کاربردپذیری بیشتر SBU هوش مصنوعی شبکه بانکی از طریق ارتقای ارتباطات بین‌المللی
همایش سالانه «بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت» در روز‌های پنجم و ششم آذرماه سال جاری در مرکز همایش‌های برج میلاد تهران و با محوریت «زیست بوم بانکداری هوشمند؛ حکمرانی دیجیتال و نظارت فناورانه» برگزار خواهد شد.
یکی از محورهای بسیار مهمی که در همایش امسال به آن پرداخته خواهد شد، موضوع سند ملی هوش مصنوعی و مصوبه تاسیس مرکز هوش مصنوعی شبکه بانکی (SBU) است.
برای بررسی این موضوع گفت‌وگویی با دکتر داود محمدبیگی مشاور بانکداری دیجیتال بانک خاورمیانه داشتیم که مشروح آن را می‌خوانید:
** یکی از مهم‌ترین فناوری‌های نوین، هوش مصنوعی است. ایران تا سال جاری فاقد سند ملی در این زمینه بود. از طرفی قرار بر تاسیس یک مرکز هوش مصنوعی برای شبکه بانکی است. این موضوع تا چه اندازه مهم است و به خدمت‌دهی به مشتریان کمک می‌کند؟
محمدبیگی: شرایط به اندازه‌ای در هم تنیده و پیچیده شده که به طور عملی تنظیم‌گری، کنترل، ارائه و بهبود خدمات و فرایندها، تجربه خوب برای مشتری و غیره بدون در نظر گرفتن این پیچیدگی‌ها ممکن نیست.
طبیعتا در این حوزه‌ها هوش مصنوعی به شدت میتواند به بانک‌ها و اکوسیستم در تولید محصول و به رگولاتور در راستای نظارت قوی‌تر و بیشتر کمک کند.
معتقدم که بعد از تدوین سند ملی هوش مصنوعی، اتفاقات خوبی در نظام بانکی رخ خواهد داد. هوش مصنوعی دارای سه رکن اصلی و اساسی فناوری، اطلاعات و قواعد است. اگر بتوانیم این سه رکن که ارکان اصلی توسعه هوش مصنوعی در نظام بانکی هستند را بدرستی تبیین و زیرساخت‌های لازم را برای آن فراهم کنیم، در آینده سود بالایی خواهیم برد.
در حوزه اطلاعات، بسیاری از داده‌ها در اختیار خود بانک‌ها قرار دارد؛ ولی بانک‌ها برای اینکه پردازش درستی داشته باشند، به داده‌های دیگری نیاز دارند که در اختیار ایشان نیست. یکی از انتظاراتی که نظام بانکی دارد، این است که بتواند در این رابطه تعاملاتی با سایر نهادها داشته باشد. هرچند در حاکمیت بخش تعامل‌پذیری ایجاد شده که مسئول تبادل اطلاعات و تسهیل این امر است، اما به نظر می‌رسد که در این حوزه هنوز کارهای فراوانی برای انجام وجود دارد.
از طرف دیگر با وجود اعتقاد به فناوری بومی، اما باید نیم نگاهی به آنچه دنیا به سمت آن رفته داشته باشیم. شایسته است از ارتباطات بین‌المللی کمک بگیریم و دست‌کم با کشورهای همسایه در این زمینه ارتباط داشته باشیم.
نظام بانکی در زمینه هوش مصنوعی نباید صرفا به داخل کشور محدود شود و باید به فناوری روز دسترسی داشته باشد. تاسیس و تشکیل SBU هوش مصنوعی شبکه بانکی در صورتی که ارتباطات بین‌المللی داشته باشیم، کاربردپذیری بیشتری خواهد داشت.
** یکی از موارد مهمی که در سال‌های اخیر باعث نگرانی مشتریان و افراد مختلف شده، محرمانگی و رعایت حریم شخصی آنهاست. در مواردی شاهد هک شدن کسب‌وکارها و بانک‌ها بوده‌ایم. برای حفظ محرمانگی که موضوعی بسیاری کلیدی است، پیشنهاد شما چیست؟
محمدبیگی: چند سال قبل، لایحه‌ای در سازمان فناوری اطلاعات درباره حفظ حریم شخصی افراد تنظیم شد اما علت به نتیجه نرسیدن آن را نمی‌دانم. وجود یک سند بالادستی میتواند تعامل بین دستگاه‌ها را بهتر تنظیم کند و از طرف دیگر این اطمینان را به مردم بدهد که دسترسی به اطلاعات آنها صرفا در راستای ایجاد کاربری، سهولت و ارزش افزوده برای آنهاست. در حال حاضر جای این موضوع خالی است؛ مردم و مشتریان باید به نظام بانکی و هر سازمان دیگری که داده‌های آنها را در اختیار دارد، اعتماد داشته باشند.
خوشبختانه در قانون تبادل داده که سال گذشته به تصویب رسید، مشخص شده که هریک از دستگاه‌ها درباره حفاظت از داده‌ها چه وظایفی دارند و باید چه خدماتی ارائه بدهند. با این حال درباره حفظ حریم شخصی افراد، هنوز خلا داریم.
از طرف دیگر ممکن است ایجاد تمرکز در مواردی به نفع حاکمیت باشد اما باید به هریک از دستگاه‌ها این اختیار را داد که متولی و مسئول داده‌های خود باشند. این موضوع از تمرکز داده‌ها در یک جا یا در اختیار یک نهاد، جلوگیری می‌کند.
قرار نیست دستگاه‌ها داده‌های خود را به طور خام مبادله کنند بلکه باید یاد بگیرند که بر روی آنها ارزش افزوده ایجاد کنند. البته این کار شروع شده و هر دستگاه اقتصادی در تلاش است تا بر روی داده‌های خود پردازش داشته باشد و ارزش افزوده ایجاد کند. تبادل اطلاعات میتواند از طریق سیستمی انجام شود زیرا که نشت اطلاعات به بعضی از ریسک‌ها منجر خواهد شد.
معتقدم شاید مرزبندی بین دستگاه‌ها و الزام آنها به اشتراک‌گذاری ارزش افزوده و نه صرفا داده‌های خام، بتواند بخش زیادی از دغدغه‌ها را رفع کند. وجود قوانین بالادستی هم میتواند به مردم اطمینان دهد که از داده‌های آنها تنها برای ایجاد ارزش افزوده و خدمات‌دهی استفاده خواهد شد. نیاز به فرهنگ‌سازی در این زمینه داریم.
** همایش بانکداری الکترونیک، بعد از 10 سال با یک تغییر عنوان قرار است برگزار شود. نقش این همایش را در نزدیک‌تر کردن دیدگاه‌های بازیگران و رگولاتور تا چه اندازه می‌دانید؟
محمدبیگی: همایش بانکداری الکترونیک که از سال جاری با عنوان بانکداری نوین برگزار خواهد شد، طی ده دوره گذشته روند رو به رشدی داشته و به بلوغ رسیده است. همایش بانکداری نوین در طول سال‌های گذشته بسیار تاثیرگذار بوده است.
طی این مدت بانک‌ها، شرکت‌های پرداخت، فین‌تک‌ها و رگولاتور در کنار هم قرار گرفته و موضوعات مرتبط با صنعت پرداخت را با یکدیگر به اشتراک گذاشته‌اند. طبیعتا این موضوع، یک موضوع حاشیه‌ای و کناری نیست بلکه یک اصل اساسی است و این بازیگران حتما باید هر سال دور هم جمع شده و مسائل و مشکلات خود را بررسی کنند. این موضوع باعث ترسیم نقشه راه سال بعد برای آنها خواهد شد.
به طور معمول اجزای اکوسیستم بانکی و پرداخت، همواره فاصله‌ای را به دلیل درگیر شدن در مسائل روزمره و اهداف، بعضا متناقض با یکدیگر و همین طور رگولاتور حس می‌کنند ولی این همایش باعث رسیدن به یک درک مشترک در آنها می‌شود. دغدغه تنظیم‌گر و بازیگران در این صنعت در نهایت خدمت به مردم و مشتریان است.
از طرف دیگر همواره در حاشیه همایش بانکداری نوین، جشنواره‌ها، کارگاه‌ها و پنل‌های مختلفی برگزار می‌شود و نشان از توجه و پشتیبانی به ویژه از استارت‌آپ‌ها است. ورود بازیگران جدید به صنعت پرداخت بسیار مهم است و باید از آنها حمایت شود. همایش بانکداری نوین باعث شناخته شدن این بازیگران و ایجاد رابطه کاری آنها با سایر اجزای اکو سیستم پرداخت می‌شود.
با این حال اعتقاد دارم که نباید حل و فصل مسائل این صنعت را به یک اجتماع در سال محدود کرد بلکه باید همایش را به بستری برای تعاملات بیشتر با هدف ارائه خدمات بهتر به مشتریان تبدیل کنیم.