجیح می دهند در بانک سپرده گذاری کنند و از بانک ها سود بدون ریسک بگیرنتا اینکه وارد بازارهای دیگر شوند.
وی ادامه داد: هر چقدر نرخ سود بانکی کمتر باشد اثربخشی خود را از دست می دهد. با نرخ تورم و مولفه های اقتصادی حداقل باید ۲۵ تا ۳۰ درصد به سپرده ها سود دهند تا اینکه ماندگاری در بانک ها ایجاد شود. کمتر از این، اثر ماندگاری را کم می کند.