داده ورزی سداد بازوی تحول خدمات دیجیتال بانک ملی
عصر بانک؛مهندس حمیدرضا مختاریان، متولد سال 1357 است. او در سال 1375 وارد دانشگاه صنعتی امیرکبیر شد و در رشته مهندسی کامپیوتر گرایش نرم‌افزار تحصیل کرد. بعد از اتمام تحصیل در سال 1379 وارد شرکت توسن شد. در همان سالها نیز شرکت پیشتاز پردازش پارس را در حوزه سامانه‌های امنیت اطلاعات تأسیس کرد. به گفته مختاریان این شرکت زودتر از زمان خودش وارد بازار شد. او بعد از شرکت پیشتاز پردازش پارس، تا سال 89 در شرکت ارائه دهنده خدمات پیامکی آتیه پرداز مشغول به فعالیت بود. بعد از آن مجدداً به شرکت توسن بازگشت و تا سال 92 مدیر ارشد فناوری و با حفظ سمت مدیر امنیت شرکت توسن بود. از جمله پروژه‌های مهمی که حمیدرضا مختاریان در آن سمت اجرایی داشته می‌توان به مدیریت پروژه اولین درگاه پرداخت و اولین سامانه بانکداری اینترنتی ایران در بانک سامان اشاره کرد. در ادامه این مسیر حمیدرضا مختاریان از سال 92 وارد مجموعه سداد بانک ملی شد و از بهمن ماه سال 96 به عنوان مدیرعامل جدید شرکت داده ورزی سداد منصوب شد. ما برای آشنایی با آخرین پروژه‌ها و برنامه‌های شرکت داده ورزی سداد با ایشان گفت و گو کردیم که در ادامه شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم:
مختاریان در ابتدا درباره داده ورزی سداد گفت: شرکت داده‌ورزی سداد به نوعی شرکت توانمندساز بانک ملی در حوزه فناوری اطلاعات است. این شرکت در حوزه فناوری اطلاعات تا جایی که بتواند به بانک ملی کمک می‌کند. پروژه‌های متنوعی تاکنون در شرکت اجرا شده که از آن جمله می‌توان به پروژه بام، پروژه بله، تسهیلات،پروژه GL بانک ملی، حسابداری متمرکز بانک ملی، پروژه پشتیبانی سازمان حج و زیارت، پشتیبانی وزارت اقتصاد و دارایی و پروژه‌های سازمان‌های مختلفی که بانک ملی با آن‌ها کار می‌کند و نیاز دارد که با ارائه محصولات شرکت داده‌ورزی سداد به آن‌ها پاسخگو باشد اشاره کرد.
وی در ادامه افزود: داده‌ورزی سداد بازوی فناوری بانک ملی است ولی سعی ما بر این است که به بانک ملی محدود نباشیم زیرا مدیران بانک ملی نگاهشان فرابانکی است. ما هرجایی که بتوانیم به بانک‌ها و مؤسسات مالی کمک می‌کنیم و با مجوزی که از بانک ملی گرفتیم می‌توانیم به بانک‌های دیگر نیز تجارب شرکت را منتقل کنیم.
مهم‌ترین مزیت شرکت داده‌ورزی سداد در مقابل رقبا
مدیرعامل شرکت داده ورزی سداد با اشاره به مزیت‌های شرکت گفت: مهم‌ترین مزیت شرکت داده‌ورزی سداد چابکی و استفاده از فنّاوری به روز است. در کنار این دو مزیت وقتی دانش بانکی و نزدیکی به بانک ملی را با هم قرار می‌دهیم باعث تقویت مزیت رقابتی شرکت می‌شود. نزدیک بودن به بانک ملی و استفاده از دانش و توان بانکی که در بانک ملی وجود دارد باعث شده که ما چابک عمل کنیم. یکی از پیش‌نیازهای تولید چابک این است که افراد سازمان، مدیرمحصول خوبی باشند و محصول را به درستی بشناسند. نزدیک بودن به زمینه اصلی کاری شرکت که کاری بانکی است، شرطی لازم است که ما توانستیم با کمک بانک ملی آن را فراهم کنیم.
بانکداری باز داده ورزی سداد، بستری برای توسعه فینتکها
مختاریان درباره پروژه بانکداری باز سداد گفت: وقت آن است که سرویس‌های بانک ملی را در قالب API در اختیار جامعه قرار دهیم. پروژه بانکداری باز سداد، کاملاً با استانداردهای ارائه API در دنیا سازگار است؛ ما یک وب‌سایت داریم که افراد می‌توانند آنجا ثبت‌نام کنند، یک Sandbox در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد که می‌توانند اسناد تمام APIها را در آن ببینند و از آن‌ها استفاده کنند و وقتی به مرحله عملیاتی رسیدند، درخواست عملیاتی شدن را بدهند و طبق ضوابط به آن‌ها دسترسی داده می‌شود. بر این اساس گردش کار دسترسی به APIها بسیار تسهیل می‌شود به‌طوری‌که همه فینتکها می‌توانند از آن استفاده کنند.
مختاریان درباره تفاوت پروژه بانکداری باز داده ورزی سداد و توسن بوم توسن تشریح کرد: توسن بوم یک تجمیع کننده است و APIهای بانک‌های دیگر را تجمیع و در قالب یک پلتفرم ارائه می‌کند. این به فینتکها کمک می‌کند که با یک نقطه ادغام در ارتباط باشند ولی در داده ورزی سداد، فینتکها به‌صورت مستقیم خدمت را از بانک ملی می‌گیرند و با خود بانک ملی در ارتباط هستند و واسطه‌ای وجود ندارد. هرچند واسطه‌ها کمک‌های زیادی می‌کنند اما محدودیت‌هایی نیز دارند. تفاوت اینجاست که پلتفرم آن‌ها باید به پلتفرم ما وصل شود تا مشتری به APIبانک دسترسی پیدا کند. بنابراین در بانکداری باز داده ورزی سداد یک لایه ادغام کمتر می‌شود و یک لایه کمتر مخصوصاً در حوزه بانکی به معنای مغایرت کمتر، سرعت و امنیت بیشتر است.
عملیاتی سازی و راه‌اندازی خدمت برداشت مستقیم
وی در مورد خدمت جدید برداشت مستقیم گفت: این خدمت، در کشورهای دیگر بسیار پرطرفدار است و خیلی دیر در کشور ما راه‌اندازی شده است. در انواع روش‌های پرداخت، شروع‌کننده پرداخت، خود فرد پرداخت‌کننده است اما در Direct Debit (برداشت مستقیم) شروع‌کننده پرداخت، دریافت‌کننده است. یعنی وقتی‌که شما می‌خواهید از کسی پولی بگیرید. شما می‌توانید فرایند پرداخت را انجام دهید و پول را دریافت کنید؛ یعنی کسی که قرار است پول را پرداخت کند در قالب یک قرارداد و با یک فرایند و یک سقف به شخص سومی اجازه می‌دهد که پول را از حساب او برداشت کند. مثلاً شما به اداره برق اجازه می‌دهید که تا سقف پانصد هزار تومان ماهی یک‌بار از حساب شما برداشت کند. نمونه پیاده‌سازی شده این خدمت در شرکت سداد، شارژ خودکار سیم‌کارت‌های اعتباری ایرانسل است که شما به شرکت ایرانسل اجازه می‌دهید تا سقفی که شارژ سیم‌کارت کم شد با دسترسی به حساب شما سیم‌کارتتان را شارژ نماید که تعداد زیادی از کاربران سامانه بام در حال حاضر از این خدمت استفاده می‌کنند. با توجه به تعداد زیاد پرداخت ماهیانه مانند پرداخت اقساط وام، شارژ ساختمان، شارژ adsl و غیره، هر شرکتی می‌تواند با اخذ مجوز از بانک ملی، پول را به‌عنوان اقساط از حساب مشتری برداشت کند. این پروژه قرار است روی سامانه بام و بله فعال شود.
از قابلیت گواهی تمکن مالی تا ویدیو بانک و هوشمندسازی لاگین روی بام و بله
مختاریان در ادامه معرفی آخرین پروژه‌های شرکت گفت: یکی از مشکلاتی که مردم برای دریافت ویزای کشورهای خارجی دارند، دریافت گواهی تمکن مالی است که باید به شعبه مراجعه کنند و این کار طی یک فرایند مدت‌دار در شعبه و توسط افرادی که متصدی صدور گواهی هستند انجام می‌شود. اما از طریق قابلیت گواهی تمکن مالی روی پیام‌رسان بله شما می‌توانید سر فرصت انتخاب‌های مربوط به گواهی تمکن مالی را انجام دهید. سپس، گواهی در شعبه مدنظر مشتری صادر می‌شود و می‌توانید به آن شعبه مراجعه و با مهر و امضای شعبه آن را دریافت کنید.
وی افزود: از دیگر پروژه‌های پیاده سازی شده روی سامانه بام، خدمت ویدیو بانک است. در این خدمت، وقتی کاربر در سامانه بام در حال انجام امور بانکی است، اگر نیاز به مشاوره داشت با انتخاب ویدیو بام به کارشناسان بانک ملی متصل و بعد از تطبیق چهره با تصویر کارت ملی مشاوره‌دهی و انجام کارهای بانکی کاربر انجام می‌شود.
مختاریان خاطرنشان کرد: ما در سامانه بام خیلی از موارد را اجباری نکردیم. مثلاً در ورودی سامانه بام کپچا نمی‌گیریم. در صورتیکه در ساده‌ترین سایت‌ها کپچا وجود دارد، که این کار به‌شدت تجربه کاربری منفی ایجاد می‌کند. اما بسیاری از کپچاها مانند کپچاهای درگاه پرداخت با یک فرایند آنتی کپچا قابلیت دور زدن دارند. ما باید ریسکها را شناسایی کنیم و بر این اساس از کاربر کپچا بگیریم و یا اینکه اطلاعات بیشتری از کپچا بگیریم مانند نام و نام خانوادگی و نام پدر؛ بر این اساس و با اطلاعات کافی مشتری شناسایی می‌شود. بطور مثال مشتری که همیشه از تهران لاگین می کند اگر از ترکیه لاگین کند، ما باید به این تغییر واکنش نشان دهیم؛ یعنی یا او از طریق VPN لاگین می‌کند یا یک فرد دیگر از ترکیه حساب این مشتری را هک کرده یا خودش به ترکیه رفته است. این را هوشمندسازی لاگین می‌نامند، یعنی بر اساس پروفایل مشتری تشخیص دهیم رفتاری که در لاگین انجام می‌شود آیا ریسکی را متوجه مشتری می‌کند یا نه. این کار قوانین و شرایط مختلفی دارد مثلاً اگر شما لپ‌تاپی داشته باشید و از آن استفاده می‌کنید، ما آن را شناسایی و به فهرست‌مان اضافه می‌کنیم. وقتی لاگین می‌کنید ما دیگر می‌دانیم این یک لپ‌تاپ شخصی است یا خیر. در حال حاضر فاز یک هوشمندسازی لاگین رونمایی شده است. پروژه بعدی هوشمندسازی انتقال پول است که همین ضوابط و شرایط برای انتقال پول ایجاد می‌شود، زیرا کاربران هنگام انتقال پول یک سری رفتار دائمی از خود نشان می‌دهند مثلاً مبالغ خاص را به مقاصد خاص ارسال می‌کنند و ما این رفتارها را شناسایی و الگوسازی می‌کنیم و اگر رفتارهای همیشگی از الگوها خارج شوند، واکنش نشان خواهیم داد.
پروژه کلان داده سداد
مختاریان درباره پروژه کلان داده شرکت گفت: شرکت‌های موفق دنیا از داده‌ها به خوبی استفاده می‌کنند و به داده، صرفاً به‌عنوان یک داده خام بی ارزش نگاه نمی‌کنند بلکه از داده‌ها، رفتارها و روندها را استخراج می‌کنند و بر اساس آن تصمیماتی می‌گیرند که آن تصمیمات به مجموعه آن‌ها کمک می‌کند. شرکت‌هایی مانند گوگل، اپل، فیسبوک و آمازون همه نگاهشان روی دیتا است. بعضی شرکت‌ها، دیتای زیادی دارند مثل شرکت گوگل و از آن نهایت استفاده را می‌کند؛ اما سازمان‌های دیگری هم هستند که دیتای خوبی دارند اما به خوبی از آن‌ها استفاده نمی‌کنند. بانک ملی به لحاظ وسعت سرویس و پراکندگی جغرافیایی، داده‌های زیادی در طول روز به دست میآورد که این داده‌ها از طریق زیرساخت‌های داده‌کاوی می‌تواند به تصمیمات بانک ملی و حتی در سطح کشور کمک کند. در موضوع داده‌کاوی، اطلاعات، دیتاها، روندهای کلان و مسیرها همگی در حکم طلا هستند. طلای جدید نیاز به استخراج دارد و استخراج نیاز به ابزار دارد و آن ابزار، دانش است که به وسیله آن، هرگونه تحلیل بر روی دادهای کلان بانک ملی قابلیت انجام داشته باشد.
بزرگترین مشکل نوسانات ارزی
مدیرعامل داده ورزی سداد در انتها درباره وضعیت اقتصادی کشور و تاثیر آن بر شرکت گفت: به دلیل وجود شرکای خارجی، مشکلات اقتصادی، بالا رفتن نرخ ارز و تحریم‌ها بر روی شرکت تأثیر گذاشته است. علاوه بر این، انتقال ارز نیز ما را دچار مشکل کرده است. زیرا مسائل مالی را می‌توان به نحوی حل کرد اما جابجایی پول از کشوری به کشور دیگر مخصوصاً در حوزه خدمات نرم‌افزاری بسیار دشوار است؛ جدا از این مشکلات، ظهور موج جدیدی از مهاجرت به خارج از کشور و ترکیب آن با حس ناامیدی موج جدید مهاجرت را تشدید کرده است. منظورم این است که بزرگترین مشکل، حس ناامیدی به آینده است. همه نگران آینده هستند وگرنه مشکلات دیگر قابل‌حل هستند.