اجرای مدل جدید اعتبارسنجی بانک‌ها از بهمن
رضا قاسم‌پور امروز (دوشنبه) در نخستین نشست خبری شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران با بیان اینکه در اعتبارسنجی به‌دنبال این هستیم که براساس رفتار گذشته افراد حقیقی یا حقوقی رفتار آینده افراد را پیش‌بینی کنیم، گفت: بر این اساس، احتمال ریسک یا وقوع حادثه نامطلوب را با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین پیش‌بینی می‌کنیم. این حادثه نامطلوب در صنایع مختلف متفاوت است.
وی با بیان اینکه تا یک ماه آینده مدل‌سازی جدید برای اعتبارسنجی اشخاص حقیقی رونمایی می‌شود، گفت: درحال حاضر ۳۰ درصد مردم و اشخاص حقیقی دارای امتیاز اعتباری هستند و تنها ۱۰ درصد اشخاص حقوقی امتیاز اعتباری دارند که کسب‌وکارها را دچار نقص می‌کند. دقت مدل اعتبارسنجی نیز ۷۶ درصد است؛ از این رو با ایجاد یک تیم مدل‌سازی در شرکت از مهندسان هوش مصنوعی به ۲۴۸ شاخص رسیدیم که می‌تواند در پیش‌بینی ریسک و اعتبارسنجی افراد موثر باشد.
مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران ادامه داد: این اقدامات شرکت باید با تایید یک شورای سنجش و بانک مرکزی باشد. شاخص‌های ما در مدل جدید تنها تسهیلات بانکی نیست، بلکه تعهدات ارزی، چک، ضمانت‌نامه، سند قضایی، بیمه، صدک درآمدی و حوزه‌های مختلف در این شاخص‌ها را احصا کرده و مدل‌سازی کردیم که تا یک ماه آینده رونمایی می‌شود و ۱۰۰ درصد مردم جامعه امتیاز اعتباری می‌گیرند و از آنجاکه از شاخص‌های جایگزین استفاده می‌شود، دقت از ۷۶ درصد به ۸۹ درصد افزایش می‌یابد و باتوجه به اینکه در دنیا این عدد ۹۴ درصد است و به دقت قابل قبولی می‌رسیم.
قاسم‌پور در پاسخ به سوال ایسنا درباره نحوه اعتبارسنجی افرادی که تاکنون فعالیت بانکی نداشته‌اند، توضیح داد: در مدل‌سازی اعتباری جدید، ۲۴۸ شاخص جدید برای مدل‌سازی بررسی می‌شود؛ از جمله اطلاعات راهنمایی و رانندگی، مالیاتی، قوه قضاییه، صدک درآمدی و بحث‌های متعدد. اگر فرد هیچ یک از این اطلاعات را نداشته و تاکنون از تسهیلاتی استفاده نکرده، برای مثال تازه به سن قانونی رسیده باشد، صدک درآمدی خانوادگی و مدرک تحصیلی فرد در نظر گرفته می‌شود برای اینکه سطح حداقلی برایش تعیین شود.
وی ادامه داد: البته برای این افراد نمی‌توان در ابتدا رتبه اعتباری A و B تعیین کرد، بلکه به آنها از C۱ تا C۳ سطحی تعریف می‌شود برای اینکه بتوانند از حداقل خدمات بانکی استفاده کنند و بعد از اولین استفاده بتوانند وارد مدل اصلی شوند.
شرحی از تاریخچه اعتبارسنجی در دنیا
مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران با ذکر تاریخچه‌ای از اعتبارسنجی در دنیا گفت: حدود ۲۰۰ سال است که اعتبارسنجی در دنیا در صنعت بانک و بیمه و حوزه‌های مختلف استفاده می‌شود. در ابتدا گزارش‌ها و امتیازهای اعتباری به صورت سنتی بود و به مرور پیشرفته‌تر شد و شاخص‌های جدیدی وارد شدند. از ۱۹۲۰ بحث اعتبارسنجی در سطح ملی مطرح شد و از ۱۹۳۰ اولین قانون با استفاده از شاخص‌های مختلف در این حوزه تصویب شد.
قاسم‌پور ادامه داد: از ۱۹۵۰ در تسهیلات بانکی و مسکن به جای وثیقه محوری از اعتبار افراد استفاده شد از ۱۹۷۰ و با ظهور رایانه و امکان ذخیره‌سازی اطلاعات در صنعت اعتبارسنجی تحولی رخ داد و در آن زمان ۲۲۰۰ شرکت در این حوزه فعال بودند. پس از آن مدل‌های جدید رواج پیدا کرد و اعتبارسنجی وارد صنعت معاملات مسکن و خودرو شد. از ۱۹۹۰ تمرکز اعتبارسنجی به شرکت‌های کوچک و متوسط برای تامین مالی آنها بود و در سال ۲۰۰۰ صنعت بیمه به حوزه اعتبارسنجی ورود کرد.
وی خاطر نشان کرد: با وجود اینکه صنعت بیمه دیرتر از حوزه‌های دیگر وارد اعتبارسنجی شد اما امروز بزرگترین مصرف کننده اعتبارسنجی بیمه است. برای صدور بیمه‌نامه، نرخ بیمه و انواع خدمات بیمه‌ای از اعتبارسنجی استفاده می‌شود. در سال ۲۰۰۵ فروشگاه‌هایی که به اقساطی فروش داشتند وارد اعتبارسنجی شدند.
مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران با بیان اینکه در ایران تا سال ۲۰۰۵ ما فعالیت اعتبارسنجی نداشتیم تصریح کرد: از سال ۲۰۰۷ یا ۱۳۸۵ براساس بند پنج تسهیلات بانکی و وصول مطالبات و سهامداری کلیه بانک‌ها و شرکت‌های بیمه تولیدی وارد حوزه اعتبارسنجی شدند و اولین شرکت اعتبارسنجی ایران تاسیس شد.
وی ادامه داد: از همان ابتدا آیین‌نامه سنجش اعتبارسنجی توسط هیات وزیران ابلاغ شد که سازمان‌ها آمار و ارقام خوب را برای مدل‌سازی در اختیار شرکت قرار دهند. از همان سال‌ها مدل اعتبارسنجی اشخاص براساس ۱۸ شاخص تسهیلات بانکی تهیه شد و نسخه اول در سال ۱۳۹۴ برای ارائه به بانک‌ها رونمایی شد. از سال ۱۳۹۶ هم از اعتبارسنجی وضعیت نکول افراد استفاده می‌شود.از سال ۱۳۹۸ همه شرکت‌ها از اعتبارسنجی استفاده می‌کنند.
وی با بیان اینکه در دنیا اعتبارسنجی در همه حوزه‌ها استفاده می‌شود، افزود: در کشور ما تا سال گذشته اعتبارسنجی فقط در صنعت بانکی بود اما از سال گذشته با توجه به تیم مدیریتی در شرکت بررسی عمیق‌تری از فعالیت شرکت‌های برتر دنیا در حوزه اعتبارسنجی انجام شد. بدین ترتیب ماموریت خود را برای آینده ایجاد اعتماد در فضای کسب‌وکار، بازار و اقتصاد و ایجاد شفافیت هدف‌گذاری کردیم.
قاسم‌پور با اشاره به استفاده از اعتبارسنجی در حوزه‌های مختلف تصریح کرد: اعتبارسنجی برای کارهای مختلف در دنیا کاربرد دارد طبق بررسی ما در حال حاضر بدون مدل جدید مردم می‌توانند در ۱۸ حوزه از اعتبارسنجی برای مدیریت ریسک استفاده کنند و با شفافیت اطلاعاتی وارد معامله شوند. از جمله این کاربردها استفاده در تسهیلات بانکی همچنین می‌توان نرخ سود بانکی مختلف براساس ریسک مشتری برای افراد تعیین کرد یا در بخش شرایط ضامن با توجه به اینکه ضمانت بدون اطلاع افراد را دچار مخاطره می‌کند یا برای اینکه فرد دچار نکول‌های متعدد نشود می‌توان اعتبارسنجی گرفت.
مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران ادامه داد: همچنین در دریافت چک و اعتبار چک‌های صادره می‌تواند از امتیاز اعتبارسنجی استفاده کرد. بانک مرکزی خردادماه اعلام کرد که ۱۲ درصد چک‌های صادره نکول شده و با استفاده از اعتبارسنجی این عدد می‌تواند کاهش پیدا کند به همین دلیل هم بانک مرکزی پیگیر همین موضوع است. در اجاره ملک نیز برای اینکه مستاجر متعهد باشد می‌توان اعتبارسنجی او را دریافت کرد و خود مستاجر هم می‌تواند از مالک گزارش اعتبارسنجی بگیرد.
وی خاطر نشان کرد: همچنین برای بررسی اظهارنامه‌های مالیاتی در دنیا از اعتبارسنجی افراد استفاده می‌شود بدین ترتیب کسانی که اعتبار بالایی دارند اظهارنامه‌هایشان کمتر صحت‌سنجی می‌شود. در بحث استخدام نیروی انسانی و سازمان‌ها، معاملات تجاری در حوزه بین‌المللی و بحث‌های قضایی هم می‌توان از اعتبارسنجی استفاده کرد.
وی با بیان اینکه یکی از استراتژی‌های کلیدی کشور فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی است، اضافه کرد: ما در حال طراحی مدل‌های جدید اعتبارسنجی هستیم از جمله برای اشخاص حقوقی، سقف چک، صنعت بیمه، BNPL و کالای اعتباری برنامه ریزی کرده‌ایم و اشخاص باید از کاربردهای اعتبارسنجی مطلع باشند. از این رو از راهکارهای روابط عمومی و بردینگ استفاده می‌کنیم که برای این حوزه کمک بگیریم.
مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران با اشاره به نرخ کارمزد گزارش‌های اعتبارسنجی گفت: نرخ کارمزد گزارش‌های شرکت مربوط به سال ۱۳۸۶ است و ما به دنبال عواید مالی نیستیم. پیشرفته‌ترین گزارش‌ها ۸۰۰۰ تومان قیمت دارد و ما برنامه‌ای برای افزایش نداریم. نرخ‌ها را بانک مرکزی تعیین می‌کند اما هدف ما ایجاد اعتماد در بازار کسب و کار و آحاد جامعه است و به دنبال ایجاد رفتارسازی و اعتماد اجتماعی هستیم برای اینکه جامعه تقارن اطلاعاتی داشته باشد و بدین ترتیب بتوانیم فعالیت‌های مالی و بانکی را تسهیل کرده و اعتبارمحوری را جایگزین وثیقه‌محوری کنیم.