انقلاب بلاکچین در صنعت بانکداری: فرصت یا تهدید؟
یکی از مهم‌ترین این صنایع، صنعت بانکداری جهانی است که تحت تأثیرات عمیق بلاکچین قرار گرفته است. بسیاری از بانک‌های بزرگ جهانی به سرعت در پی بهره‌برداری از این فناوری هستند. اما بلاکچین دقیقاً چه تغییراتی در نظام بانکداری ایجاد کرده و چگونه می‌تواند آینده این صنعت را شکل دهد؟
تحولات ناشی از بلاکچین در نظام بانکداری
صنعت بانکداری یکی از حوزه‌هایی است که بلاکچین در آن با قدرت ظاهر شده و قابلیت‌های خود را به نمایش گذاشته است. بانک‌های بزرگ جهانی مانند JPMorgan، HSBC، Santander و Bank of America نه تنها از بلاکچین‌های عمومی استفاده می‌کنند، بلکه برای خود بلاکچین‌های اختصاصی نیز طراحی کرده‌اند تا دامنه خدماتشان را توسعه دهند. در ادامه به بررسی تأثیرات چشمگیر بلاکچین بر این صنعت می‌پردازیم:
۱- افزایش سرعت تراکنش‌ها
بلاکچین با حذف واسطه‌ها و اتوماسیون فرآیندها، امکان انجام تراکنش‌های بین‌المللی را در چند ثانیه فراهم کرده است. این در حالی است که در سیستم‌های سنتی بانکی، این نوع تراکنش‌ها ممکن است روزها طول بکشد.
۲- کاهش هزینه‌های عملیاتی
قراردادهای هوشمند، فرآیندهای پیچیده را به صورت خودکار انجام می‌دهند، نیاز به دخالت انسانی و فرآیندهای دستی کاهش می‌یابد و در نتیجه، هزینه‌های پردازش و مدیریت اطلاعات به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.
۳- افزایش شفافیت و کاهش تقلب
بلاکچین با ثبت دائمی و شفاف تمامی تراکنش‌ها، ردیابی و پیگیری هر تراکنش را آسان‌تر کرده است. این شفافیت منجر به کاهش تقلب و فساد در سیستم‌های بانکی شده و اعتماد کاربران و مشتریان را افزایش می‌دهد.
۴- امنیت بیشتر
استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری پیشرفته در بلاکچین، امنیت تراکنش‌ها و اطلاعات مشتریان را به‌طور چشمگیری افزایش داده و به بانک‌ها امکان می‌دهد از حملات سایبری جلوگیری کنند.
۵- بهبود فرآیندهای شناسایی مشتریان (KYC) و مبارزه با پولشویی (AML)
بلاکچین امکان ذخیره‌سازی امن و غیرقابل تغییر اطلاعات مشتریان را فراهم کرده و اشتراک‌گذاری این اطلاعات با نهادهای مالی دیگر را در محیطی امن تسهیل می‌کند. این امر به کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای انجام این فرآیندها کمک می‌کند.
۶- توکن‌سازی دارایی‌ها
بلاکچین به بانک‌ها امکان می‌دهد دارایی‌های مختلف مانند سهام، املاک و اوراق بهادار را به توکن‌های دیجیتال تبدیل کنند. این فرآیند باعث افزایش نقدینگی و دسترسی بیشتر مردم به بازارهای مالی می‌شود.
۷- بهبود کارایی سیستم‌های پرداخت
بلاکچین با ایجاد شبکه‌های پرداخت غیرمتمرکز، انتقال پول و ارزش را به صورت مستقیم و بدون واسطه ممکن می‌سازد، که منجر به کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و بهبود کارایی سیستم‌های پرداخت شده است.
۸- نوآوری در خدمات مالی
بلاکچین، فضای جدیدی برای نوآوری در خدمات مالی ایجاد کرده است. از جمله این نوآوری‌ها می‌توان به ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs)، سیستم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز (DeFi) و پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی اشاره کرد.
۹- افزایش دسترسی به خدمات مالی
بلاکچین به بانک‌ها کمک می‌کند تا به کاربران بیشتری در مناطق کم برخوردار یا توسعه‌نیافته دسترسی پیدا کنند و خدمات مالی را به افراد بیشتری ارائه دهند که ممکن است به سیستم‌های بانکی سنتی دسترسی نداشته باشند.
۱۰- ایجاد زیرساخت‌های بانکی غیرمتمرکز
بلاکچین امکان ایجاد زیرساخت‌های بانکی غیرمتمرکز را فراهم کرده است که به بانک‌ها اجازه می‌دهد بدون نیاز به یک نهاد مرکزی، تراکنش‌ها و خدمات مالی را مدیریت کنند.
کاهش هزینه‌های بانکداری با بلاکچین: آمار و ارقام واقعی
مطالعات مختلف نشان می‌دهد که بلاکچین چگونه می‌تواند به کاهش هزینه‌ها در صنعت بانکداری کمک کند:
- طبق گزارش PwC، بلاکچین می‌تواند هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها را تا ۲۰ میلیارد دلار در سال کاهش دهد.
- تحقیق Bain & Company نشان می‌دهد که بانک‌های تجاری می‌توانند تا ۷۰ درصد از هزینه‌های خود در فرآیندهای میان بانکی را کاهش دهند.
- گزارش Accenture نیز بیان می‌کند که بلاکچین می‌تواند هزینه‌های زیرساختی در صنعت بانکداری سرمایه‌گذاری را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.
- بانک Santander تخمین زده که استفاده از بلاکچین می‌تواند هزینه‌های زیرساختی بانک‌ها را تا ۱۵ الی ۲۰ میلیارد دلار در سال کاهش دهد.
- مجمع جهانی اقتصاد (WEF) نیز اشاره می‌کند که بلاکچین می‌تواند هزینه‌های بانک‌ها را تا ۲۷ درصد کاهش دهد.
بانک‌های پیشرو در استفاده از بلاکچین
چندین بانک بزرگ جهانی در حال حاضر از بلاکچین استفاده می‌کنند یا به‌طور فعال در حال تحقیق و توسعه خدمات مبتنی بر آن هستند:
- JPMorgan Chase: این بانک پلتفرم بلاکچین Quorum را توسعه داده که برای پردازش پرداخت‌های بین‌المللی و ایجاد قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود.
- HSBC: یکی از بانک‌هایی است که از پلتفرم Trade برای تسهیل و تضمین پرداخت‌ها در معاملات تجاری بین‌المللی استفاده می‌کند.
- Santander: این بانک با راه‌اندازی سرویس One Pay FX، پرداخت‌های بین‌المللی را سریع‌تر و با هزینه کمتر ممکن ساخته است.
- Barclays: از بلاکچین برای مدیریت و تسهیل فرآیندهای تجارت مالی استفاده می‌کند و با شرکت‌های فناوری در این حوزه همکاری دارد.
- Bank of America: با بیشترین تعداد پتنت‌های مربوط به بلاکچین، به‌طور فعال در تحقیق و توسعه فناوری‌های بلاکچین شرکت دارد.
سلسله اجلاس‌های دایا: ملاقات صنعت و کسب‌وکار با فناوری بلاکچین
بدیهی است که جا انداختن مفاهیم بلاکچین و اقتصاد مبتنی بر آن، با رشد و گسترش این فناوری اهمیت روزافزون پیدا می‌کند. تجربه نشان می‌دهد که هر فناوری تازه‌ای، به خصوص در موضوعات مالی و بانکی، در قدم اول نیازمند آگاهی‌بخشی و اعتمادسازی برای صاحبان صنایع و کسب‌وکارهاست. سلسله اجلاس‌های دایا، به عنوان یک رویداد اختصاصی با محوریت کاربرد بلاکچین در توسعه کسب‌وکارها، نخستین بار به صورت عمومی در تهران برگزار می‌شود و سپس برای هر صنعت و صنف به صورت تخصصی، و همچنین در سایر مراکز استان‌ها ادامه خواهد یافت. هدف این اجلاس‌ها بررسی فرصت‌های بلاکچین برای صنایع مختلف و نحوه استفاده کارآمد از این فناوری در سازوکارهای صنعتی است. پر واضح است که هر کسب‌وکاری که چابک‌تر و با برنامه‌ریزی مناسب‌تری این فناوری را در سیستم‌های خود ادغام کند، می‌تواند رشد سریعی را تجربه و خود را از رقبا متمایز کند.