فرار عجیب «پول» از بازار سهام
بازار سرمایه این روزها حال خوشی ندارد؛ آن هم به واسطه تصمیمات دولتی که کارشناسان از آن به عنوان «تیر خلاص» به بازار یاد می‌کنند. اعلام تعیین نرخ جدید خوراک پتروشیمی‌ها در هفته‌های اخیر، بازار سرمایه را وارد فاز پرتنشی کرد؛ به طوری که در حالی که شاخص بورس رکوردهای جدیدی را در نیمه اردیبهشت‌ماه زده و وارد کانال ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد شده بود، روز دوشنبه به زیر کانال میلیون واحد سقوط کرد و همین اتفاق، ترس و وحشت را به بازار سهام بازگرداند. اتفاقی که یک‌بار در سال ۹۹ تجربه شده و سهامداران به شدت زیان دیده بودند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که در پی ریزش‌های مداوم بازار سهام، در هفته گذشته شاهد خروج عجیب پول حقیقی از بورس بودیم و به استثنای روز سه‌شنبه، در بقیه رزوهای هفته خروج سرمایه ثبت شد. روز شنبه ۲۷۸ میلیارد تومان خارج شد. رقم خروج پول حقیقی در روز یک‌شنبه ۹۳۰ میلیارد تومان و روز دوشنبه هزار و ۱۲۲ میلیارد تومان بود. روز سه‌شنبه پس از ۱۰ روز پول حقیقی وارد شد که رقم آن ۷۷۴ میلیارد تومان بود. در آخرین روز کاری هفته ۱۲ میلیارد تومان خارج شد.
در مجموع کل هفته هزار و ۵۶۸ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد و میانگین روزانه خروج پول حقیقی ۳۱۴ میلیارد تومان بود که نسبت به هفته گذشته ۶۲ درصد کمتر است.
در این میان، بررسی‌ها نشان می‌دهد از تاریخ ۱۷ اردیبهشت‌ماه که افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و گاز صنایع به شکل محرمانه ابلاغ شد، تاکنون بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سرمایه خارج شده است.
کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند برای درک بزرگی این عدد، بد نیست بدانید در کل سال پرفرازونشیب گذشته حدود ۴۶هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده بود.
سهامداران ترسیدند
حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه در همین رابطه با اشاره به وضعیت مبهم بازار، گفت: اتفاقاتی که این‌روزها در بازار سرمایه شاهد هستیم، حاصل سیاست‌گذاری‌های اشتباه و غیرکارشناسی است که در بدنه دولت اتفاق می‌افتد.
وی توضیح داد: این مساله باعث شده که نگرانی‌ها و ناامیدی‌ها بیش از گذشته باشد و تقریبا اکثر فعالان بازار، امیدواری خود را نسبت به بورس از دست داده‌اند و چه بسا نگرانی نسبت به آینده داشته باشند. در واقع اینکه قرار باشد تغییرات با اهمیتی اتفاق بیفتد و در جهت بهبود اوضاع گام برداشته شود، وجود ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: اتفاقات اخیر و از جمله نامه‌ای که درباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها منتشر شد، همه نشان‌دهنده این بود که دولت یک‌جانبه تصمیم‌گیری می‌کند و نگاهی به بخش سرمایه‌گذاری و تبعات تصمیم‌گیری‌ها در صنایع ندارد.
میرمعینی تصریح کرد: این سیستم باعث شده که نگرانی نسبت به آینده خیلی افزایش پیدا کند و ما شاهد وحشت‌زدگی در بازار سرمایه باشیم.
فرمول جدید تعیین نرخ خوراک روی میز آمد
در این شرایط و پس از انتقادات شدید و سقوط شدید بازار سرمایه، وزیر اقتصاد در روز سه‌شنبه هفته‌جاری از جلسه اضطراری برای تصمیم‌گیری درباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها خبر داد. وی در یک نشست خبری اعلام کرد که ۲۸ تیرماه، یعنی روز چهارشنبه درباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تصمیم‌گیری خواهد شد.
وی از پیشنهادی پرده‌برداری کرد که فرمول نرخ خوراک حداقل ۳ یا ۵ ساله ثابت باشد. سخنگوی اقتصادی دولت با تاکید بر اینکه وزارت اقتصاد قایل به مبنا شدن فرمول در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها است، گفت: با نرخ‌گذاری ثابت مخالفم و معتقدم باید مبنای نرخ‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها بر اساس فرمول باشد. مبنا قرار گرفتن فرمول می‌تواند عاملی برای پیش‌بینی پذیر شدن بازارها برای فعالین اقتصادی باشد.
وی یادآور شد: پیشنهاد ما بر این مبناست که فرمول مبنایی برای سه سال یا حتی تا پایان برنامه هفتم توسعه باشد تا سرمایه‌گذاران بتوانند برمبنای آن فعالیت‌های خود را سامان دهند.
پیشنهاد وزارت اقتصاد رد شد
اما آن‌طور که سخنگوی دولت اعلام کرده، پبشنهاد وزارت اقتصاد مورد قبول اعضای کمیسیون اقتصادی دولت قرار نگرفته و از دستور کار خارج شده است. علی بهادری‌جهرمی روز چهارشنبه هفته جاری و در پایان جلسه هیات دولت، از مخالفت کمیسیون اقتصادی دولت رییسی با اصلاح نرخ خوراک پتروشیمی‌ها خبر داد. وی با اشاره به مصوبات هیات وزیران، درباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها گفت: این نرخ طبق بودجه ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مشخص شده بود. طبق قانون هدفمندی نرخ منابع انرژی و مصارف آن مشخص است.
وی افزود: مجلس هر ساله منابع و مصارفی را پیش‌بینی می‌کند؛ مجلس سال گذشته درباره عدم افزایش قیمت گاز از دولت مطالبه داشت و امسال در بودجه ۱۴۰۲ پیش‌بینی تحقق درآمد کرده بود و دولت باید به سمت تحقق آن پیش برود؛ این منابع برای یارانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی عنوان کرد: نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در این‌باره پیش‌بینی شده بود و نظرات دستگاه‌های مربوطه اخذ شد و آیین‌نامه‌ای به تصویب رسید و دولت قصد تغییر در آن ندارد.
وی تاکید کرد: وزارت اقتصادی برای برنامه هفتم پیشنهادی داده بود تا برای آینده نرخ خوراک پتروشیمی‌ها را با فرمول داشته باشیم؛ این پیشنهاد مورد موافقت اعضای کمیسیون اقتصادی دولت قرار نگرفت و از دستورکار خارج شد.
نگران نباشید
با این وجود این شرایط سردرگم بازار سرمایه، مجید عشقی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره وضعیت بازار سرمایه، گفت: نگرانی جدی وجود ندارد. این در حالی است که کارشناسان نگاه متفاوتی دارند. حمید میرمعینی، کارشناس اقتصادی با اشاره به کاهش حجم معاملات و افت قیمت‌ها، گفت: امیدواری نسبت به رشد در آینده، وجود ندارد و رشد قابل اهمیتی که باعث شود جریان نقدینگی دوباره به سمت بازار سرمایه بیاید، دیده نمی‌شود.
در مقابل اما رییس سازمان بورس عنوان کرد: بورس تا اواسط اردیبهشت ماه وضعیت نسبتا مناسبی داشت، اما متاسفانه توالی چند تصمیم که از نظر ما بدون در نظر گرفتن وضعیت شرکت‌ها و روند قیمت‌های جهانی چه در حوزه گاز، چه محصولات پتروشیمی، فلزات و سایر محصولات گرفته شد، به ضرر صنعت بود و اثرات منفی بر سودآوری شرکت‌ها داشت.
وی ادامه داد: از یک سو نحوه ابلاغ این مصوبات و از سوی دیگر مصادف شدن آن با اعلام برخی تغییرات در شرایط سودآوری شرکت‌های پالایشی موجب شد بازار با یک جو روانی منفی روبه‌رو شود و متاسفانه اعتماد سرمایه‌گذاران لطمه دید.
عشقی افزود: در جلسه کمیسیون اقتصادی خوشبختانه مباحث خوبی مطرح و مقرر شد هماهنگی‌هایی صورت گیرد تا پیشنهادات اصلاحی برای اینکه این تصمیم اصلاح شود و قیمت‌گذاری‌ها، متناسب با شرایط قیمت‌های جهانی انجام شود، ارائه شود.
وی تاکید کرد: ما به هیچ وجه به دنبال رانت برای یک صنعت خاص نیستیم، قطعا این به ضرر کشور است، اما تعیین فرمول مناسب برای صنایع در بلندمدت هم به سرمایه‌گذاری بیشتر منجر می‌شود و هم اطمینان سرمایه‌گذاران را در پی خواهد داشت، ان‌شاءالله این موضوع را از سوی مجلس و دولت پیگیری می‌کنیم تا به نتیجه برسیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چه زمانی وضعیت بورس مناسب می‌شود؟، بیان کرد: به نظر می‌رسد با توجه به گزاراشات ۳ ماهه‌ای که منتشر می‌شود، از این پس نگرانی خیلی جدی نداریم. امیدواریم پیگیری ما زودتر جواب دهد و بتوانیم به جمع‌بندی برسیم اما از آنجا که تصمیم یک نفر نیست و باید مراحلی طی شود، نمی‌توان برای آن زمان تعیین کرد.