سندباکس‌ها؛ راهگشای فعالیت فین‌تک‌ها و شرکت‌های نوآور زیر چتر نهاد ناظر
کمال‌الدین یعقوبی رفیع درباره تغییرات مورد نیاز در مقررات برای تحقق ارزش‌آفرینی دیجیتال، افزود:بسیاری از قوانین و مقررات در حوزه خدمات بانکی با نگاه به فرایندها و رویکردهای سنتی تدوین شده‌اند و با رویکرد بانکداری دیجیتال منطبق نیستند. مانند نیاز به ارائه اصل شناسنامه و مدارک هویتی برای افتتاح حساب، که دیدیم با وجود مقاومت‌ها در نهایت این‌ها موانعی جدی بر سر راه احراز هویت غیرحضوری نبودند و در عمل این رویکردهای نوین در نظام بانکی کشور عملیاتی شدند.
سندباکس‌ها؛ راهگشای فعالیت فین‌تک‌ها و شرکت‌های نوآور زیر چتر نهاد ناظر
وی افزود: با این وجود، هنوز هم می‌بینیم که وحدت رویه در این زمینه‌ها وجود ندارد و با استناد به قوانین و مقررات مختلف، موانع مختلفی در فرایندهای گوناگون نظام بانکی ایجاد میشود. بنابراین به نظر می‌رسد که در حوزه قوانین و مقررات نیاز به بازنگری اساسی و همسویی با تحولاتی است که خواه ناخواه در همراهی با موج فناوری‌های نوین ایجاد شده و فرایندها را به آن سمت هدایت می‌کند.
این کارشناس مسائل بانکداری الکترونیک با بیان اینکه مساله مهمتر در مورد قوانین و مقررات، آنجایی است که مساله فعالیت فین‌تک‌ها به میان می‌آید، تصریح کرد: در هر صورت، فعالیت در حوزه‌های پولی و بانکی دارای حساسیت‌هایی ویژه‌ای است که سبب شده تا الزامات مختلفی برای فعالان این حوزه در نظر گرفته شود. این الزامات معمولاً به عنوان یکی از اصلی‌ترین موانع بر سر راه شرکت‌های فناور نوپا شناخته می‌شوند.
یعقوبی رفیع اظهار داشت: برای این‌گونه قوانین و الزامات، به نظر می‌رسد که ایده ایجاد سندباکس می‌تواند راهگشای این مشکل باشد. هدف سندباکس ایجاد محیطی است که شرکت‌های نوآور زیر چتر نظارتی نهاد رگولاتور بتوانند مراحل اولیه فعالیت را پشت سر گذاشته و بدون ایجاد ریسک‌های اساسی برای نظام بانکی مسیر اخذ مجوزها و تبدیل شدن به بازوهای مهم فناوری در این حوزه را طی کنند.
تغییر مفهوم بانک بعد از شیوع کرونا
مدیر برنامه‌ریزی و پایش عملکرد شرکت ملی انفورماتیک در پاسخ به این سوال که اگر نگاهی به زیست بوم بانکداری دیجیتال و ارزش آفرینی در ایران داشته باشیم، جایگاه و نقش بازیگران جدید مانند فناوران مالی، اپراتورها و پلتفرم‌ها کجاست؟، گفت: در فضای کنونی بانکداری، به ویژه بعد از شیوع کرونا، عملاً مفهوم بانک دچار تحول جدی شد و شعب بانک اهمیت بسیار کمتری در ارائه خدمات بانک‌ها ایفا می‌کنند. در چنین شرایطی، مسئولیت این ارائه خدمت بر عهده بازیگران جدید که شامل پلتفرم‌های دیجیتال هستند گذاشته شده است.
این کارشناس بانکداری الکترونیک تصریح کرد: علاوه بر ایجاد کانال‌های جدید ارائه خدمات، امروزه فناوری‌های دیجیتال، عملاً سبب خلق ابزارها و کسب و کارهای جدید در حوزه بانکی شده‌اند که فناوران مالی در این زمینه نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. یکی از مواردی که به شدت نیازمند نقش‌آفرینی شرکت‌های نوظهور است، حوزه رگ‌تک است که در عمل شاهد فعالیت زیادی در این حوزه نیستیم.
وی خاطرنشان کرد: در حالی که با توجه به چالش‌هایی که به ویژه در زمینه انطباق (compliance) و گزارشگری نظارتی داریم، نیاز مبرم به رویکردهای نوین در این زمینه احساس میشود. البته برای فعال شدن این ظرفیت، نیاز است که نهادهای تنظیم‌گر زمینه را فراهم کنند.
یعقوبی رفیع گفت: به طور مشخص در زمینه رگ‌تگ لازم است تا سامانه‌های نظارتی از حالت متمرکز و فرم محور به سمتی حرکت کنند که نهادهای نظارت‌شونده صرفاً با دریافت API ها یا قالب‌های نظارتی امکان توسعه راهکارهای لازم سمت خود را داشته باشند.
مدیر برنامه‌ریزی و پایش عملکرد شرکت ملی انفورماتیک درباره مهمترین چالش‌ها یا موانع در مسیر تکامل زیست‌بوم ارزش‌افرینی دیجیتال، اظهار داشت: به نظرم بزرگترین چالش در این مسیر را باید در فرایندهای کسب و کاری و تعاملات میان بازیگران و ذینفعان این فرایندها جستجو کرد. در حال حاضر، تعاملات دستگاه‌های مختلف در راستای دستیابی به فرایندهای انتها به انتها کافی نیست و بعضاً به دلیل عدم همکاری برخی از دستگاه‌ها در برقراری ارتباطات الکترونیکی، شکاف‌هایی در فرایندهای مشترک پدید می‌آید که سبب نیاز به انجام مراجعات حضوری چند باره و انجام دستی وظایف میشود.
یعقوبی رفیع ادامه داد: همچنین عدم توجه به چالش‌های کسب و کاری و تدوین مدل مناسب برای آن، مشکلاتی را در پذیرش فناوری‌های دیجیتال به خصوص پرداخت الکترونیک ایجاد کرده که در برخی از موارد موجب برگشت به عقب میشود. به عنوان مثال، مشاهده شده که در برخی از آزادراه‌ها تمهیدات خوبی برای دریافت عوارض به صورت کاملاً الکترونیکی بدون نیاز به توقف خودروها ایجاد شده است اما چالش‌هایی که در نقد کردن عوارض معوق ایجاد شد، سبب بازگشت گیت‌های عوارضی شد.
این کارشناس بانکداری الکترونیک با بیان اینکه یکی دیگر از چالش‌ها، تصمیمات و محدودیت‌هایی است که بدون توجه به تأثیرات آن‌ها به سرعت گرفته شده و اجرایی میشود، اعلام کرد: به عنوان نمونه، الزام به استفاده از رمز پیامکی برای ورود به نرم‌افزارهای بانکی و انجام عملیات مختلف که با هدف افزایش امنیت انجام شده است، در عمل دسترسی به هرگونه خدمات بانکی در سفرهای خارجی را از شهروندان سلب کرده است. تنها راه‌حل برای انجام این کار فعالسازی رومینگ است که به نظر منطقی نیست.
یادآور می شود، نهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با موضوع «ارزش‌آفرینی دیجیتال در روزهای ۱ و ۲ اسفند سال جاری در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد تهران برگزار خواهد شد. در این همایش به موازات سخنرانی‌ها، میزگردها و کارگاه‌های علمی، جشنواره دکتر نوربخش جهت انتخاب و معرفی نوآوری‌های برتر بانک‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت و همچنین نمایشگاهی تخصصـی جهت معرفی جدیدترین دستاوردهای بانک‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات مرتبط برگزار میشود.