فرزین: ابلاغ برنامه اصلاحی ۸ بانک در سال آینده/ اصلاح نشوند، به سمت انحلال و ادغام می‌رویم
محمدرضا فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی در همایش چشم‌انداز اقتصاد ایران 1403 اعلام کرد: برنامه اصلاح 8 بانک ناتراز در سال آینده را به آنان ابلاغ کرده‌ایم و در صورتی که بانک‌های ناتراز اصلاح نشوند به سمت انحلال، ادغام و یا توقف کار آن بانکها حرکت خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه برنامه بانک مرکزی حرکت به سمت بانکداری تخصصی است، گفت: سیاستگذار پولی برای تامین مالی طرح‌های ملی دارای بازدهی بالا، سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی و کنترل و مهار تورم از ابزارهای خود در زمان‌های مناسب استفاده می‌کند.
او تأکید کرد: اوراق گواهی سپرده خاص یکی از این ابزارها و روش‌های بسیار خوب است که 200 همت آن به سرعت توسط متقاضیان خریداری شد و سیاستگذار این روش را با توجه به تشخیص فنی، ادامه خواهد داد.
بانک مرکزی فعالانه حضور در بازار ارز را ادامه خواهد داد
فرزین در بخشی از سخنان خود در خصوص بازار ارز اظهار داشت: ️ در خصوص سیاست ارزی، همچنان بانک مرکزی سیاست فعالانه حضور در بازار را ادامه خواهد داد.️ ما نمی توانیم به مدیریت بازار ارز و نرخ ارز بی توجه باشیم به دلیل اینکه می تواند انتظارات تورمی را تشدید کند و با ایجاد اختلال در عرضه کالاهای اساسی عوارض رفاهی و اجتماعی ناگواری برجای گذارد.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین با بیان اینکه نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی بر مدار کاهش است، گفت: در تلاشیم در این شاخص ها به هدف‌های پیش بینی شده دست یابیم.سیاست پولی فعال را برای مهار تورم در دستور کار گرفته‌ایم و حتما نرخ رشد نقدینگی که متوسط آن از سال 98 تا پارسال 38.5 درصد بود تا پایان سال 25 درصد هدفگذاری خواهد بود.
فرزین با اشاره به اینکه تبیین و پیش‌بینی در اقتصاد بسیار مهم است، تصریح کرد: تبیین صحیح و منصفانه می‌تواند به پیش‌بینی و تحلیل و همچنین سیاستگذاری کمک کند. هدف از پیش‌بینی مداخلاتی است که باید در سال آینده و سال جاری انجام شود تا ثبات اقتصادی محقق شود.
وی با تأکید براینکه علم اقتصاد سازنده دنیایی است که در آینده رخ می‌دهد و پیش‌بینی می‌تواند در تحقق اتفاقات سال آینده موثر باشد، ادامه داد: شکل گیری انتظارات فعالان اقتصادی در کوتاه مدت نمی‌تواند بر شکل گیری شاخص‌های اقتصاد و به خصوص تورم بی‌اثر باشد البته گرچه در بلند مدت متغیر‌ها بر هم منطبق می‌شوند، اما پیش‌بینی در شکل گیری متغیر‌های اقتصادی موثر است.بنابراین روایت‌ها، تحلیل‌ها و چشم‌اندازی که از طریق رسانه‌های مرجع، اقتصاددانان و چنین همایش‌هایی ارائه می‌شود، می‌تواند در شکل گیری واقعیت‌ها و برون داد‌های اقتصاد ایران موثر باشد؛ بنابراین در تحلیل روند اقتصاد باید به داشته‌های اقتصاد ایران و نقاط قوت و ضعف آن توجه کرد.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: پول یکی از پیچیده‌ترین مسائل اقتصاد است و کارکرد آن در اقتصاد هم متاثر و هم تاثیرگذار بر سایر متغیر‌های اقتصادی است. در دوره تاریخی 1338 تا 1401 متوسط رشد نقدینگی کشور 25.3 درصد بوده است. در دهه 50 تا 1401 متوسط سالانه رشد نقدینگی 27.5 درصد بوده است و از سال 98 تاکنون متوسط سالانه رشد نقدینگی 38.5 درصد و 13 درصد بالاتر از متوسط بلندمدت آن بوده است.
ریشه اصلی تورم دهه 90 ناترازی و تداوم انباشت تورمی بود
وی با بیان اینکه از دهه 1350 تاکنون با وجود اینکه اقتصاد با صعود و فرودهایی مواجه بوده اما همواره نرخ رشد نقدینگی بالایی داشته‌ایم، تصریح کرد: این در حالیست که هر سال برنامه داشتیم نرخ رشد نقدینگی را کنترل کنیم، اما همواره نرخ رشد نقدینگی بالا بوده است. از دهه 50 وارد تورم‌های بالا شدیم و سال 56 با تورمی حدود 25 درصد مواجه بودیم. پس از آن نرخ تورم کشور همواره بالا بوده است. تعادل بودجه‌ای و برخورداری از منابع نفتی نقش موثری در کاهش و افزایش تورم داشته است. موضوع تورم در اقتصاد ایران موضوعی تاریخی و مزمن است و عوامل ساختاری، هزینه‌ای و فشار طرف تقاضا بر آن موثر بوده است.
فرزین در ادامه ضمن تأکید براینکه مشخصه اصلی تورم دهه 90 ناترازی و تداوم انباشت تورمی بوده است؛ اعلام کرد: منظور از ناترازی مجموعه‌ای از ناترازی انباشت شده در ترازنامه بانکها، تعادل بودجه و تراز بنگاه‌ها است. یکی از مشخصه‌های ناترازی اقتصاد ایران کاهش سهم سایر منابع تامین مالی اعم از بازار سرمایه، دولت و افزایش سهم بانکها تا حدود 90 درصد تامین مالی بوده است. این امر منجر به تشدید فشار تورمی و خلق نقدینگی درون زا در نظام پولی و بانکی کشور شده است؛ بنابراین وابستگی به مسیر گذشته و داشته‌ها و نداشته‌های اقتصاد در تحلیل پولی و مالی بسیار مهم است و باید به آن توجه شود.
در صنعت پرداخت الکترونیک جزو 5 کشور اول دنیاییم
رئیس کل بانک مرکزی مهمترین ویژگی نظام بانکی را گستردگی خدمات خواند و افزود: نظام بانکی کشور با برخورداری بیش از 89 درصد پوشش جزو بالاترین پوشش در منطقه است. در استفاده از صنعت خدمات پرداخت الکترونیک جزو 5 کشور اول دنیا هستیم. بیش از 50 میلیون نفر در کشور کارت بانکی دارند و رتبه 34 دنیا را داریم. همچنین نسبت اسکناس و مسکوک به نقدینگی نیز در کشور زیر 2 درصد است که نشان می‌دهد که در این حوزه از بهترین‌ها در دنیا هستیم.
وی در ادامه گفت: تراکنش‌های شتاب در 6 ماهه امسال 11 هراز تراکنش در ثانیه بوده که آمار بسیار خوبی است. برخی از مسئولین بانک مرکزی کشور‌های دیگر که به ایران می‌آیند با دیدن زیرساخت‌های نظام بانکداری ایران تعجب می‌کنند و در این حوزه‌ها از نقاط قوت خوبی برخورداریم.
چرا بانکها ناتراز شده‌اند؟
او تأکید کرد: از سوی دیگر ناترازی‌های موجود در بانکها و موسسات اعتباری و عدم کفایت سرمایه کافی از مهمترین نقاط ضعف شبکه بانکی کشور است. بار‌ها به این نکته اشاره کرده‌ایم که ناترازی شبکه بانکی ناشی از جریان نقد است و نه ناترازی ترازنانه‌ای، اما اگر ادامه پیدا کند می‌تواند به ناترازی ترازنامه‌ای تبدیل شود.
به گفته فرزین، از مهمترین ریشه‌های اصلی بروز ناترازی در نظام بانکی کشور می‌توان به چالش‌های رابطه دولت با نظام بانکی، تکالیف و انباشت مطالبات شبکه بانکی از دولت، شکل گیری نامناسب بانک‌های خصوصی در دهه 90، ضعف حاکمیت پولی و نظارت و تنظیم گری و سرریز نوسانات مغایر با اقتصاد اشاره کرد.
فرزین با اشاره به اقداماتی که بانک مرکزی ناظر بر اصلاح ناترای بانکها و موسسات اعتباری اجرا کرده و در دست اجرا دارد، گفت: سالم سازی ترازنامه بانکها در دستور کار است. از ابتدا برنامه انحلال 3 موسسه اعتباری که نمی‌توانند کار خود را ادامه دهند را داشتیم و این اقدام را با یک برنامه مشخص انجام دادیم و شاهد بودیم که برنامه انحلال این بانکها با کمترین هزینه و مشکلی اجرایی شد. برای تعدادی از بانکها برنامه اصلاحی داریم تا ناترازی آن‌ها برطرف شود. البته بخشی از ناترازی بانکها ناشی از ناترازی موجود در دولت است و باید به این نکته نیز توجه کنیم. به 8 بانک برنامه اصلاحی داده‌ایم و دائما این برنامه را پیگیری می‌کنیم تا به نتیجه برسد.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: متاسفانه با انباشت زیادی از دارایی‌ها و شرکت‌هایی که ارتباطی با فعالیت بانکها ندارند، مواجه هستیم. بانکها را تخصصی خواهیم کرد و هر بانک بر اساس تخصص خود می‌تواند به فعالیت‌های مختلف بپردازد و از ابزارهای مختلف استفاده کند. تخصصی نبودن بانکها و فعالیت در تمام حوزه‌های اقتصادی مسئله‌ای است که در دنیا نیز مرسوم نیست و باید اصلاح شود. آیین نامه‌های این اقدام در حال تدوین است و کم کم وارد اجرای کردن آن خواهیم شد. در رابطه با بانک‌هایی که اصلاح نشوند، به سمت برنامه انحلال، ادغام یا توقف حرکت خواهیم کرد تا هزینه هایی که برای اقتصاد ایجاد می‌کنند را کاهش دهیم. در این مسیر از قانون فیصله استفاده خواهیم کرد.
برنامه‌های بانک مرکزی در حوزه پولی و بانکی چیست؟
وی با اشاره به برنامه‌ها و اقداماتی که بانک مرکزی قصد دارد در حوزه پولی و بانکی انجام دهد تا بتواند اصلاحاتی در این حوزه انجام دهد، گفت: در حوزه پولی همچنان معتقدیم باید سیاست پولی فعال داشته باشیم. دیدگاه بنده با دوستانی که سیاست پولی را در اقتصاد و کنترل تورم و ارز موثر نمی‌دانند مغایر و متفاوت است و معتقدم اتخاذ سیاست‌های پولی برای ثبات اقتصادی و کنترل تورم بسیار مهم است.
او ادامه داد:اقدام کنترل مقداری رشد ترازنامه در چارجوب برنامه پولی را ادامه می‌دهیم. در ابتدای سال اعلام کردیم که هدفگذاری بانک مرکزی نرخ رشد نقدینگی 25 درصدی تا پایان سال 1402 است، طبیعی بود که تحقق این عدد سخت بنظر می‌رسید، چراکه به دلیل تعارض منافع سختی‌های بسیاری دارد، اما شاهد آن هستیم که این هدفگذاری به خوبی محقق شده و اطمینان می‌دهم که تا پایان سال بر تحقق هدفگذاری خود در نرخ رشد نقدینگی باقی خواهیم ماند.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه هدفگذاری خود را هدفگذاری تورم قرار ندادیم بلکه هدفگذاری را بر نقدینگی گذاشتیم که عامل اصلی تورم است و خوشبختانه در آن موفق شدیم، افزود: همچنان از عملیات بازار باز استفاده خواهیم کرد. تنظیم مناسب رابطه دولت و نظام بانکی نیز یکی از دیگر از اقداماتی است که انجام خواهیم داد. در سیاست‌های پولی مهمترین ابزار نرخ سود است و از طریق اصلاح بردار‌های نرخ سود از این ابزار استفاده می‌کنیم.همچنین از کارکرد تنظیمی بهره مندی از نرخ سپرده قانونی نیز برای کنترل نرخ رشد نقدینگی استفاده می‌کنیم.
فرزین همچنین تأکید کرد: برخی به موضوع پایه پولی نیز به عنوان یک متغیر مهم اشاره می‌کنند و گرچه عامل اصلی تورم نرخ رشد نقدینگی است، اما نرخ رشد پایه پولی در افزایش نرخ رشد نقدینگی موثر است و همانطور که در برنامه‌های خود پیش‌بینی داشتیم که اجرای برنامه‌ها منجر کاهش پایه پولی می‌شود، شاهدیم که نرخ رشد پایه پولی در دی ماه به 31.1 درصد رسیده است. همچنان سال آینده بر کنترل پول و اعلام هدفگذاری نرخ رشد نقدینگی تمرکز خواهیم داشت.
وی در ادامه با تأکید براینکه در حوزه اعتباری بر استفاده از روش‌های نوین تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی در راستای هدایت هدفمند و موثر تامین مالی تاکید داریم، گفت: تامین مالی خرد و تامین مالی بخش مسکن و تامین مالی بخش تولید از جمله بخش‌هایی است که به آن توجه ویژه خواهیم کرد. یکی از سیاست‌های اعتباری تامین مالی زنجیره‌ای با تمرکز بر تامین مالی زنجیره در گردش است.
او افزود: ابزار اوراق گام که 50 همت از آن سال گذشته منتشر شد و امسال قصد داشتیم 150 همت بفروشیم، اما در امسال از برنامه عقب هستیم و امیدوارم بتوانیم استفاده از این ابزار را توسعه دهیم. این ابزار در اقلام زیرترازنامه وارد می‌شود و اثر آن در ناترازی اندک است و در حوزه تامین مالی تولید ابزار موثری است. به طور کلی از برات الکترونیک به عنوان یک ابزار دیگر استفاده می‌شود.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین اعلام کرد: استفاده از روش تامین مالی فکتورینگ نیز اخیرا در شورای پول و اعتبار بررسی و تدوین شده است و از این ابزار نیز استفاده می‌کنیم. همچنین از ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام نیز استفاده خواهیم کرد. این ابزارها که از مهمترین ابزارهای تامین مالی زنجیره گردش هستند، اثرات تورمی کمتری داشته و در اقلام زیرترازنامه‌ای وارد می‌شود و اثرات کمتری دارد و بنابراین به اصناف و تولیدکنندگان برای دسترسی به تامین مالی کمک زیادی می‌کند.
به دنبال ضامن کمتر در وام‌های قرض‌الحسنه هستیم
فرزین با اشاره به اینکه در سال جاری 200 همت گواهی سپرده خاص منتشر شد، تصریح کرد: این ابزار روش بسیار خوبی برای تامین مالی هدفمند تولید و سرمایه در گردش است و هر زمان تشخیص دهیم نیاز به استفاده از این ابزار وجود دارد آن را بکار خواهیم گرفت. این ابزار برای تامین مالی طرح های توسعه ایجادی و پیشران اقتصادی بسیار اثرگذار است.
او با تأکید براینکه به تامین مالی خرد خانوارها با تمرکز بر تسهیلات قرض الحسنه توجه می‌کنیم، چون روش تامین مالی بسیار موثری در تامین مالی خانوارهای کم درآمد است، ادامه داد: تلاش می‌کنیم از روش هایی استفاده کنیم که عموم مردم و طبقات متوسط و ضعیف بتوانند سریع تر و با هزینه کمتر به وام‌های خرد دسترسی داشته باشند و نیاز به استفاده از ضامن نیز کاهش پیدا کند. مردم مسئله نیاز کمتر به ضامن در تسهیلات قرض الحسنه را دنبال می‌کنند و ما هم تلاش داریم این روش تامین مالی را آسان تر، کم هزینه‌تر و در دسترس‌تر کنیم.
/تسنیم