گستردگی شبکه پرداخت؛ مهمترین چالش «شاپرک»
نقش محوری در حوزه پرداخت الکترونیکی کشور از دستاوردهای شاپرک پس از یک دهه فعالیت است به طوری که امروز نزدیک به 95 درصد تراکنش‌ها به صورت الکترونیکی انجام می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با برنامه‌ها، چالش‌ها و طرح‌های پیشروی «شاپرک» ما در عصربانک گفتگویی با سیدامیرحسین شبیری، مدیرعامل این مجموعه داشتیم که مهمترین نکات آن در ادامه آمده است:
حجم بالای تراکنش‌ها نشان از موفقیت «شاپرک» دارد
امیرحسین شبیری در ابتدا به بررسی عملکرد «شاپرک» پرداخت و گفت: فعالیت حدود 10 میلیون پذیرنده، 12 شرکت پرداخت، حضور اصناف مختلف و موضوعات گوناگون در زمینه پرداخت، بانک مرکزی را بر آن داشت با تأسیس یک شرکت به‌عنوان بازوی اجرایی و رگولاتور بتواند این فعالیت‌ها را مدیریت کند تا به پیگیری، رسیدگی به تخلفات و حجم گسترده فعالیت‌ها بپردازد.
وی افزود: حجم بالای تراکنشهای آنلاین و جایگزینی آن با پول نقد نشان‌دهنده نقش پررنگ شاپرک است. امروزه بیش از 95 درصد تراکنش‌ها در شبکه پرداخت صورت می‌گیرد که بیانگر امنیت بالا و اطمینا‌ن‌خاطر مردم از عملکرد صحیح شاپرک است که این امر بزرگترین دستاورد محسوب می‌شود.
«پُل‌پی» جدیدترین پروژه «شاپرک» است
شبیری در ادامه با اشاره به پروژه‌های در دست اقدام مانند شاپرک 2 خاطرنشان کرد: اواخر سال گذشت در همکاری با برخی شرکت‌های پرداخت الکترونیک، پروژه «کهربا» که روش جدید در حوزه پرداخت است، آغاز شد و در حالحاضر پیگیری برای توسعه این خدمت به‌طور جدی ادامه دارد و انتظار می‌رود همه PSPها تا پایان سال بتوانند از ظرفیت شاپرک 2 استفاده کنند و بانک‌ها نیز به این شبکه متصل شوند.
وی افزود: ریال دیجیتال از دیگر پروژه‌های بانک مرکزی است که اوایل سال جاری در جزیره کیش رونمایی و بهره‌برداری شده و امید است به کل شبکه توسعه یابد.
مدیرعامل «شاپرک» در ادامه «پل‌پی» را جدیدترین پروژه بانک مرکزی و شبکه پرداخت ذکر کرد و گفت: پل‌پی قابلیت خرید اینترنتی از طریق حساب را دارد و از ویژگی‌های آن می‌توان به تسویه آنی و افزایش سقف مجموع تراکنش های کارتی و حسابی اشاره کرد.
حواشی گستردگی شبکه پرداخت مهمترین چالش «شاپرک» است
مدیرعامل «شاپرک» در مورد چالش‌های این مجموعه اظهار کرد: گستردگی فعالیت شبکه پرداخت به‌نحوی است که از دستگاه‌ها و ارگان‌های مختلف کشور یا بر آن نظارت داشته و یا خواستار گزارش‌ها و خروجی‌هایی هستند که پاسخگویی به این مسائل مستلزم صرف وقت و انرژی زیادی است.
شبیری همچنین اظهار کرد: در مسیر اجرای برخی پروژه‌های ملی که شاپرک به طور غیر مستقیم در آن دخیل است، شبکه پرداخت از آن متاثر شده و ممکن است با مخاطراتی مواجه شود. به طور مثال پس از اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و الزام اتصال پذیرندگان به سامانه مودیان مالیاتی، شاهد انتقال برخی تراکنشهای شبکه شاپرک به سایر روش‌ها مانند کارت به کارت سوق پیدا کرده است.
وی ادامه داد: علاوه بر این، گرچه TSP ها با هدف پاسخگویی به نیاز سازمان امور مالیاتی طراحی شده‌اند اما استفاده از شاپرک و PSP در حوزه تراکنشهای خرید در مواردی مانند برنامه‌های مالیاتی زمینه‌ساز چالش‌های مختلفی خواهد بوده است.
تطابق با شرایط بانک مرکزی لازمه دریافت مجوز «شاپرک» است
شبیری در مورد مجوز فعالیت PSP به شرکت‌های جدید نیز چنین گفت: تابحال مجوز PSP به هیچ شرکتی داده نشده و 12 شرکت قبلی توافق‌نامه همکاری با شاپرک دارند.
وی تصریح کرد: سندی در سال 1401 توسط بانک مرکزی مبنی بر الزام شرکت‌ها برای دریافت مجوز PSP منتشر شد و براساس این سند، شرکت‌ها تا اوایل تابستان سال آینده فرصت دارند در صورت انطباق با شرایطی مانند 51 درصد سهام بانکی، ثبت سرمایه بالغ بر هزار میلیارد تومان و مواردی از این دست نسبت به دریافت مجوز PSPاقدام کنند.
وی ادامه داد: محدودیتی در این زمینه برای شرکت‌های جدید وجود ندارد و اگر در حالحاضر هر شرکتی این الزامات را داشته باشد، مراحل صدور مجوز به سرعت انجام می‌شود که خوشبختانه این معیار استاندارد می‌تواند به تسهیل اقدامات کمک کند.
شکل‌گیری نظام فرایندمحور نشان از تمایز «شاپرک» است
شبیری در مورد تجربیات دوره یک‌ساله فعالیت خود گفت: هر نوع حادثه می‌تواند مسیر فعالیت شاپرک را با مشکل مواجه کند که می‌توان نمونه‌های زیادی برای آن برشمرد که اغلب بسیار انرژی‌بر و استرس‌زا هستند.
وی افزود: با اینکه بسیاری از مسائل مانند الزام دریافت نماد الکترونیک برای درگاه‌ها و یا داشتن پرونده مالیاتی برای پذیرندگان ارتباط مستقیمی با شرکت شاپرک ندارد اما همواره شرکت باید پاسخگوی مطالبات گوناگون در حوزه رگولاتوری باشد که این مسائل نیز وقت و انرژی زیادی می‌گیرند.
مدیرعامل شاپرک در عین حال با اشاره به اینکه توسعه برنامه‌های داخلی شرکت بدون تاثیرپذیری منفی از این فضاها در حال انجام است، اظهار کرد: در مجموعه‌های دولتی اغلب نظام وجود ندارد اما در شرکت شاپرک نظام کاملا فرایندمحوری شکل گرفته که قابلیت اندازه‌گیری و پاداش نیروها براساس عملکرد آنها را دارد که این یک اتفاق بنیادین است و تا دو سال آینده ثمره موفقیت آن مشخص می‌شود که نشان از تمایز شاپرک با شرکت‌های دیگر در اکوسیستم بانکی دارد.
بدون تسامح «شاپرک» و بانک مرکزی ادامه فعالیت پرداخت یارها و صرافی‌های رمزارز ممکن نبود
شبیری در مورد نارضایتی برخی کسب وکارهای فین‌تکی مثل شرکت‌های پرداخت‌یار و رمزارزی گفت: شاپرک بازوی رگولاتور است و در تصمیم‌سازی به بانک مرکزی کمک می‌رساند اما در نهایت بانک مرکزی تصمیم‌گیرنده است.
وی توضیح داد: در حالحاضر حدود 60 پرداخت‌یار مجوز فعالیت دارند اما حدود 10 شرکت بیش از 90 درصد تراکنش های حوزه پرداخت یاری را در اختیار دارند.
وی افزود: توجه به برخی نکات فنی نیز ضروری است و به‌عنوان مثال گاهی یک پرداخت‌یار نمی تواند الزامات فنی لازم جهت اتصال به شبکه را برقرار نماید و لذا فعالیت آن دچار خدشه خواهد شد. در عین حال تسامح زیادی با شرکت های پرداخت یار صورت می پذیرد که غالبا مدنظر قرار نمی گیرد و به رغم فرصت برای ادامه فعالیت به پرداخت‌یار پس از اتمام مجوز هیچ اقدامی برای تمدید مجوز صورت نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: توجه به خطوط قرمز بانک مرکزی مانند ممنوعیت تجمیع وجوه نیز به‌صورت الزام قانونی برای همه ضرورت دارد.
شبیری تاکید کرد: بانک مرکزی در مورد صرافی‌های رمزارز نیز انعطاف به‌خرج داد و به‌رغم اینکه انجمن، صنف یا مرجع قانونی برای صدور مجوز فعالیت اینگونه کسب و کارها وجود ندارد اما اجازه استفاده از ظرفیت های شبکه پرداخت و بانکی داده شد که بدون حمایت بانک مرکزی قطعا فعالیت در این حوزه ممکن نبود و گلایه‌های فعالان این حوزه منطقی و پذیرفته نیست.
توسعه «شاپرک 2» و «پل‌پی» از برنامه‌های آتی «شاپرک» است
مدیرعامل «شاپرک» در پایان گفت: عمده تمرکز شاپرک پیگیری فعالیت‌های گذشته و توسعه «شاپرک 2» و «پل‌پی» است.
وی خاطرنشان کرد: در حالحاضر امکان استفاده از کارت‌های بانکی ایران در دستگاه‌های خودپرداز روسیه وجود دارد اما فاز دوم اتصال شبکه میر روسیه به شبکه بانکی کشور در حال انجام است و امید است تا پایان سال این امر پیاده‌سازی شود که امکان خدمات‌دهی سریع‌تر برای گردشگران روسی را فراهم آورد.