روزانه ۳هزار پرونده مرتبط با ارز‌‌‌های دیجیتال

براساس آخرین داده‌‌‌ها، در حالی که در سال ۲۰۲۳ مجموع تراکنش‌‌‌های غیرقانونی رمزارز ۴۶.۱ میلیارد دلار بود، این رقم در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۵۱.۳ میلیارد دلار رسیده است. جرائم مرتبط با ارز‌‌‌های دیجیتال در ایران نیز در یک روند رو به رشد قرار دارند و اخیرا سرگرد میرزایی، نماینده پلیس فتا خبر داده است که روزانه حدود ۳هزار پرونده مرتبط با ارز‌‌‌های دیجیتال در جریان است که نشان می‌‌‌دهد درصد قابل‌‌‌توجهی از جرائم سایبری به کلاهبرداری‌‌‌های مرتبط با ارز‌‌‌های دیجیتال اختصاص دارد.

در سال‌‌‌های اخیر نام‌‌‌های مختلفی در لیست کلاهبرداران فضای مجازی قرار گرفته‌‌‌اند که یکی از آنها پویان مختاری نام دارد؛ فردی که فعالیت خود را با خوانندگی آغاز کرد؛ سپس با تولید محتوا‌‌‌های پرحاشیه، توجهات بیشتری را به خود جلب کرد. مختاری با سوءاستفاده از افزایش دنبال‌‌‌کنندگان خود، در ابتدا با راه‌‌‌اندازی پلتفرم‌‌‌های شرط‌‌‌بندی به کلاهبرداری پرداخت و به نظر می‌‌‌رسد که هم اکنون در تلاش است تا از رمزارز‌‌‌ها برای ادامه سرقت و کلاهبرداری‌‌‌های خود استفاده کند.

اخیرا توکنی به نام وطن معرفی شده که نشانه‌‌‌های یک پروژه کلاهبرداری را دارد. وی در تلاش است تا از طریق تبلیغات گسترده، این توکن را به عنوان یک فرصت سرمایه‌‌‌گذاری جذاب جلوه دهد. اما شواهد نشان می‌‌‌دهد که سرنوشت این پروژه چیزی جز یک پامپ و دامپی بزرگ نخواهد بود؛ روشی که در آن قیمت توکن ابتدا به‌‌‌طور مصنوعی افزایش می‌‌‌یابد (پامپ)، سپس ناگهان با فروش گسترده از سوی گردانندگان پروژه قیمت سقوط می‌‌‌کند (دامپ) و سرمایه‌‌‌گذاران متحمل ضرر‌‌‌های سنگین می‌‌‌شوند.

نشانه‌‌‌های کلاهبرداری

طی چند هفته گذشته پویان مختاری از برنامه خود برای راه‌‌‌اندازی یک توکن جدید بلاک‌چینی به نام وطن خبر داده و به طور فعال به تبلیغ این پروژه پرداخته است. در حالی که مختاری بر کلاهبرداری نبودن این پروژه تاکید دارد، اما تا به امروز کاربرد، مزیت و برنامه خاصی برای این توکن معرفی نشده است. به گفته او، توکن وطن قرار است بر بستر شبکه بلاک‌چینی و اکوسیستم اختصاصی خود فعالیت کند، با این حال مشخص نیست که دقیقا این شبکه قرار است چه خدماتی ارائه دهد.

پویان مختاری همچنین وعده می‌‌‌دهد که با خریداری این توکن، کاربران به بخشی از سهامداران اکوسیستم وطن تبدیل می‌‌‌شوند. وطن یک پلتفرم شرط‌‌‌بندی است که شواهد حکایت از آن دارد که احتمالا همانند دیگر سایت‌‌‌های شرط‌‌‌بندی راه‌‌‌اندازی شده توسط اینفلوئنسر‌‌‌ها، با هدف کلاهبرداری و سرقت سرمایه کاربران فعالیت می‌‌‌کند. به نظر می‌‌‌رسد که توکن وطن قرار است تا به عنوان یک روش پرداختی در این پلتفرم مورد استفاده قرار گیرد و این تنها کاربرد وطن باقی خواهد ماند.

در این بین، شفافیتی پیرامون تیم توسعه و روند فعالیت توکن وطن وجود ندارد. در حال حاضر مشخص نیست که این توکن توسط چه کسانی ساخته می‌‌‌شود و اطلاعات یا سندی پیرامون روند فعالیت و مدیریت آن منتشر نشده است.

موضوعی که زنگ‌خطر‌‌‌ها را به صدا در می‌‌‌آورد زیرا این توکن‌‌‌های مشکوک معمولا به طور کامل توسط تیم توسعه خود کنترل می‌‌‌شوند که در هر زمان این امکان را در اختیار آنها قرار می‌‌‌دهد تا سرمایه کاربران را به سرقت برده و توکن را از بین ببرند.

بررسی نحوه پخش و عرضه توکن وطن نیز نشانه‌‌‌های مشکوک بیشتری نشان می‌‌‌دهد. برای شروع فعالیت، وطن یک ایردراپ را بر بستر پیام‌‌‌رسان تلگرام راه‌‌‌اندازی کرد. این ایردراپ به طور کامل برپایه سیستم دعوت از دوستان و بازاریابی ویروسی ایجاد شد تا به سرعت، تعداد کاربران این توکن را افزایش داده و افراد بیشتری را از وجود آن آگاه کند.

در این میان، ایردراپ برای نمایش نحوه توزیع توکن‌‌‌های خود از نام‌‌‌های افراد شناخته شده‌‌‌ای مانند جرجندی و جادی استفاده کرد که طی سالیان گذشته به طور فعال و مداوم برای آگاه‌‌‌سازی افراد از کلاهبرداری‌‌‌ها و هشدار نسبت به کلاهبرداران فعالیت کرده‌‌‌اند. موضوعی که واکنش این افراد را به دنبال داشت و به سرعت اعلام کردند هیچ ارتباطی با پروژه وطن ندارند و نام‌‌‌های آنها صرفا برای فریب و افزایش اعتماد کاربران به این پروژه کلاهبرداری آورده شده است.

لازم به ذکر است که توکن وطن اولین تلاش برای عرضه یک رمزارز کلاهبرداری توسط افراد شناخته‌‌‌شده به شمار نمی‌‌‌رود و در گذشته نیز چهره‌‌‌های مطرح در فضای مجازی، بار‌‌‌ها با سوءاستفاده از اعتماد هوادارانشان مبالغ هنگفتی را به سرقت برده‌‌‌اند.

یکی از نمونه‌‌‌های بارز این مدل کلاهبرداری، توکن TNT مربوط به امیر‌ تتلو بود که در نهایت سرمایه‌‌‌گذاران خود را در وضعیتی اسفناک ر‌‌‌ها کرد. پس از آنکه گردانندگان این پروژه با سرمایه‌‌‌های دزدیده شده ناپدید شدند، TNT پس از مدتی از بین رفت و ارزش آن به صفر رسید.

قابل پیش‌‌‌بینی است که توکن وطن نیز استثنا نخواهد بود. پویان مختاری که سابقه فعالیت‌‌‌های مشکوک و راه‌‌‌اندازی سایت‌‌‌های شرط‌‌‌بندی را در کارنامه خود دارد، اکنون به روش مشابهی در تلاش است تا با وعده‌‌‌ و تبلیغات گسترده سرمایه کاربران را جذب کند. با توجه به الگوی رفتاری پروژه‌‌‌های مشابه، احتمالا دیر یا زود این توکن نیز به سرنوشت سایر کلاهبرداری‌‌‌های این‌‌‌چنینی دچار شده و سرمایه‌‌‌گذاران را با زیان‌‌‌های جبران‌‌‌ناپذیری مواجه خواهد کرد.

روش‌‌‌های کلاهبرداران و راه‌‌‌های شناسایی

خوشبختانه و با رشد صنعت ارز‌‌‌های دیجیتال در سال‌‌‌های اخیر، میزان اطلاع‌‌‌رسانی درباره پروژه‌‌‌های مشکوک و کلاهبرداری‌‌‌ها نیز بهبود چشمگیری داشته است. کارشناسان و فعالان این حوزه همواره بر لزوم بررسی دقیق پروژه‌‌‌ها قبل از سرمایه‌‌‌گذاری تاکید دارند و نسبت به پروژه‌‌‌های مشکوک جدید به سرعت اطلاع‌‌‌رسانی انجام می‌‌‌شود.

اما با وجود آگاهی بیشتر کاربران و افزایش اطلاعات در مورد کلاهبرداری‌‌‌های حوزه ارز‌‌‌های دیجیتال، همچنان پروژه‌‌‌هایی مانند توکن وطن موفق به جذب سرمایه می‌‌‌شوند. طمع برای کسب سود‌‌‌های هنگفت در مدت زمان کوتاه، بزرگ‌ترین عامل فریب کاربران برای فعالیت در پروژه‌‌‌های کلاهبرداری به شمار می‌‌‌رود.

بسیاری از افراد به دنبال راهی سریع برای ثروتمند شدن هستند و به همین دلیل، بدون تحقیق کافی در پروژه‌‌‌هایی سرمایه‌‌‌گذاری می‌‌‌کنند که وعده بازدهی‌‌‌های بسیار بالا می‌‌‌دهند. پروژه‌‌‌های کلاهبرداری نیز به خوبی از این موضوع آگاه هستند و معمولا از اصطلاحاتی مانند فرصتی بی‌‌‌نظیر برای میلیونر شدن، ارز دیجیتالی که قیمت آن ۱۰۰ برابر می‌‌‌شود و دیگر موارد مشابه برای تبلیغ استفاده می‌‌‌کنند.

همچنین یکی از اصلی‌‌‌ترین تاکتیک‌‌‌های کلاهبرداران، استفاده از چهره‌‌‌های شناخته‌‌‌شده و تاثیرگذار در فضای مجازی است. افراد مشهوری مانند پویان مختاری که میلیون‌‌‌ها دنبال‌‌‌کننده دارند، این فرصت را دارند تا از اعتبار و شهرت خود برای جلب اعتماد کاربران استفاده کنند. بسیاری از طرفداران این افراد تصور می‌‌‌کنند که اگر یک چهره مشهور از یک پروژه حمایت کند، پس حتما آن پروژه معتبر است. اما در حقیقت این افراد اغلب در ازای دریافت مبالغ کلان و بدون درک عمیقی از پروژه، آن را تبلیغ می‌‌‌کنند و پس از اجرای طرح کلاهبرداری هیچ مسوولیتی نمی‌‌‌پذیرند.

علاوه بر آن، رمزارز‌‌‌ها همچنان یک حوزه پیچیده و فنی هستند و بسیاری از مردم دانش کافی برای بررسی و تحلیل پروژه‌‌‌ها را ندارند؛ شرایطی که مورد سوءاستفاده کلاهبرداران است تا با استفاده از اصطلاحات پیچیده افراد را گیج کرده و فریب دهند. امروزه بسیاری از سرمایه‌‌‌گذاران تازه وارد با مفاهیمی مانند توکنومیک و نحوه فعالیت ارز‌‌‌های دیجیتال آشنا نیستند، بنابراین آنها تنها به حرف‌‌‌های تبلیغاتی بسنده کرده و براساس این تبلیغات سرمایه‌‌‌گذاری می‌‌‌کنند.

در این میان نباید از اثرگذاری تاکتیک پامپ و دامپ نیز غافل شد و افزایش قیمت مصنوعی یکی از روش‌‌‌های اصلی کلاهبرداران برای فریب کاربران به شمار می‌‌‌رود. در این روش، گردانندگان پروژه مقدار زیادی از توکن را خریداری می‌‌‌کنند تا با ایجاد حجم بالای معاملات، قیمت را به صورت مصنوعی افزایش دهند. کاربران با مشاهده این افزایش قیمت، تصور می‌‌‌کنند که پروژه در حال پیشرفت است و برای کسب سود از این روند صعودی توکن‌‌‌ها را با قیمت بالا خریداری می‌‌‌کنند.

زمانی که قیمت به اوج می‌‌‌رسد، سازندگان پروژه به ناگهان تمام دارایی خود را می‌‌‌فروشند و با سرمایه کاربران فرار می‌‌‌کنند؛ روندی که احتمالا به زودی برای توکن وطن نیز تکرار خواهد شد.

به همین دلیل ضروری است که تمام سرمایه‌‌‌گذاران پیش از خرید ارز‌‌‌های دیجیتال و به ویژه توکن‌‌‌های جدید و ناشناخته، تحقیق و بررسی‌‌‌های کاملی انجام داده، به پیشنهاد و هشدار‌‌‌های تحلیلگران معتبر بازار اعتماد کرده و چشم بسته تبلیغات افراد مشهور را باور نکنند.